Ο Τούρκος Πρόεδρος σε ομιλία του δύο μήνες μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος (30 Σεπτεμβρίου 2016), χαρακτήρισε την 15η Ιουλίου ως τον δεύτερο πόλεμο για την ανεξαρτησία του τουρκικού έθνους ενάντια στη Δύση, δίνοντας το στίγμα του νέου αντιδυτικού προσανατολισμού της Τουρκίας, το οποίο επιβεβαιώθηκε και από την πολιτική συμμαχία του με τους ευρασιανιστές – εθνικιστές. Ακολούθησε η αλλαγή του Αμυντικού Δόγματος της Τουρκίας, ο ορισμός του Δόγματος «Γαλάζια Πατρίδα» και το Σχέδιο «Αιώνας της Τουρκίας».
Εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος αποκαλύπτουν ότι το Δόγμα «Γαλάζια Πατρίδα» το οποίο προβλέπει τον θαλάσσιο έλεγχο μέρους της Μαύρης Θάλασσας, του Μισού Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου, στρέφεται εναντίον των ΗΠΑ και γενικότερα της Δύσης. Την εφαρμογή του ανέλαβε η νέα ηγεσία του τουρκικού στρατεύματος, η οποία όπως αναφέραμε και σε σχετική ανάλυση για τις τελευταίες κρίσεις ανωτάτων αξιωματικών στις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΤΕΔ), αποτελείται από αξιωματικούς με αντιδυτικό προφίλ, υποστηρικτές του ευρασιανικού προσανατολισμού της Τουρκίας.
Αιγαίο
Η δημόσια αρνητική δήλωση του Ερντογάν στις 10 Οκτωβρίου εναντίον της παρουσίας του αμερικανικού αεροπλανοφόρου στην ανατολική Μεσόγειο με αφορμή τις εξελίξεις στη Γάζα, κρίνεται ως ιδιαίτερα αντιαμερικανική και ανάγεται στην στρατηγική επιδίωξη της Τουρκίας να καταστεί απόλυτη κυρίαρχος στην ανατολική Μεσόγειο.
Για να εδραιώσει την επικυριαρχία της στην ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία έχει καθιερώσει από το 2019 την πραγματοποίηση δύο νέων μεγάλων διακλαδικών ασκήσεων στην περιοχή. Την Διακλαδική Άσκηση «Şehit Yüzbaşı Cengiz Topel Akdeniz Fırtınası», η οποία καθιερώθηκε το 2019 και φέτος πραγματοποιήθηκε την περίοδο 11 – 15 Σεπτεμβρίου 2023, καθώς και την Διακλαδική Άσκηση «Doğu Akdeniz 2023», η οποία καθιερώθηκε το 2021 και φέτος πραγματοποιήθηκε την περίοδο 17 – 25 Νοεμβρίου 2023.
Ο ΤΕΔ αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς και την άφιξη του αμερικανικού αεροπλανοφόρου στην περιοχή της Κύπρου, πραγματοποίησαν την μη προγραμματισθείσα Άσκηση Έρευνας – Διάσωσης «Şehit Teğmen Caner Gönyeli» την περίοδο 23 – 27 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με φιλοερντογανικά ΜΜΕ, σκοπός της Άσκησης ήταν η δέσμευση θαλάσσιων περιοχών για την παρεμπόδιση πλεύσης αμερικανικών πλοίων ανατολικά της Κύπρου.
Μαύρη Θάλασσα
Οι πρωτοφανείς δηλώσεις του Τούρκου Διοικητή Ναυτικών Δυνάμεων Ναύαρχου Ε. Τατλίογλου στις 18 Νοεμβρίου, είχαν αποδέκτη όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Δύση. Αυτός σε ομιλία του στη Σχολή Υπαξιωματικών στην Γιάλοβα μεταξύ των άλλων δήλωσε ότι, η Τουρκία δεν επιθυμεί το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ στην Μαύρη Θάλασσα. Οι δηλώσεις του πραγματοποιήθηκαν σε πλήρη ευθυγράμμιση με την άνευ προηγουμένου αντιδυτική και αντιαμερικανική ρητορική του Ερντογάν, με αφορμή τις εξελίξεις στη Γάζα. Επίσης, ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Γ. Γκιουλέρ στον απολογισμό του Υπουργείου Άμυνας για το έτος 2023, μεταξύ των άλλων δήλωσε ότι, η Μαύρη Θάλασσα θα πρέπει να διοικείται από τις χώρες που έχουν ακτές στη θάλασσα αυτή.
Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι:
Η Τουρκία σε εφαρμογή του Δόγματος «Γαλάζια Πατρίδα» χρησιμοποιεί το χαρτί των σχέσεων με την Ρωσία και ασκεί εκβιαστική πολιτική εναντίον της Δύσης με σκοπό τον έλεγχο των θαλάσσιων οδών εμπορίου και ενέργειας.
Ο έλεγχος των θαλάσσιων και ενεργειακών οδών από την Τουρκία, αυξάνει τις δυνατότητες της Άγκυρας να ασκεί εκβιαστική πολιτική εναντίον της Ευρώπης.
Η αμετροεπής προβολή ισχύος της Άγκυρας, προέρχεται από την εκμετάλλευση των σχέσεών της με την Μόσχα. Η Άγκυρα έτσι πέτυχε την εκκαθάριση των Αρμενίων από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, συνεχίζει να διατηρεί στρατεύματα στη Συρία, τηρεί τυχοδιωκτική στάση στο Ουκρανικό, κάνει επίδειξη δύναμης με αφορμή τις εξελίξεις στη Γάζα και αξιώνει τον έλεγχο των θαλάσσιων περιοχών της Μαύρης Θάλασσας, του Αιγαίου και της Μεσογείου.
Όσο οι ΗΠΑ επιχειρούν να διατηρήσουν την Τουρκία στο δυτικό στρατόπεδο, τόσο η Άγκυρα θα εκβιάζει την Δύση αποσπώντας πολιτικά και οικονομικά ανταλλάγματα.
Η διαπραγματευτική ισχύς του Ερντογάν πηγάζει από εκβιαστικά κίνητρα. Μία ενδεχόμενη διατάραξη των σχέσεων Άγκυρας – Μόσχας θα προκαλέσει τον επανακαθορισμό των σχέσεων Δύσης – ΝΑΤΟ με την Τουρκία, αφού ο Ερντογάν θα στερηθεί το «χαρτί» του εκβιασμού.
Μόνο η έναρξη της διαδικασίας εξοστρακισμού της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ θα προκαλούσε την απαραίτητη σύγχυση και προβληματισμό στην Άγκυρα ώστε να αναλογιστεί την ανάγκη και την προστασία που της εξασφαλίζει η Δύση. Σε αυτή την περίπτωση, η Άγκυρα δεν θα ήταν απαραίτητη για την Μόσχα ενώ παράλληλα θα προκαλούσε το αναγκαίο σοκ για να συνειδητοποιήσει η τουρκική πλευρά ότι δεν είναι τόσο ισχυρή όσο η ίδια θεωρεί τον εαυτό της.
Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης
