ΤΡΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΥ από το 1957 η ημερομηνία ανυψώθηκε στην αθανασία, από το φλεγόμενο Κρησφύγετο του Μαχαιρά, με την ηρωική εθελοθυσία του Αυξεντίου.
Για να υπερυψούται σε όλους τους επόμενους ελληνικούς αιώνες. Επαξίως μνημονευόμενη μαζί με τις Θερμοπύλες του 480 προ Χριστού των 300 Λακεδαιμονίων του Λεωνίδα και των 700 Θεσπιέων του Δημόφιλου.
Αιώνιο υπόδειγμα.
Κι επειδή οι ορδές του Χάρντινγκ το 1957 μ.Χρ. όπως και οι ορδές του Ξέρξη το 480 π.Χρ. άκουσαν αμφότερες, από το στόμα της υπέρτατης ελληνικής γενναιότητας, τις ίδιες ακριβώς δύο λέξεις: ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ. Πεμπτουσία έκτοτε της Αυξεντιωσύνης...
ΕΚΕΙΝΗ την Κυριακή 3 Μαρτίου 1957, η βρετανική ταξιαρχία που είχε περικυκλώσει το προδομένο Κρησφύγετο, είχε μεταφέρει εκεί, προσκεκλημένους από τον Κυβερνήτη της υπόδουλης αποικίας, ξένους και ντόπιους δημοσιογράφους. Για να καταγράψουν, νόμιζαν, τον βέβαιο «θρίαμβο» των Εγγλέζων που ανέμεναν να τους παραδοθεί ο υπ’ αριθμόν ένα καταζητούμενος ως «τρομοκράτης», υπαρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α. 29χρονος Γρηγόρης Πιερή Αυξεντίου, από το χωριό Λύση. Τον είχαν επικηρύξει από την 1η Απριλίου 1955. Ημέρα έναρξης του ένοπλου αγώνα για την αποτίναξη του αγγλικού ζηγού και την Ένωση με την μητέρα Ελλάδα.
ΕΚΕΙΝΟΙ οι δημοσιογράφοι, επιτόπου αυτόπτες μάρτυρες. Άκουσαν και μετέδωσαν σε όλον τον κόσμο, την απάντηση που φώναξε μέσα απ’ το Κρησφύγετο ο Αυξεντίου, όταν οι Εγγλέζοι στρατιώτες τον κάλεσαν να παραδοθεί:
- «Μολών λαβέ» τους βροντοφώναξε. Κι αμέσως μετά βρόντηξε η πρώτη ριπή από το όπλο του.
- Άκουσαν και τις δύο λέξεις. Τις έγραψαν στις εφημερίδες τους. Και φρόντισαν, όσοι δεν ήξεραν, να μάθουν ότι ήταν ακριβώς οι ίδιες λέξεις στην ίδια διάλεκτο του Λεωνίδα των Θερμοπυλών.
- Και η μάχη του Μαχαιρά κράτησε δέκα ώρες. Και η επίλεκτη ταξιαρχία δεν μπορούσε να ξετρυπώσει τον Αυξεντίου. Και έσπευσαν τα... γενναία ελικόπτερά τους. Περιέλουσαν βενζίνη το Κρησφύγετο και τον έκαναν ολοκαύτωμα.
- Μετέφεραν το πυρίκαυστο κορμί του στο 57 Βρετανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, το γνωστό έως σήμερα ΒΜΗ στη Λευκωσία. Κάλεσαν εκεί τον πατέρα του, τον Πιερή Αυξεντίου, ν’ αναγνωρίσει τον νεκρό κι ύστερα εν κρυπτώ τον ενταφίασαν στα Φυλακισμένα Μνήματα.
ΤΡΕΙΣ του Μάρτη 1957. Κι από 5 έως 25 του ίδιου μήνα ο ποιητής της Ρωμιοσύνης Γιάννης Ρίτσος πρόφτασε να γράψει το μεγάλο του ποίημα «Αποχαιρετισμός - Οι τελευταίες ώρες του ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ μεσ’ στη φλεγόμενη σπηλιά». Ιερότατους στίχους του ποιήματος, τους έκανε τραγούδι το 1994 ο αείμνηστος Μάριος Τόκας:
«Λάβετε φάγετε, τούτο εστί το σώμα και το αίμα μου, το σώμα και το αίμα του Γρηγόρη Αυξεντίου, ενός φτωχόπαιδου 29 χρονών απ’ το χωριό Λύση, οδηγού ταξί το επάγγελμα, που ‘μαθε στη μεγάλη σχολή του Αγώνα τόσα μόνο γράμματα όσα να φτιάχνουν την λέξη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ».
- Ιερότατο, επειδή ποιητικά παραπέμπει ευθέως στο «λάβετε φάγετε», από τον σταυρωθέντα Ιησού στον Αυξεντίου. Καθώς ο Πανάγαθος «κατ’ εικόναν και καθ’ ομοίωσιν» έπλασε τον άνθρωπο.
- Έτσι κι ο Αυξεντίου. Καθ’ ομοίωσιν του Θεανθρώπου στην πορεία προς τον Γολγοθά. Και γι’ αυτόν τον λόγο, εναργώς παραπλήσιος είναι και ο συνειρμός:
- Του Μυστικού Δείπνου του Χριστού με τους μαθητές του. Με τον μυστικόν δείπνο στα τελευταία Χριστούγεννα του Αυξεντίου το 1956 με τους αντάρτες του στον Αγρό. Μυστικά. Διά τον φόβον των Εγγλέζων. Στο σπίτι του ιερέα Παπαχριστόδουλου Αυγουστή.
