Ο ελβετικής καταγωγής Έρμαν Σπίρερ ήταν ήδη μεγάλος καπνοβιομήχανος στη Σμύρνη όταν ξέσπασε ο διωγμός των Ελλήνων του Πόντου από τους Τούρκους που κατέληξε στην τραγωδία της Μικρασιατικής καταστροφής. Χάρη στα ανθρωπιστικά του αισθήματα πολλοί Έλληνες σώθηκαν από τη σφαγή καθώς ο Σπίρερ τους προσέφερε άσυλο στις καπναποθήκες του, που προστατεύονταν από την ελβετική σημαία. Στη συνέχεια ναύλωσε καράβια, φυγαδεύοντας έτσι μεγάλο αριθμό διωκόμενων στην Ελλάδα.
Για τους περισσότερους η δράση του Έρμαν Σπίρερ ήταν άγνωστη. Η κυκλοφορία του βιβλίου του κ. Γεωργίου Σούρλα «Έρμαν Σπίρερ – ο Εθνικός Ευεργέτης» (εκδ. Ταχυδρόμος), και η εκδήλωση που έγινε στο Βόλο, από την εκεί Ισραηλιτική Κοινότητα και Συλλόγους Μικρασιατών, για την παρουσίασή του έφεραν στην επιφάνεια όχι μόνον το έργο του Εβραίου φιλέλληνα και φιλάνθρωπου, αλλά και πολλά μηνύματα για τη σύγχρονη εποχή. Η επιτυχία της εκδήλωσης –που έγινε στην κατάμεστη αίθουσα του Μεταξουργείου Νέας Ιωνίας, στις 6.6.11- η ευρεία προβολή της στην πόλη μας αλλά και τα επαινετικά σχόλια των συμπολιτών μας, κατέδειξαν ότι παρόμοιες πρωτοβουλίες είναι ο καλύτερος τρόπος για την προαγωγή των ιδεών της συναδέλφωσης και της αλληλεγγύης.
Το βιβλίο του Γ. Σούρλα, όπως ανέφερε στην παρουσίαση ο πρόεδρος της Ι.Κ. Βόλου κ. Μαρσέλ Σολομών, χωρίζεται σε τρεις ενότητες: Η πρώτη εξετάζει τη δράση και το φιλανθρωπικό έργο της οικογένειας Σπίρερ, καθώς και τις ενέργειες του Έρμαν Σπίρερ για τη διάσωση των Ελλήνων Μικρασιατών. Η δεύτερη αναφέρεται σε διακεκριμένους Έλληνες Εβραίους που προσέφεραν στην ανάπτυξη του τόπου σε διάφορους τομείς. Η τρίτη ενότητα –και η πιο συγκλονιστική κατά τον κ. Σολομών- με τίτλο «Όταν οι μοίρες των λαών συνδέονται κατά τραγικό τρόπο…», αναλύει και παραλληλίζει τη γενοκτονία των Ποντίων και το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων ακολουθώντας την ιστορική πορεία των γεγονότων, σε συνάρτηση με το κοινωνικό πλαίσιο και τη διεθνή πολιτική.
Το θέμα της γενοκτονίας και του σχετικού διεθνούς νομικού καθεστώτος ανέλυσε κατά την ομιλία του στην εκδήλωση ο κ. Φάνης Μαλκίδης, ο οποίος είναι πρόσφυγας τρίτης γενιάς. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο ομιλητής σε μία άλλη εβραϊκή φυσιογνωμία τον Ραφαήλ Λέμκιν, ο οποίος αφιέρωσε το νομικό του έργο στον ορισμό και την τιμωρία του εγκλήματος της γενοκτονίας. Με βάση την πρόταση του Λέμκιν, ο οποίος στηρίχθηκε στις μαζικές σφαγές των Ελλήνων και των Αρμενίων και στα εγκλήματα των Ναζί κατά το Ολοκαύτωμα, θεσμοθετήθηκε η Διεθνής Σύμβαση για την Πρόληψη και την Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας από τον ΟΗΕ το 1948. Ο κ. Μαλκίδης πρότεινε, μάλιστα, να διοργανωθεί ένα διεθνές συνέδριο αφιερωμένο στον Ρ. Λέμκιν. Ο ομιλητής αναφέρθηκε επίσης στη δράση του Έρμαν και του αδελφού του Κάρολου Σπίρερ, ο οποίος με το ίδιο πνεύμα αλτρουϊσμού, βοήθησε ελληνικές οικογένειες της Καβάλας κατά τους βαλκανικούς πολέμους. Για το φιλανθρωπικό του έργο ο Κάρολος Σπίρερ έχει παρασημοφορηθεί από το ελληνικό κράτος με: τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος, τον Σταυρό των Ταξιαρχών του Τάγματος του Φοίνικος, τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος και το Διάσημο Τιμής του Ερυθρού Σταυρού. Σημαντική ήταν η παρουσία στην εκδήλωση του Τσάρλς Σπίρερ, εγγονού του Κάρολου. Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η παράδοση των παρασήμων του Κάρολου Σπίρερ στην Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου από τον εγγονό του.
