Αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη,
Ήταν Ιούνιος του 1996, διάβαζα μαθηματικά για τις πανελλήνιες εξετάσεις της επόμενης μέρας. Στιγμή ιερή. Περιέργως όμως η μητέρα μου, καθηγήτρια, με διακόπτει. "Έλα τώρα να δεις στην τηλεόραση μου λέει", μιλάει ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος. Η ιστορική σου ομιλία στο 4ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ είχε μόλις ξεκινήσει και την είδα ολόκληρη. Έτσι σε γνώρισα, εντυπωσιασμένος από το 1ο δευτερόλεπτο.
Ήσουν διαφορετικός. Δεν μιλούσες για αυτά που μιλούσαν οι άλλοι. Αναφερόσουν στην πατρίδα μιλώντας για τα όνειρα σε ενεστώτα χρόνο. Τίποτα δεν μπορεί να ενθουσιάσει περισσότερο ένα νέο παιδί.
Τα χρόνια πέρασαν. Από τον Οκτώβρη εκείνης της χρονιάς ήμουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Άκουγα πολλά για σένα, για αυτήν την διαφορετική προοπτική που προτείνει ένα "λαμπρό μυαλό". Ήρθε το 2000, σε άκουσα να μιλάς στο κέντρο του Ηρακλείου, ήμουν με τον συναθλητή σου Νεκτάριου Μουμουτζή. Σε ακούσαμε να μιλάς για τους σιδηροδρόμους, που η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει για να είναι σύγχρονο κράτος και που πρέπει να συνδέουν τα δέκα διεθνή λιμάνια που οφείλουμε να δημιουργήσουμε, ξεκινώντας από τη νότια Κρήτη. Κανείς δεν είχε ξαναμιλήσει για αυτά.
Σε καλέσαμε στο Πανεπιστήμιο και μας τίμησες ερχόμενος. Είπες για τη συνάντηση του παραδοσιακού με το σύγχρονο. Για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τα τοπικά οικονομικά πλεονεκτήματα. Για την επιστροφή του Τόπου και για το Συμβολικό Κεφάλαιο, το πεδίο που καθορίζει την οικονομία του 21ου αιώνα και που η Ελλάδα είναι υπερδύναμη. Σε ακούγαμε με προσοχή.
Παράλληλα υποστηρίξαμε το εγχείρημα της Δημοκρατικής Περιφερειακής Ένωσης, μιας κίνησης πολύ μπροστά από την εποχή της. Είχες τεράστιο δίκιο να λες πως το 0.4% ήταν μια μεγάλη ηθική νίκη καθότι η ολοκληρωτικού τύπου αντιμετώπιση από το σύστημα ξεπερνούσε την πιο νοσηρή φαντασία. Η ιδιότυπη εξορία σου από την ενημερωτική σφαίρα, στην οποία σε καταδίκασαν Σημίτης, Τσουκάτος και τα συμφέροντα που εκπροσωπούσαν διήρκεσε μέχρι και σήμερα.
Η προσπάθεια στις Ευρωεκλογές ήταν τίμια και ειλικρινής. Το αποτέλεσμα βέβαια προδιαγεγραμμένο. Τότε ξεκίνησες έναν αγώνα που έδειξε πως είσαι άνθρωπος υψηλότερης ποιότητας. Άρχισες να γυρίζεις την Ελλάδα και να συνομιλείς. Να αναστήσεις τους ομίλους. Να κανείς την πολιτική με την αυθεντική έννοια του όρου και να την επανασυστήσεις στον τόπο που αυτή γεννήθηκε. Η προσπάθεια αυτή, που διήρκεσε είκοσι χρόνια, είναι μοναδική και θα μας εμπνέει σε όλη τη διάρκεια του βίου μας.
Συνδύασες την Ομιλία, τη δια ζώσης επικοινωνία απαλλαγμένη από ηλεκτρονικά ή άλλα φίλτρα, με την επιστροφή του Λόγου. Είναι μοναδική στα παγκόσμια χρονικά η περίπτωση ενός Πολιτικού που αποκλείστηκε από το καθεστώς και συνέγραψε σε σχετικά σύντομο χρόνο περισσότερα από δώδεκα βιβλία για να καταθέσει με σαφήνεια, εύρος, βάθος και παρρησία τις πολιτικές του θέσεις σε όλα τα ζητήματα που αφορούν τη δημόσια συζήτηση: Γεωπολιτική, διεθνείς σχέσεις και ανθρώπινα δικαιώματα, τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, πολιτισμική και αγροδιατροφική οικονομία και πολλά άλλα. Παράλληλα, έκανες ένα ανεπανάληπτο εγκώμιο στην Πολιτική επαναδιατυπώνοντας και επαναφέροντας την ύψιστη των τεχνών, με τον αυθεντική, ελληνικό της τρόπο επιστημονικά και μεθοδολογικά.
Ο γραπτός αυτός λόγος είναι ένα μεγάλο σου δώρο, τόσο στους σημερινούς Έλληνες όσο και στις επόμενες γενιές. Δεν μπορούμε να σε ευχαριστήσουμε επαρκώς. Η ιστορία σε έχει ήδη δικαιώσει και αυτή η δικαίωση θα φτάσει στα αυτιά κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδας τα επόμενα χρόνια.
