γράφει ο Θεοφάνης Μαλκίδης
Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος Μερζιφούντας «Πόντος», ιδρύθηκε από μαθητές και αποφοίτους του Κολλεγίου «Ανατόλια» το 1903. Στη διοίκησή του συμμετείχαν τόσο οι μαθητές όσο και οι δάσκαλοι του κολλεγίου και η δραστηριότητά του αφορούσε τους τομείς του αθλητισμού, του πνεύματος, της τέχνης. Επίσης, ο σύλλογος διοργάνωνε ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις, δημιούργησε εξαιρετική βιβλιοθήκη, ενώ το 1910 ο σύλλογος ανέλαβε την έκδοση του περιοδικού «Πόντος», «Μηνιαίον δημοσίευμα φιλολογικόν, επιστημονικόν και παιδαγωγικόν»
Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος «Πόντος» κατέχει ιδιαίτερη θέση μεταξύ των συλλόγων εξαιτίας της ιδιαιτερότητας του χαρακτήρα του, αφού συγκροτήθηκε στο πλαίσιο ενός σχολείου και ταυτόχρονα εργάστηκε για την ταυτότητα των μελών του. Στις τελευταίες εκλογές που έγιναν το Μάιο του 1920 στο αξίωμα προέδρου αναδείχθηκε ο καθηγητής Δ. Θεοχαρίδης, στη θέση του αντιπροέδρου ο Χαράλαμπος Ευσταθιάδης, γραμματέας ο Αναστάσιος Παυλίδης, ταμίας ο Συμεών Ανανιάδης, και υπεύθυνος για το αθλητικό τμήμα ο Γρηγόριος Τσακάλωφ. Όλοι τους 8 μήνες αργότερα θα συλλαμβανόταν από τους Τούρκους, και με εξαίρεση τον Τσακάλωφ ο οποίος ήταν Ρώσος πολίτης, θα δολοφονούνταν στην Αμάσεια το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1921. Σημαντικό μέλος και αθλητής του Συλλόγου ήταν ο Συμεών Ανανιάδης.
Ο Ανανιάδης γεννήθηκε στη Σαμψούντα, εισήχθη στο «Ανατόλια» το 1919, και ήταν πολύ καλός αθλητής του στίβου. Όπως γράφει ο συμμαθητής και φίλος του Ε. Κουζινός το 1920 έβλεπε το μέλλον του ρόδινο: «Είχαμε επιβιώσει από σφαγές τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια και είχε βάλει τρεις στόχους, να πιάσει και εάν είναι δυνατόν να «σπάσει» το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα, να φοιτήσει στην αμερικανική ιατρική σχολή στη Βηρυτό και να συνεχίσει σπουδές στη Βιέννη και να παντρευτεί μία όμορφη συμπατριώτισσα του από την περιοχή του Αλαχάμ το οποίο φοιτούσε στο αμερικανικό Λύκειο. Μάλιστα κάθε Σάββατο δεν έχανε την ευκαιρία να συμμετέχει στα συνεδριάσεις του «Πόντος», όπου εκεί την έβλεπε ο Συμεών». ( Couzinos E Twenty three years in Asia Minor (1899-1922). New York: Vantage Press 1969, σ. 67)
Στις 12 Φεβρουαρίου 1921 οι Τούρκοι περικύκλωσαν το «Ανατόλια». Αρχικά έψαχναν για όπλα και εκρηκτικά και στη συνέχεια αφού δε βρήκαν τίποτα κατευθύνθηκαν στο γραφείο του προέδρου του Κολλεγίου Γ. Γουάιτ. Εκεί οι Τούρκοι είδαν δύο χάρτες που απεικόνιζαν την περιοχή του Πόντου, σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Η εύρεση των χαρτών οδήγησε τους Τούρκους να ζητήσουν να δουν τη βιβλιοθήκη του συλλόγου «Πόντος». Στη βιβλιοθήκη υπήρχαν εκατοντάδες βιβλία στην ελληνική και ειδικότερα στην αρχαιοελληνική γλώσσα, έργα κλασσικών συγγραφέων τυπωμένα τα περισσότερα στην Αθήνα. Ανάμεσά τους βρήκαν και ένα σημειωματάριο με τις δραστηριότητες του Συλλόγου, το οποίο θεωρήθηκε «επαναστατικό».
