Θρηνεί η Ελλάδα, θρηνεί ο ελληνικός πολιτισμός με την απώλεια του τεράστιου μουσουργού Γιάννη Μαρκόπουλου. Για πολλούς, πρόκειται για το μεγαλύτερο συνθέτη της χώρας μας μετά το Θεοδωράκη και το Χατζιδάκι. Η απώλεια είναι τεράστια, και εξοργίζει το γεγονός πως τώρα ξαφνικά τον θυμήθηκαν, ενώ πολύ σπάνια ακούγαμε τραγούδια του στο ραδιόφωνο (εκτός της κρατικής ραδιοφωνίας).
Το έργο του πολυδιάστατο, πολύπλευρο, με μελωδίες που αντλούν το ηχόχρωμα τους από την ελληνική παράδοση, τη λαϊκή αστική μουσική και τη συμφωνική. Μελοποίησε μεγάλους Έλληνες ποιητές (Μ. Ελευθερίου, Ελύτης, Σεφέρης, Γκάτσος, Χριστοδούλου, Χρονάς, Κατσαρός, Λ. Παπαδόπουλος, Καλαμίτσης, Δασκαλόπουλος, Σκούρτης, Βίρβος, ΚΧ Μύρης-Γεωργουσόπουλος, Σολωμός, Ανδρικάκης και τόσους άλλους).
Η μουσική του στοχεύει στην ανάταση του ελληνοκεντρικού μας θυμικού, στην ενεργοποίηση των ευαισθησιακών μας κέντρων, στην εδραίωση του αγωνιστικού μας φρονήματος, με θέματα που έχουν τις ρίζες τους πολλές φορές σε μιαν άδολη παιδική ευαισθησία, την οποία ο συνθέτης δεν δίσταζε να επιστρατεύει στην πρώτη του καλλιτεχνική γραμμή.
Οι μελωδίες αυτές μένουν στο υποσυνείδητο εκείνων που τις ακούν με ενσυναίσθηση, δομώντας κόσμους αισθημάτων, ονείρων, αποχρώσεων με μιαν ελαφρά αίσθηση αποχρώσας ραστώνης που νοσταλγεί. Η δωρικότητα του ήχου εξυψώνει ταπεινά την ψυχή στο επίπεδο του πνεύματος… με τον τρόπο αυτό λειτουργεί η Μεγάλη Τέχνη.
Πέρα από τη συμφωνική του συνθετική, άφησε έντεχνα λαικότροπα έργα που διαμόρφωσαν το μουσικοποιητικό γίγνεσθαι του τόπου, μέχρι και τη δεκαετία του 2000, ενώ μετά συνέχισε με επιλεγμένες εργασίες που του ανέθεταν μεγάλοι οργανισμοί.
Τα έργα αυτά αξίζει να αναφερθούν (και να αναζητηθούν):
1/ Ιθαγένεια
2/ Χρονικό
3/ Θητεία
4/ Ανεξάρτητα
5/ Ελεύθεροι πολιορκημένοι
6/ Θεσσαλικός κύκλος
7/ Σεργιάνι στον κόσμο
8/ Ρεπορτάζ
9/ Ορίζοντες
10/ Οροπέδιο
11/ Παράθυρο στη Μεσόγειο
12/ Who pays the feryman
13/ Βαριά λαϊκά
14/ Ήλιος ο πρώτος
15/ Εργάτες
16/ Ντενεκεδούπολη
17/ Μετανάστες
και τόσα άλλα.
Συνέθεσε τη μουσική για πολλές ελληνικές ταινίες (Επιχείρηση Απόλλων, Το πιο λαμπρό αστέρι, Ντάμα Σπαθί, Όχι, κύριε Τζόνσον, Αδίστακτοι, Κατηγορώ τους ανθρώπους, Μικρές Αφροδίτης κ.α.).
Το πλούσιο μουσικό του έργο εκτείνεται από το έντεχνο τραγούδι έως τις συνθέσεις για συμφωνική ορχήστρα και από την κινηματογραφική και θεατρική μουσική έως την όπερα και τα ορατόριο.
