Η Θράκη στο έπος της αντίστασης στο Φασισμό και τον Ναζισμό το 1940-1941: Από τη Βόρειο Ήπειρο στα οχυρά του Εχίνου και της Νυμφαίας

Θ. Μαλκίδης 

Από τη Βόρειο Ήπειρο στον Εχίνο και την Νυμφαία: Η Θράκη στο έπος της αντίστασης στο Φασισμό και το Ναζισμό το 
1940-1941

Όπως και σε άλλες ιστορικές στιγμές του Ελληνισμού, η Θράκη παρέμεινε και παραμένει δυστυχώς στο περιθώριο. Έτσι  πέρα από τη Θρακιώτισα τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο (από την Καλλίπολη) η οποία σηματοδοτεί και νοηματοδοτεί με τα τραγούδια της το έπος του 1940-1941, έχει ενδιαφέρον  να επισημάνουμε πως όλη η Θράκη συνέβαλε τα μέγιστα, στην επικράτηση εναντίον του φασισμού, εναντίον των εισβολέων και των κατοχικών δυνάμεων των Ιταλών, των Γερμανών και  των Βουλγάρων. 

Να αναφέρουμε  το  29ο Σύνταγμα Πεζικού το οποίο  έδωσε μάχες στο Πόγραδετς, στο Τεπελένι και στην Κλεισούρα. Εκεί στις 28 Φεβρουαρίου 1941 έπεσε ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης, ένας ακόμη ηρωικός ανθυπολοχαγός όπως αναφέρει στο σχετικό άσμα  ο Οδυσσέας Ελύτης.  
Η εισβολή των Ναζί στη Θράκη βρίσκει αντίσταση από τους Έλληνες και ειδικότερα τους Θρακιώτες στρατιώτες, με επίκεντρο   τις μάχες των οχυρών του Εχίνου και της Νυμφαίας, ακολουθώντας το παράδειγμα των συμπολεμιστών τους  στο Ρούπελ και αλλού.

Η μάχη στο Οχυρό του Εχίνου και στην περιοχή  της Ξάνθης 

Το 29ο Σύνταγμα Πεζικού αντιστάθηκε για τέσσερις μέρες  στον Εχίνο, με πάρα πολλά θύματα, ενώ αντίσταση για τρεις μέρες προέβαλλε  και  στην Νυμφαία. Τελικά οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να  κυριεύσουν τα οχυρά και τα  προσπέρασαν συνεχίζοντας την προέλασή τους. 

Στην έκδοση της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, με τίτλο «Αγώνες και νεκροί του Ελληνικού Στρατού κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο 1940-1945», οι πεσόντες στρατιώτες στο οχυρό «ΕΧΙΝΟΣ» είναι οι εξής:

Λοχίας  Αγγελόπουλος Πέτρος του Νικολάου
Λοχίας   Γιαννούλης Εμμανουήλ του Κωνσταντίνου
Λοχίας   Λυμπέριος Χρήστος του Σωτηρίου
Στρατιώτης    Αλεφαντινός Ανδρέας του Χαραλάμπους
Στρατιώτης  Γιαννούλης Ηλίας του Γεωργίου
Στρατιώτης  Δουφεξής Γεώργιος του Αλεξίου
Στρατιώτης   Κανάκης Ανδρέας του Νικολάου
Στρατιώτης   Κωστόπουλος Παναγιώτης του Ιωάννη
Στρατιώτης   Λάμαρης Ευθύμιος του Γεωργίου
Στρατιώτης    Λεβεντάκης Ιωάννης του Ηλία
Στρατιώτης  Λιάκος Δημήτριος του Γεωργίου
Στρατιώτης   Μαυραγάνης Ιωάννης του Δημητρίου
Στρατιώτης   Μπαζίνης Γεώργιος του Βλασσίου
Στρατιώτης   Ρήγας Δημήτριος του Νικολάου
Στρατιώτης    Σταύρου Νικόλαος του Αποστόλου
Στρατιώτης    Στρίγγας Ανδρέας του Αντωνίου
Στρατιώτης   Τασιαδάμης Ηλίας τουΔημητρίου
Στρατιώτης    Τζιμούλας Ελευθέριος του Γεωργίου
Στρατιώτης   Τριπολιτάκης Παύλος του Κωνσταντίνου

 Στην περιοχή Ξάνθης (εκτός οχυρού Εχίνου)  τον Απρίλιο του 1941  οι πεσόντες είναι οι παρακάτω : 
Στρατιώτης  Βουρνέλης Ιωάννης του Κων/νου(Παράδεισος Ξάνθης 9/4/41)
Στρατιώτης Μιχαλακόπουλος Βασίλειος του Αναστασίου (Παράδεισος Ξάνθης 9/4/41)
Στρατιώτης Παναγιωτίδης Σάββας του Θεοδώρου (Παράδεισος Ξάνθης 8/4/41)
Στρατιώτης  Πιρμήν Γεώργιος του Κωνσταντίνου(στρατόπεδο αιχμαλώτων Ξάνθης 17/4/41)
Στρατιώτης Τζούμας Ματθαίος του Ανδρέα. Νέστος 8/4/41
Στρατιώτης Χουσείν Ραήφ του Μεμέτ (Παράδεισος Ξάνθης 9/4/41)
Στρατιώτης  Γασπαράκης Νικόλαος του Ιωάννη. 37 ΣΠ.
Στρατιώτης  Καπραβέλος Αναστάσιος του Αλεξάνδρου(Τοξότες 8/4/41)
Στρατιώτης  Λυμπέριος Χρήστος του Σωτηρίου (Δημάριο Κοτύλης 6/4/41)
Στρατιώτης Μπαϊράμ Αλή Ογλού Σακίρ του Μπαϊράμ Αλή. Πνίγηκε στο Νέστο 10/4/41
Στρατιώτης Πλατσάκης Δημήτριος του Παναγιώτη(Παράδεισος Ξάνθης 9/4/41)