Η επιτυχημένη εκδήλωση που έγινε στο Βόλο δεν ήταν απλώς η παρουσίαση ενός αξιόλογου βιβλίου δεδομένου ότι μέσα από αυτή αναδείχθηκαν τα κοινά χαρακτηριστικά των δύο λαών, του ελληνικού και του εβραϊκού, κατά την ιστορική τους πορεία, τους διωγμούς και τις προκλήσεις αλλά και τα ιδεώδη και τη σκέψη.
Ο Ερμαν Σπήρερ. Ένα ακόμη δείγμα φιλελληνισμού και φιλανθρωπίας στη Μικρά Ασία.
Η ομιλία του Φάνη Μαλκίδη στην εκδήλωση μνήμης και απόδοσης τιμής και παρουσίασης βιβλίου για τον Έρμαν Σπήρερ για τη συμβολή του στη διάσωση των Ελλήνων της Μικράς Ασίας.
Ο 20ος αιώνας αποτελεί αναμφισβήτητα μία φάση όπου το έγκλημα της γενοκτονίας εμφανίστηκε και επανεμφανίστηκε συνεχώς και με μεγάλη συχνότητα. Η γενοκτονία των Αρμενίων, των Ασσυρίων, των Ελλήνων, το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα, υπήρξαν ενέργειες από ανελεύθερα καθεστώτα που παραβίασαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφαιρώντας εκατομμύρια ζωές και εξαφανίζοντας ιστορία και πολιτισμό χιλιάδων ετών.
Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετέπειτα, η γενοκτονία αποτελεί εγκληματική μορφή συμπεριφοράς, η οποία τιμωρείται, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, διώκεται και επισύρει την ατομική ποινική ευθύνη κάθε προσώπου, που την τελεί.
Το σύγχρονο διεθνές νομικό καθεστώς σε ό,τι αφορά την καταστολή και δίωξη του εγκλήματος αυτού, περιλαμβάνει μία σειρά από διεθνείς πράξεις, όπως η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Τιμωρία του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, η οποία τιμώρησε τους Ναζί και στηρίχθηκε από τον εμπνευστή της Εβραικής καταγωγής Ραφαήλ Λέμκιν, στις μαζκές σφαγές εναντίον των Ελλήνων και των Αρμενίων. Επίσης σχετικές θεσμικές πρωτοβουλίες είναι το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τη Δίωξη Προσώπων, που είναι Υπεύθυνα για Σοβαρές Παραβιάσεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου στο Έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας από το 1991 και μετέπειτα, το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για τη Δίωξη Προσώπων, που είναι Υπεύθυνα για Γενοκτονία και Άλλες Σοβαρές Παραβιάσεις του Διεθνούς, Ανθρωπιστικού Δικαίου στο έδαφος της Ρουάντα και για πολίτες της Ρουάντα που είναι υπεύθυνοι για γενοκτονία και άλλες τέτοιες παραβιάσεις σε γειτονικά Κράτη, από 1 Ιανουαρίου μέχρι 31 Δεκεμβρίου 1994, και το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.
Παρά το γεγονός ότι στη δίκη της Νυρεμβέργης, οι υπεύθυνοι για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων δικάστηκαν και καταδικάστηκαν και ψηφίστηκε η διεθνή σύμβαση για τη γενοκτονία (1948), και άλλες σχετικές όπως αναφέραμε διεθνείς συμβάσεις, δυστυχώς πολλές άλλες γενοκτονίες δεν τιμωρήθηκαν, ενώ σημειώθηκαν και άλλες μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα οι θύτες αρνούνται τη διάπραξη των μαζικών εγκλημάτων και συνεχίζουν να διαπράττουν νέες.
Η Γενοκτονία των Ελλήνων που ζούσαν στη Μικρά Ασίας, στον Πόντο, στη Θράκη, στην Καππαδοκία, είναι από τα πρωτοφανή εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία.