Προσωπικά είχα την τύχη να τον γνωρίσω με μεσολάβηση της σύντεκνης του μητέρας μου, όταν ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής στο Δήμο Αμαρουσίου. Μου έκανε εντύπωση η ευπροσηγορία του, η διάθεση του να επικοινωνήσει με νεώτερους δημιουργούς και η φιλικότητα του. Μου έδωσε το τηλέφωνο του και επικοινώνησα αρκετές φορές είτε με τον ίδιο είτε με τη σύζυγο του, Βασιλική Λαβίνα.
Με το Νίκο Γκάτσο συνεργάστηκαν σε ένα και μοναδικό τραγούδι τη ΒΑΓΙΑ που έχει ηχογραφηθεί αρχικά με τον Γ. Βασιλούνη σε δίσκο 45 στροφών το 1960, ενώ ακολούθησε ζωντανή ηχογράφηση στην ιστορική παράσταση του Μ. Θεοδωράκη στο θέατρο ΚΕΝΤΡΙΚΟΝ το 1961 με ερμηνευτή τον Τ. Χρυσό. Η διεύθυνση ήταν του Μ. Θεοδωράκη, με υπέροχη ενορχήστρωση από συμφωνικά όργανα. Ενα τραγούδι που αγαπώ ιδιαίτερα, αφού προσωπικά με παραπέμπει σε εικόνες από τα χρόνια του ποιητή στην Ασέα, τη γενέτειρα του.
Η ΒΑΓΙΑ
Στης εκκλησιάς μας την αυλή
μια βάγια είναι ριζωμένη.
Παραμιλά μ’ ένα πουλί,
την αυγή να με προσμένει
στα γιορτινά ντυμένη.
Ω, καλή μου Παναγιά,
φύλαξέ μου τη βάγια!
Στη μακρινή τη ξενιτειά
μια καρδιά είναι ξεχασμένη.
Παραμιλά με το νοτιά,
Κυριακή να με προσμένει
στα νυφικά ντυμένη.
Ω, καλή μου Παναγιά,
φύλα τη σαν τη βάγια!
Ας τον πάρει δίπλα του ο Θεός να παίζει τα θεία του άσματα στους αρχαγγέλους Του. Γιατί εκείνοι του τα ενέπνευσαν.
Και επειδή έγινε σχετικό σχόλιο, παραπέμπω μερικά από τα πολύ αγαπημένα μου τραγούδια του:
Χαρακτηριστικά του λαϊκότροπα τραγούδια που σφυρηλάτησαν το είναι μας και χρωμάτισαν τον συναισθηματισμό μας, για πάντα :
1/ Γκρεμισμένα σπίτια Ν. Περγιάλης)
2/ Η βάγια (Ν. Γκάτσος)
3/ Ζαβάρα-κάτρα-νέμια (Γ. Μαρκόπουλος)
4/ Ο γίγαντας (ΚΧ Μύρης)
5/ Ήταν ο τόπος μου (ΚΧ Μύρης)
6/ Πόσα χρόνια δίσεκτα (ΚΧ Μύρης)
7/ Γεννήθηκα (ΚΧ Μύρης)
8/ Χίλια μύρια κύματα (ΚΧ Μύρης)
9/ Ακούς να λένε στα χωριά (ΚΧ Μύρης)
10/ Τα λόγια και τα χρόνια τα χαμένα (Μ. Ελευθερίου)
11/ Το καρυοφύλλι, μάνα μου (Μ. Ελευθερίου)
12/ Μαλαματένια λόγια (Μ. Ελευθερίου)
13/ Να μην ακούγεται ήχος (Μ. Κατσαρός)
14/ Μάχομαι (Μ. Κατσαρός)
15/ Ο αρκουδιάρης (Κ. Βίρβος)
16/ Το παζάρι (Κ. Βίρβος)
17/ Ο δάσκαλος (Κ. Βίρβος)
18/ Αν είσαι άντρας τσιφλικά (Κ. Βίρβος)
19/ Στη δική μας πλάτη (Κ. Βίρβος)
20/ Η Ρόζα η ναζιάρα (Μ. Φακίνος)
21/ Άκρα του τάφου σιωπή (Δ. Σολωμός)