Η φωτογραφία του ποδοσφαιρικού τμήματος του Συλλόγου, ερέθισε ακόμη περισσότερο τους Τούρκους. Οι αθλητές της ποδοσφαιρικής ομάδας «Πόντος» είχαν άσπρες και μπλε οριζόντιες ρίγες και το γράμμα «Π» στο στήθος. Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Συμεών Ανανιάδης ο οποίος ήταν παρών κατά τη διάρκεια της εφόδου των κεμαλικών στη βιβλιοθήκη του Συλλόγου, μίλησε με τον Κουζινό, λέγοντάς του πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα. Όπως είπε ο Ανανιάδης «αυτό είναι το τέλος». Λίγο πριν τις 12 το βράδυ τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του συλλόγου κατευθύνθηκαν στο γραφείο του προέδρου του Κολλεγίου, όπου έγινε η σύλληψή τους από τους Τούρκους. Στην συνέχεια θα οδηγηθούν στην Αμάσεια όπου με ψευδείς κατηγορίες καταδικάστηκαν σε θάνατο μαζί με τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του Ελληνισμού.
Οι σύλλογοι των Ελλήνων, προήλθαν από την ανάγκη που βίωνε ο Ελληνισμός να διατηρήσει την ιδιαιτερότητά του, να ανυψώσει το πνευματικό του επίπεδο, να ενισχύσει τους ανήμπορους, να ασχοληθεί με τον αθλητισμό. Στη Μερζιφούντα, η οποία αποτέλεσε πηγή αξιόλογων επιτευγμάτων, οι Έλληνες ίδρυσαν συλλόγους ιδιαίτερα σημαντικούς για τη διάδοση της εθνικής αυτογνωσίας και αυτοσυνειδησίας. Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος «Πόντος» Μερζιφούντας αποτέλεσε ένα θεσμικό δημιούργημα των Ελλήνων, που συνέβαλλε αποφασιστικά στην πνευματική, πολιτισμική, αθλητική και κοινωνική ανύψωση.
Η συμβολή του Συλλόγου είναι τεράστια και αποτελεί πραγματικά μία εξαιρετική στιγμή όταν Έλληνες που ζουν σε όλο τον κόσμο, τιμούν τα μέλη του συλλόγου, θύματα της Γενοκτονίας. Το Δεκέμβριο του 2008 η Ποντιακή αδελφότητα Αδελαίδας Αυστραλίας και η ποδοσφαιρική του ομάδα «Ποντιακοί Αετοί» διοργάνωσαν αγώνα με επίλεκτους ποδοσφαιριστές της Μελβούρνης, προς τιμήν των θυμάτων του Συλλόγου. Η ομάδα των Ποντιακών Αετών φόρεσε πιστά αντίγραφα της στολής του συλλόγου «Πόντος». Αντίστοιχο ποδοσφαιρικό παιχνίδι έγινε στις 12 Μαΐου 2009, με αντίπαλους τους παλαίμαχους διεθνείς ποδοσφαιριστές του Πανελληνίου Συνδέσμου Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών και τους παλαίμαχους της Καβάλας. Εδώ αντίγραφα της φανέλας του «Πόντος» φόρεσαν οι παλαίμαχοι της Καβάλας. Αντίστοιχες ποδοσφαιρικές συναντήσεις στη μνήμη των μελών του Συλλόγου "Πόντος" έγιναν στην Κατερίνη, στις Σέρρες, στο Βερολίνο.
Η έρευνα έδειξε και στο μέλλον θα δείξει ακόμη πιο έντονα ότι σύλλογοι και σωματεία, οργανωμένες θεσμικές εκφράσεις των Ελλήνων που έζησαν για χιλιάδες χρόνια στη Μικρά Ασία όπως ο «Πόντος» της Μερζιφούντας ξεχώρισαν με τη δραστηριότητά τους και απέδειξαν την πραγματική κοινωνική και αθλητική τους προσφορά.