Η γενοκτονία των Ελλήνων μία από τις πρώτες γενοκτονίες του 20ου αιώνα ενάντια σε μεγάλο και ιστορικό κομμάτι του ελληνικού έθνους, είναι ένα από τα μεγάλα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας τα οποία παραμένουν ατιμώρητα, αφού ένα σημαντικό τμήμα ενός έθνους που ζούσε στα εδάφη του οθωμανικού κράτους δολοφονήθηκε. Οι Έλληνες που επέζησαν, εκτοπίσθηκαν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες, οι οποίες είχαν προετοιμασθεί για την εξόντωσή του, χιλιάδες άλλοι εξισλαμίσθηκαν και παρέμειναν στην Τουρκία, ενώ τα υπολείμματα της μαζικής δολοφονίας έγιναν πρόσφυγες σε όλον τον πλανήτη.
Οι ελάχιστοι διασωθέντες που ζουν σήμερα και οι απόγονοί τους ζουν σήμερα σε πάρα πολλές χώρες, αποτελούν την Διασπορά και συνεχίζουν να συντηρούν τη διάλεκτο, την ιδιαίτερη παράδοσή τους, τον πολιτισμό τους. Από την άλλη η Τουρκία, αρνείται το μαζικό έγκλημα, αμφισβητεί την ύπαρξη των θυμάτων και ενεργοποιεί μηχανισμούς στο εσωτερικό της και σε όλον τον κόσμο για να διαστρεβλώσει την ιστορική αλήθεια και να συνεχίσει να ζει σε καθεστώς ατιμωρησίας.
Σε αυτές τις δύσκολες ημέρες για το Ελληνισμό σημαντική και ανιδιοτελή αρωγή προσέφεραν Φιλέλληνες που συνέχισαν τη μεγάλη παράδοση του Φιλελληνισμού, συνεισφέροντας στη σωτηρία διωκόμενων ανθρώπων, γυναικών, παιδιών, ηλικιωμένων.
Μία σημαντική μορφή που συνετέλεσε στη σωτηρία των Ελλήνων ήταν ο Ελβετός εβραϊκής καταγωγής Έρμαν Σπήρερ καπνέμπορος στη Σμύρνη. Η παρουσία του Κ. Σπήρερ στην εκδήλωση αποτελεί μία υπόμνηση της παρουσίας της οικογένειας η οποία δεν πρόκειται ποτέ να λησμονηθεί από τους Έλληνες, μίας οικογένειας με μεγάλη προσφορά των μελών της, ως φιλέλληνες και ως ανθρώπων.Η εκδήλωση μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε Φιλέλληνες που έμειναν στο περιθώριο της ιστορίας παρότι την ουσιαστική προσφορά τους, διέσωσαν τους συμπατριώτες μας 89 χρόνια πριν στη Σμύρνη.
Τότε που ο Σπήρερ ναύλωσε πλοία για να παραλάβει συμπατριώτες μας προκειμένου να τους σώσει από τους διώκτες τους.Οι προσπάθειες αυτές που συνετέλεσαν ώστε να μη αφανισθούν περισσότεροι Έλληνες αποτελούν μαρτυρίες ανθρώπινης ψυχής και μεγαλείου, αλλά και παραδείγματα για πολλούς Φιλέλληνες που συνεχίζουν τη μεγάλη αυτή παράδοση σε όλο το κόσμο, συμβάλλοντας στην προώθηση και την αναγνώριση της γενοκτονίας. Είναι αυτοί που έχοντας τέτοια πρότυπα έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία στις ΗΠΑ και προωθούν ανάλογες αναγνωρίσεις και αλλού.
Η Μικρασιατική παράδοση, ο πολιτισμός της Ιωνίας, της Θράκης και του Πόντου, της Καππαδοκίας είναι παρά πολύ πλούσιος. Το διαπιστώνουμε καθημερινά σε διάφορες εκφάνσεις της πολιτισμικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Με τέτοιες όμως μορφές και ενέργειες γίνεται πλουσιότερος, συμβάλλοντας και στην πολιτισμική εξέλιξη και άλλων λαών.