Δυτικά του Εχίνου,στο χωριό Σμίνθη οι Γερμανοί Εισβολείς στην πορεία τους προς την πόλη της Ξάνθης συνάντησαν την φρουρά του μεθοριακού φυλακίου της.Μετά από σκληρή μάχη σκοτώθηκαν οι παρακάτω στρατιώτες:

Λοχίας ΛΥΜΠΕΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ 
Λοχίας ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 
Υποδεκανέας ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ ΜΙΧΑΗΛ 
Στρατιώτης ΤΑΣΕΔΑΜΗΣ ΗΛΙΑΣ 
Στρατιώτης ΠΑΠΑΔΕΡΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 
Στρατιώτης ΝΤΑΗΦΩΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 
Στρατιώτης ΜΠΑΖΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 
Στρατιώτης ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧΑΗΛ 
 ΣτρατιώτηςΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ 

 ΣτρατιώτηςΤΡΙΠΟΛΙΤΑΚΗΣ ΠΑΥΛΟΣ 

Η μάχη του Οχυρού της Νυμφαίας

Στο Οχυρό της Νυμφαίας η αντίσταση ήταν επίσης μεγαλειώδης, όπως γράφει ο τότε  διοικητής του  Αλέξανδρος Αναγνωστός.

Η δύναμη του Οχυρού αποτελούμενη από 14 αξιωματικούς και 364 στρατιώτες   θα προσπαθούσε να ανακόψει την προέλαση των γερμανικών δυνάμεων προς την Κομοτηνή και να προσφέρει κάλυψη στο πέρασμα του Νέστου.

Η έκθεση του διοικητή είναι  συγκλονιστική : 

«…τους αποχαιρέτησα και τους εφίλησα διά τελευταίαν φοράν, διότι την επομένην πιθανόν να μην υπήρχε κανείς από ημάς εν τη ζωή. Είναι αδύνατον να περιγράψω την συγκίνησιν και ενθουσιασμόν την στιγμήν εκείνην των Αξ/κών. Αποχωρούντες της αιθούσης του Οχυρού διά να μεταβώσιν εις τας θέσεις των, με δάκρυα εις τους οφθαλμούς των από ενθουσιασμόν ανεφώνησαν «Ζήτω η αιωνία Ελλάς» και εδήλωσαν ότι θα πέσωσιν όλοι διά το μεγαλείον της γλυκειάς μας Πατρίδος».

Οι ηρωικοί αξιωματικοί και οπλίτες της Ταξιαρχίας Έβρου, που αποτελούσαν τη Φρουρά του Οχυρού της Νυμφαίας, πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος: 7 νεκροί και 20 τραυματίες ήταν ο τραγικός απολογισμός των απωλειών: 

Δεκανέας Γεώργιος Κορώνης του Δημητρίου  και οι στρατιώτες Ιωάννης Μαλλιαράκης του Γεωργίου, 

Γεώργιος Τσικνάκης του Θεοδώρου, 

Εμμανουήλ Κιουλμπαξιώτης του Κωνσταντίνου, 

Ευστράτιος Ποτίρης του Νικολάου , 

Γεώργιος Καραγεωργίου του Ιγνατίου και 

Γεώργιος Μπάφας του Ιωάννη . 

Όπως έγραψε ο Α. Αναγνωστός  «…θεωρώ τον εαυτό μου τα μέγιστα υπερήφανον διότι ήμουν Διοικητής τοιούτων ηρώων, οι οποίοι πράγματι επολέμησαν ως πραγματικοί απόγονοι και εφάμιλοι των ηρώων του 1821». 

Έσχατο αλλά όχι τελευταίο: ο υποστράτηγος Ιωάννης Ζήσης, διοικητής της Ταξιαρχίας "Έβρος" αφού πολέμησε  προσπάθησε, μετά τη συνθηκολόγηση, να πάει με ένα μεγάλο μέρος της μονάδας στην Μέση Ανατολή.  Στις 7 Απριλίου 1941 κατέφυγε στην ουδέτερη Τουρκία, όπου έγινε η παράδοση του οπλισμού των Ελλήνων στρατιωτών, ενώ στη συνέχεια ακολούθησε ο εγκλεισμός τους σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Ιωάννης Ζήσης μη δεχόμενος να παραδώσει τον οπλισμό του αυτοκτόνησε στις 9 Απριλίου στα Ύψαλα. 


Υ.Γ. Το κείμενο αφιερώνεται στη μνήμη του αγαπημένου μου θείου Γιώργου Μαρκίδη, του οποίου η ζωή ήταν η σύγχρονη ελληνική ιστορία. Ορφανό της Γενοκτονίας που έχασε τον πατέρα του από τους δασκάλους των Ναζί Κεμαλικούς, στη συνέχεια χάνει  τη μητέρα από τα βασανιστήρια των Γερμανών, ενώ αγωνίστηκε για την Ελευθερία από την Κορυτσά και το Ρούπελ μέχρι τη Μέση Ανατολή και τα νησιά του Αιγαίου......