22/ Παληκαρά και μορφονιέ (Δ. Σολωμός)
23/ Η θέληση μου βράχος (Δ. Σολωμός)
24/ Μητέρα Μεγαλόχαρη (Δ. Σολωμός)
25/ Αραπιάς άτι (Δ. Σολωμός)
26/ Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά (Δ. Σολωμός)
27/ Πειρασμός (Δ. Σολωμός)
28/ Αλλ’ ήλιος, αλλ’ αόρατος (Δ. Σολωμός)
29/ Ο σιδηρόδρομος (Κ. Βίρβος)
30/ Ποιος πληρώνει το βαρκάρη (Γ. Καλαμίτσης)
31/ Ώρα σας καλή (Φ. Αγγουλές)
32/ Ο χάρος (Π. Θεοδωρίδης)
33/ Η μάνα του Αλέξανδρου (Π. Θεοδωρίδης)
34/ Το πετρέλαιο (Π. Θεοδωρίδης)
35/ Παραπονεμένα λόγια (Μ. Ελευθερίου)
36/ Μιλώ για τα παιδιά μου (Γ. Σκούρτης)
37/ Εδώ στην ξένη χώρα (Γ. Σκούρτης)
38/ Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί (Γ. Σκούρτης)
39/ Κάτω στης μαργαρίτας τ’ (Ο. Ελύτης)
40/ Η φάμπρικα (Γ. Σκούρτης)
41/ Το παράπονο του εργάτη (Γ. Μαρκόπουλος)
42/ Αγρίμια κι’ αγριμάκια μου (παραδοσιακό)
43/ Πότε θα κάνει ξαστεριά (παραδοσιακό)
44/ Σε ψηλό βουνό (παραδοσιακό)
45/ Ηντα χετέ γύρου-γύρου (παραδοσιακό)
46/ Η Αντάρα, το Λένακι, κι’ η Ρηνιώ (Γ. Σκούρτης)
47/ Πέρα από τη θάλασσα (Ε. Θαλασσινός)
48/ Ποιος δρόμος είναι ανοιχτός (Δ. Χριστοδούλου)
49/ Τραγουδώ τραγουδώ (Γ. Σκούρτης)
50/ Ο Ταρζάν (Γ. Μαρκόπουλος)
51/ Του άντρα του πολλά βαρύ (Ε. Θαλασσινός)
52/ Τούμπου-Τούμπου Ζα (Γ. Μαρκόπουλος)
53/ Γύρω γύρω στην πλατεία (Α. Ανδρικάκης)
54/ Άντε Γιώργη μου (Γ. Καλαμίτσης)
55/ Ως τον ύστατο χτύπο Σ. Κασέμ)
56/ Ας το πείσμα σου (Λ. Παπαδόπουλος)
57/ Προσκυνώ τη χάρη σου λαέ μου (Γ. Σταυρακάκης)
58/ Ο σκλάβος (Μ. Κυριακού)
59/ Αν ήταν άστρα τα φιλιά σου (Μ. Ελευθερίου)
60/ Το Πέραμα (Γ. Χρονάς)
61/ Καράβια (Δ. Χριστοδούλου)
62/ Το μουράγιο (Δ. Χριστοδούλου)
63/ Τα παληκάρια (Α. Δασκαλόπουλος)
64/ Είδαμε είδαμε (Μ. Ελευθερίου)
65/ Η Ελλάδα (Λέγκω, Γ. Μαρκόπουλος)
66/ Ο τόπος μας είναι κλειστός (Γ. Σεφέρης)
67/ Δημοτικό τραγούδι (Γ. Σεφέρης)
68/ Ο Στράτης Θαλασσινός (Γ. Σεφέρης)
69/ Ο γυρισμός του ξενιτεμένου (Γ. Σεφέρης)
70/ Παιδί με το γρατζουνισμένο γόνατο (Ο. Ελύτης)
71/ Τα παιδιά (Ο. Ελύτης)
72/ Πίνω νερό, κόβω καρπό (Ο. Ελύτης)
73/ Την εικόνα σου (Μ. Κατσαρός)
74/ Ήλιος πάνω, ήλιος κάτω (Λ. Παπαδόπουλος)
75/ Μέρα με την ημέρα (Γ. Χρονάς)
76/Κρήτη μου όμορφο νησί (Γ. Μαρκόπουλος)
77/Σαρανταπηχος (Γ. Μαρκόπουλος)
78/ Η θαλασσινή (Γ. Κατσαρός)
79/ Όχι, δεν πρέπει (Γ. Χρονάς)
80/ Οικογένεια (Γ. Σταυρακάκης)