Μία τέτοια ερευνητική προσπάθεια αποτελεί το βιβλίο
ΕΙΚΟΣΙΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ
του ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΚΟΥΖΙΝΟΥ
σε μετάφραση- εισαγωγή-επιμέλεια Θεοφάνη Μαλκίδη, το οποίο εκδόθηκε από τη Λέσχη Ποντίων Νομού Καβάλας
Το βιβλίο είναι μία σημαντική μαρτυρία για το Κολλέγιο Ανατόλια Μερζιφούντας και το Σύλλογο «Πόντος», για τον αθλητή του Κολλεγίου Συμεών Ανανιάδη, τη Γενοκτονία των Ελλήνων και των Αρμενίων, την προσφυγιά.
Πρόκειται για το βιβλίο που εκδόθηκε στην Αγγλική γλώσσα στην Νέα Υόρκη το 1969 και αναφέρεται στην Γενοκτονία και στον Συμεών Ανανιάδη του Αθλητικού Συλλόγου «Πόντος» Μερζιφούντας. Mεταφράσθηκε στην Ελληνική γλώσσα δίνοντας νέα στοιχεία για το ζήτημα της Γενοκτονίας.
Η έρευνα για το ζήτημα των Ελλήνων του Πόντου, το σύλλογο «Πόντος» της Μερζιφούντας και για την προσφορά του στον Ελληνισμό οδήγησε στην ανακάλυψη ενός σημαντικού έργου ενός μαθητή του Κολλεγίου «Ανατόλια», του Ευθύμιου Κουζινού.
Ο Ευθύμιος Κουζινός γεννήθηκε το 1899 στο Αλατσάμ (Λεοντόπολις ή Λεοντούπολις- τουρκ. Alaçam) του Πόντου, 27 χλμ δυτικά από τη Σαμψούντα και φοίτησε στο Κολλέγιο «Ανατόλια», από το 1913 μέχρι και το 1921. Το 1922 έφυγε μαζί με τους άλλους πρόσφυγες για την Ελλάδα και το επόμενο έτος μετανάστευσε στις ΗΠΑ, όπου μέσω της Αμερικανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης «Near East Relief» (Περίθαλψη Εγγύς Ανατολής), ενημέρωνε το αμερικανικό κοινό για τη γενοκτονία.
Το βιβλίο «Εικοσιτρία χρόνια στη Μικρά Ασία» στηρίχτηκε στις διαλέξεις του Ευθύμιου Κουζινού «Η Ζωή μου στην Τουρκία», οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στο Κολλέγιο Bates (Maine) στο χρονικό διάστημα 1923-1925 και στο Πανεπιστήμιο Northwestern την περίοδο 1926-1927.
Επίσης χρησιμοποιήθηκε το κείμενό του «Σημειώσεις στους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Αθήνα (1922-1923)».
Το βιβλίο του Ευθύμιου Κουζινού δίνει ιδιαίτερες και μεγάλης αξίας πληροφορίες οι οποίες είναι παντελώς άγνωστες, για τη ζωή και τις διώξεις στην πατρίδα του το Αλατσάμ, σε όλον τον Πόντο και τη Μικρά Ασία, για το Μουσταφά Κεμάλ, για τα τάγματα εργασίας, για τους Έλληνες και τους Αρμένιους, για το Κολλέγιο «Ανατόλια» Μερζιφούντας, για τη δράση του αθλητικού Συλλόγου «Πόντος», για την τύχη των μελών του συμβουλίου και ειδικότερα για ένα εξέχον μέλος του και φίλο του συγγραφέα. Τον Συμεών Ανανιάδη, τον αθλητή του «Πόντος» και μαθητή του «Ανατόλια», ο οποίος απαγχονίστηκε το 1921 στην Αμάσεια, μαζί με καθηγητές και μαθητές του Κολλεγίου.
Όπως γράφει ο Κουζινός στο βιβλίο του, ο Ανανιάδης λίγο πριν τον απαγχονισμό του φώναξε τις τελευταίες του λέξεις «Είμαι αθώος».