Κύριε Σπήρερ, σας ευχαριστούμε θερμά για τη βοήθεια στους προγόνους μας, σας ευχαριστούμε για τη συμπαράστασή σας στον αγώνα για διεθνοποίηση και αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ελλήνων, ζήτημα το οποίο έμεινε στο περιθώριο για λόγους και συμφέροντα έξω από την ιστορική αλήθεια και τη δικαιοσύνη. Ωστόσο μία νέα διεθνής κοινωνία δεν μπορεί να βασίζεται στην αποσιώπηση, στη συγκάλυψη, στην υποκρισία και στην απόκρυψη ενός εγκλήματος, αλλά στην αναζήτηση της ιστορικής πραγματικότητας.
Η γενοκτονία των Ελλήνων, όλες οι Γενοκτονίες ζητήματα τα οποία παρέμειναν στο περιθώριο για πολλά χρόνια. Είναι ένα ό ζήτημα και η διεθνής του προέκταση αναφέρεται στην υποχρέωση όλων των θεσμών της διεθνούς κοινότητας, στα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, να αναγνωρίσουν το αδίκημα της γενοκτονίας που διαπράχθηκε εις βάρος των Ελλήνων και να αποκαταστήσουν με αυτόν τον τρόπο, την τεράστια ηθική βλάβη που υπέστησαν. Επίσης η γενοκτονία αποτελεί σύμφωνα με τις βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου ένα έγκλημα που στόχευε στην καταστροφή της ελληνικής παρουσίας σε όλα τα εδάφη υπό τουρκική διοίκηση.
Το διεθνές δίκαιο για την τιμωρία του εγκλήματος της γενοκτονίας ορίζει τις υποχρεώσεις όχι μόνο στο κράτος που διέπραξε τη γενοκτονία αλλά σε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα,
α) να μην αναγνωρίσει ως νόμιμη μία κατάσταση που δημιουργείται από ένα διεθνές έγκλημα
β) να μη βοηθήσει τον εκτελεστή ενός διεθνούς εγκλήματος να διατηρήσει την παράνομη κατάσταση και
γ) να βοηθήσει άλλα κράτη στην εφαρμογή των υποχρεώσεων που αναφέρθηκαν. Επιβάλλει δηλαδή στη διεθνή κοινότητα μία υποχρέωση να μην αναγνωρίσει μία παράνομη κατάσταση ως αποτέλεσμα μίας γενοκτονίας.
Η προοπτική οικοδόμησης μίας νέας Ευρώπης και ενός νέου ειρηνικού πλανήτη που θα είναι περισσότερο δημοκρατικός και αληθινός, κρίνεται σήμερα στη δημιουργία ενός περισσότερου ελευθέρου, δίκαιου, ισότιμου, αρμονικού κόσμου. Αυτή η Ευρώπη αλλά και ο πλανήτης ολόκληρος που προσδοκούμε να οικοδομήσουμε δεν μπορούν να παρουσιάζονται αδιάφοροι, υποκριτικοί, ως προς τον ίδιο τον εαυτό τους και την ιστορία.
Ένας οικουμενικός αγώνας αναζήτησης και ανάδειξης της αλήθειας θα βρει πολλούς λαούς σύμφωνους. Tα εγκλήματα για να μην επαναληφθούν πρέπει να αποκαλυφθούν οι υπεύθυνοι, και οι λόγοι που τους οδήγησαν σ' αυτές τις πράξεις. Nα αναζητηθεί η αλήθεια, και να παρουσιαστεί στην παγκόσμια κοινή γνώμη, που ξέρει να δικάζει και να καταδικάζει χωρίς ιδιοτέλειες. Σήμερα που άλλοι λαοί υφίστανται από ρατσιστικά κράτη νέες γενοκτονίες πρέπει να γίνει το πρώτο βήμα για την αναγνώριση του εγκλήματος της γενοκτονίας των Ελλήνων.
Σ΄ αυτό το πλαίσιο προτείνουμε να πραγματοποιηθεί ένα διεθνές συνέδριο προς τιμήν του Ραφαήλ Λέμκιν του εμπνευστή του όρου γενοκτονία και της σχετικής σύμβασης του ΟΗΕ για την πρόληψη και την καταστολή της.
Ο Λέμκιν όπως αναφέραμε για να στηρίξει το κατηγορητήριο για την καταδίκη των Ναζί που αφάνισαν εκατομμύρια Εβραίους πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αναφέρθηκε στις σφαγές εναντίον των Αρμενίων και των Ελλήνων. Και κατόρθωσε να τοποθετήσει το Ολοκαύτωμα στη διάστασή του. Η πρόταση αυτή έρχεται να συναντήσει τις αντίστοιχες ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη που αναζητούν την αλήθεια και παλεύουν για την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Η ευθύνη είναι όλων μας.
