Γιάννης Ρίτσος (1 Μαίου 1909 - 11 Νοεμβρίου 1990)
«Εάν μου εζητείτο να χαρακτηρίσω τον Ρίτσο μόνο με μια λέξη, θα έλεγα ευγενής. Με όλες τις σημασίες της έννοιας. Και της γενιάς και των τρόπων και του ψυχισμού και της πνευματικής στάσεως.
Βέβαια, το να μιλήσει κανείς ή και να γράψει για πρόσωπο τόσο αγαπημένο – γιατί μου υπήρξε πολύ αγαπημένος και ως Δάσκαλος και ως φίλος και ως πρόσωπο – σημείο αναφοράς – όταν μάλιστα νωπό ακόμη το χώμα, δεν είναι εύκολο. Μάλλον είναι επώδυνο ή και – το σημαντικότερο – κάπως σαν απρεπές.
Έγραψα ότι είχε πνεύμα ελευθερίας. Ναι. Γνώρισα ανθρώπους και ανθρώπους. Γιατί αυτά τα χρόνια που περάσαμε ήσαν χρόνια σκληρών ανταγωνισμών, μαχητικών αντιπαραθέσεων. Κανένας δεν μου έδωσε αυτή την εντύπωση αλλά και την βαθειά αίσθηση απορίας, τόσον δυο ξεχωριστών ανθρώπων μέσα στον ίδιο. Όταν ο Δάσκαλος μιλούσε για Τέχνη – και μαζί μου, ελάχιστα μιλούσαμε για ότι άλλο και μάλιστα επιφανειακά – ήταν άλλος άνθρωπος. Άλλος από αυτόν που έγραφε εκείνα τα «κατασκευασμένα» στιχοπλοκήματα. Άλλος από εκείνον που μπορούσε να μιλάει σε άλλους με κείνο το λόγο της τέλειας δομής που εμένα όμως δεν μου άρεσε. Όταν ο Γιάννης Ρίτσος μιλούσε για Τέχνη, σε τίποτε δεν θύμιζε τους παρωπιδιστές ούτε τον ίδιο του τον εαυτό της άλλης του πλευράς.
Τα ελάχιστα που εν τμή θέλω αυτήν την ώρα να πω είναι : Του χρωστώ ευγνωμοσύνη για όσα έζησα κοντά του. Για όσα έμαθα. Και για τις στιγμές της έκστασης όταν τον άκουγα να μιλάει για την Τέχνη, την Ποίηση, τη Μουσική, το Χορό, το Θέατρο, τη Ζωγραφική, τη Γλυπτική, την Αρχιτεκτονική…. Είχε τέτοια πολυμέρεια. Κι επίσης πλούσια και συνεχή ενημέρωση.
Όπως δεν μπορώ να μην του αναγνωρίσω τιμιότητα. Την εντιμότητα ενός ευγενούς. Υπήρξε πιστός. Και ο βαθύτερα απ’ όλους θρησκευόμενος στην Ποίηση. Με το δικό του – όπως προαναφέρθηκα – τρόπο. Αν αυτό ήταν ένα από τα αμαρτήματά του, ο πρώτος των λοιπών ημών τον λίθον βαλέτω….όμως αφού θα είμασταν αναμάρτητοι…
Σε λίγο κι όσο ο καιρός των πρώτων ημερών περνάει για τους πολύ δικούς του η απουσία του ανθρώπου θα γίνεται όλο και πιο αισθητή. Σκέφτομαι τη Φαλίτσα, τη Λούλα, την Μιράντα. Για μας όλους τους απλούς όσοι τον αγαπήσαμε, θα τον θυμόμαστε σε διάφορες εκφάνσεις που ζήσαμε μαζί του. Και για τους πολλούς τους άλλους το έργο του. Το έργο του απέναντι του Πανδαμάτορος. Ας είναι το χώμα ελαφρύ κι ο πανδαμάτωρ ας μην είναι πολύ σκληρός».
Αποχαιρετισμός στον μεγάλο Γιάννη Ρίτσο απ’ τον ποιητή, στιχουργό και δημοσιογράφο Γιάννη Νεγρεπόντη, στα «χαράγματα» του περιοδικού «ΕΥΘΥΝΗ», στο τεύχος 227 Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1990.