Ο Ελληνικός Αθλητικός Σύλλογος «Πόντος» και οι άνθρωποί του όπως ο Συμεών Ανανιάδης, συνέβαλλαν αποφασιστικά στην πνευματική, πολιτισμική, και κοινωνική ανύψωση. Επιπρόσθετα με τη δραστηριότητά τους αποτέλεσαν μία ακόμη προσφορά στην εθνική αποκατάσταση των Ελλήνων του Πόντου, οι οποίοι αγωνίζονται με κάθε τρόπο για την ελευθερία. Μάλιστα πολλά μέλη του Συλλόγου θα δώσουν και τη ζωή τους για την εθνική υπόθεση, η οποία δεν θα δικαιωθεί.
Το βιβλίο «Εικοσιτρία χρόνια στη Μικρά Ασία» του Ευθύμιου Κουζινού το οποίο εκδόθηκε το 1969 στη Νέα Υόρκη, αποτελεί μία σημαντική πηγή για τους Έλληνες και για τους Αρμένιους που ζούσαν στην Ανατολή και ειδικότερα στον Πόντο.
Για την έκδοση του μεταφρασμένου στην ελληνική γλώσσα βιβλίου στην ελληνική γλώσσα, θα πρέπει να τονισθεί αυτό έγινε χάρη στη χορηγία των του Θεμιστοκλή Ανανιάδη, καθώς με την αμέριστη συμπαράσταση της Λέσχης Ποντίων Νομού Καβάλας και ειδικότερα του προέδρου της Χαράλαμπου Αλεξανδρίδη, του πρώην προέδρου του Συλλόγου Ποντίων Σικάγου «Ξενιτέας» Γ. Μαυρόπουλο- το βιβλίο επανεκδόθηκε στην αγγλική γλώσσα στις ΗΠΑ το 2010 με φροντίδα του Συλλόγου Ποντίων Σικάγου «Ξενιτέας»- και των Grace Mowat, Nockolas H. Balison, Robert Balison, και James Ekmeian Jr.
Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν και άλλα βιβλία όπως του Ευθύμιου Κουζινού, ήδη αυτό γίνεται πράξη που θα δείξουν την ιστορική πορεία και διαδρομή των Ελλήνων του Πόντου, της Μικράς Ασίας και άλλων πατρίδων της Ανατολής. Την ιστορία συλλόγων και σωματείων, ανθρώπων όπως ο Συμεών Ανανιάδης που έζησαν στην Μικρά Ασία, στην δική μας πατρίδα, ξεχώρισαν με τη δραστηριότητά τους και απέδειξαν με τη θυσία τους την ανιδιοτελή κοινωνική και εθνική τους προσφορά.
Ο Ευθύμιος Κουζινός γεννήθηκε στο Αλατσάμ της Μικράς Ασίας στο τέλος του 19ου αιώνα, το 1899. Φοίτησε στο Αμερικανικό Κολλέγιο «Ανατόλια» στη Μερζιφούντα. Μετά την καταστροφή ήρθε στις ΗΠΑ και φοίτησε στο Κολλέγιο Bates (Maine) και στο Πανεπιστήμιο Northwestern (Evanston, Illinois) από όπου πήρε το πτυχίο του το 1928. Έγινε πολίτης των ΗΠΑ και εργάστηκε ως μεταφραστής, εκπαιδευτικός και κυβερνητικός υπάλληλος, ενώ πραγματοποίησε εκατοντάδες ομιλίες ενημερώνοντας το αμερικανικό κοινό για τη Γενοκτονία. Έζησε στην Αλεξάνδρεια (Βιρτζίνια) και πέθανε το 1974.
Για περισσότερες πληροφορίες:
ΛΕΣΧΗ ΠΟΝΤΙΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ
7ΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 89Β
ΚΑΒΑΛΑ
ΤΗΛ.- FΑΧ: 2510242260- 6942558532
7ΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 89Β
ΚΑΒΑΛΑ
ΤΗΛ.- FΑΧ: 2510242260- 6942558532