- Ο Ιησούς ύστερα οδηγήθηκε στον Γολγοθά. Ο Αυξεντίου οδηγήθηκε στο θυσιαστήριο του στον Μαχαιρά.
- Επαυξάνεται το καθ’ ομοίωσιν με μια ακόμη σύμπτωση: Στον Μυστικό Δείπνο ανάμεσα στους 12 μαθητές του Χριστού, παρών και ο μαθητής Ιούδας. «Φυλαργυρίας ένεκεν», πρόδωσε τον Διδάσκαλο. Για τα Τριάκοντα αργύρια. Με 16 αντάρτες του ο Αυξεντίου είχε πετύχει οδυνηρή για τους Εγγλέζους κατακτητές, την ενέδρα της 16ης Μαρτίου 1956, στον δρόμο Χανδριών - Αγρού. Όπου θυσιάστηκε ο ήρωας Χρίστος Τσιάρτας. Τρεις από τους 16, όμως, κατήντησαν αργότερα καθάπερ ο Ιούδας: Πιπίνος, Ασσιώτης, Απόστρατος. Προδότες κατάπτυστοι. Συνεργάτες και οδηγοί των Εγγλέζων ως τον Μαχαιρά.
- Η καθ’ ομοίωσιν πορεία του Αυξεντίου, στον αγώνα, στην εθελοθυσία και στην αθάνατη ελληνική δόξα, υπήρξε συνειδητή του επιλογή. Από τα μαθητικά του κιόλας χρόνια. Μέχρι που αξιώθηκε, θυσιαζόμενος, ν’ αναστηθεί στην αθανασία. Κορυφαίο υπέρ ελευθερίας υπόδειγμα ηρωισμού. Για όλους τους επόμενους ελληνικούς αιώνες.
- Από το δικό του όνομα, πλαστουργήθηκε καθηκόντως μία ηρωικότερη μετοχή:
Αυξεντιωθέντες. Για τους γενναιότερους θυσιασθέντες συμπολεμιστές, απέναντι στον Τούρκο εισβολέα, στις προδομένες κυπριακές Θερμοπύλες του 1974.
ΤΕΛΕΙΟΦΟΙΤΟΣ του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου 27 Μαρτίου 1948 στο εκεί θέατρο Χατζηχαμπή, ο Αυξεντίου, έπαιξε τον ρόλο του Εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Στη δραματοποιημένη από τον Γυμνασιάρχη Χατζηιωάννου παράσταση του κορυφαίου ποιήματος του Βασίλη Μιχαηλίδη «Η 9η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία Κύπρου».
- Εννέα χρόνια αργότερα, το 1957, λίγο πριν την θυσία του, απάγγελλε στον ηγούμενο Ειρηναίο του Μαχαιρά το, «Συ που σκοτώθης για το φως, σήκου να δης τον ήλιο, ξύπνα να δης το αίμα σου, πως έγινε βασίλειο», για τον Απαγχονισθέντα Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό.
- Σεμνός, συνειδητός πάντα, του Χριστού, της Ελλάδας και της Λευτεριάς, ο αρχιαντάρτης υπαρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α. έφεδρος ανθυπολοχαγός του Ελληνικού Στρατου Γρηγόρης Αυξεντίου. Με δοκιμασμένους από τον ίδιο στους μυστικούς κανόνες της ένοπλης επανάστασης, έμπιστους τους παπάδες, παντού στη δράση του. Από τον Παπαηρόδοτο Αγιομαμίτη, ιερέα της γενέτειράς του της Λύσης. Στον στρατολόγο της ΕΟΚΑ Παπάσταυρο Παπαγαθαγγέλου. Ο οποίος τέλεσε και τον μυστικό γάμο του επικηρυγμένου από τους Άγγλους ως «τρομοκράτη» Αυξεντίου, με την αρραβωνιαστικιά του την Βασιλού στο εκκλησάκι της Αχεροποιήτου στον Καραβά 10 Ιουνίου 1955. Στον Ειρηναίο, ηγούμενο του Μαχαιρά. Ο οποίος του φόρεσε και ράσα μεταμφιέζοντάς τον σε αρχιμανδρίτη Χρύσανθο, ως τη Λεμεσό που τον πήγαν για εγχείριση, μην τον εντοπίσουν Εγγλέζοι και προδότες. Στον ιερέα κάθε χωριού που εμπιστευόταν, στον τομέα της ανταρτικής του δράσης. Ως τον Παπαχριστόδουλο Αυγουστή του Αγρού, κι όλη την οικογένειά του και τα φιλόξενα κρησφύγετά του, σ’ εκείνο το χωριό.
- Για ό,τι ακριβώς, όλοι οι προηγούμενοι ελληνικοί αιώνες προετοίμασαν, προώριζαν και ευλόγησαν, όλως προνομιακά, την κυπριακή γενιά του 1955 -1959 να μεγαλουργήσει. Ως φωτοδότης λαμπαδηφόρος. Και εντολέας καθήκοντος πλέον, όλων των επόμενων γενεών των Ελληνίδων και Ελλήνων της Κύπρου.
ΚΑΘΕ Τρεις του Μάρτη, μετάγγιση Αυξεντιωσύνης: Έτσι όπως το έγραψε και ο ποιητής μας ο Κώστας Μόντης: «Να πάρουμε μια σταγόνα απ’ το αίμα σου να μπολιάσουμε το δικό μας... να μην μπορέση πια ποτές να το ξεθωριάση ο φόβος»...
Λάζ.Α.Μαύρος