Στα τέλη της δεκαετίας του '90 μας είπες "να γίνουμε όλοι μάστορες". Ακούσαμε τη συμβουλή σου και 25 χρόνια μετά αναγνωρίζουμε πως αυτή η προτροπή άλλαξε τη ζωή μας, μας βοήθησε να διατηρήσουμε την οικονομική μας ανεξαρτησία, την ελευθερία του λόγου μας και μας έδωσε τη δυνατότητα να είμαστε χρήσιμοι για τους ανθρώπους που αγαπάμε και για την κοινωνία συνολικά. Ήταν η πιο εμπνευσμένη προτροπή που θα μπορούσε να δώσει κανείς, ειπωμένη μάλιστα την στιγμή εκείνη που η κάστα στην κατοχή της οποίας ήταν το κράτος μας καλούσε να τζογάρουμε στο χρηματιστήριο.
Οι νέοι επιχειρηματίες και οι νεοφυείς επιχειρήσεις σε τίμησαν καλώντας σε διαδοχικά σε συνέδριά τους, σε Ελλάδα και Ευρώπη το 2009, 2010, 2011 και 2012. Ανταπέδωσες την τιμή ερχόμενος να μας μιλήσεις και απολαύσαμε κάθε στιγμή μάθησης μαζί σου. Μας έδειξες πως μπορούμε να έχουμε τη δική μας αυτόχθονη επιχειρηματική στρατηγική, να σεβόμαστε τους πάντες αλλά να έχουμε αυτοπεποίθηση. Να μην παγκοσμιοποιούμαστε αλλά να παγκοσμιοποιούμε. Η συνεισφορά σου στην άνθιση του νέου ελληνικού επιχειρείν ήταν καθοριστική και έχει ήδη αναγνωριστεί.
Πέρσι με κάλεσες για να κάνουμε μια σειρά οχτώ διαλέξεων πάνω σε όλο το φάσμα των ζητημάτων που έχεις αναπτύξει. Ήθελες η σκέψη και οι ιδέες σου να έρθουν σε όσμωση με τη νεολαία, με τους ανθρώπους που αναπτύσσουν νέες τεχνολογίες για τη διεθνή αγορά με πολύ μεγάλη επιτυχία. Να δώσεις το θεωρητικό και οραματικό πλαίσιο τόσο για αυτά που κάνουμε ήδη όσο και για εκείνα που θα κάνουμε στο μέλλον.
Η μοίρα θέλησε, Δάσκαλε, να κάνουμε τις έξι από τις οχτώ διαλέξεις που προγραμματίζαμε. Η υποδοχή των ιδεών σου, δεδομένης της πειραματικής φύσης του εγχειρήματος ήταν εντυπωσιακή. Σχηματίστηκε μια συμπαγής ομάδα που ανέμενε την πρώτη Τρίτη κάθε μήνα να συνομιλήσει μαζί σου. Η επόμενη θα ήταν η Τρίτη 2 Απριλίου και θα κλείναμε την Τρίτη 14 Μαΐου. Η ζωή όμως είχε άλλα σχέδια. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν είμαστε αποφασισμένοι να συνεχίσουμε. Θα μελετήσουμε το έργο σου, θα το εμπεδώσουμε και θα μας εμπνέει τις δεκαετίες που έρχονται, τόσο στο επιχειρείν και στη δημιουργία όσο και στην πολιτική ζωή μας.
Μιχάλη, είσαι ένας Γίγαντας του Ποντιακού Ελληνισμού. Ένας Τιτάνας του Πόντου. Από την Τετάρτη το βράδυ, οι Κομνηνοί και οι Υψηλάντηδες έχουν πλαισιωθεί με έναν ισάξιο τους. Ήσουν όμως πολύ περισσότερα από αυτό. Ήσουν η καθαρή σκέψη για την Ελλάδα και για όλη την Ευρώπη. Ενσάρκωνες την επιστροφή του Λόγου, την προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει Άνθρωπος και να οικοδομήσει έναν καλύτερο κόσμο.
Ξέρω πως ίσως θυμώσεις με την παρατήρηση αυτή, πρέπει όμως να την κάνω. Είδα σήμερα εδώ στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών πολλούς από τους ανθρώπους για τους οποίους μιλάς στα βιβλία σου περί της κρίσης της πολιτικής στην Ελλάδα. Απ' όσο ξέρω, δεν πρόλαβαν να σου ζητήσουν συγγνώμη όσο ήσουν στη ζωή και, φαντάζομαι, για αυτό είναι εδώ σήμερα, για να σου τη ζητήσουν έστω και τώρα.
Όταν ενημέρωσα τους συναδέλφους για την απώλεια σου, ένας εκ των νεότερων με ρώτησε "έχει παιδιά ο Μιχάλης;". Κοντοστάθηκα για μια στιγμή και απάντησα "ναι, έχει, είναι μάλιστα χιλιάδες". Όλοι εμείς μεγάλε Δάσκαλε, θα φροντίσουμε η ανεπανάληπτη και ανεκτίμητη κληρονομιά σου να φτάσει σε κάθε Έλληνα και κάθε Ελληνίδα. Η πολιτική να ξαναγίνει Πολιτική στον Τόπο που τη γέννησε. Να έχουμε ξανά Πόλεις και Πολιτισμό. Να ξαναγίνουμε όλοι Πολίτες, Όλα αυτά θα τα κάνουμε χάρη σε σένα.
Χαίρε, αγαπημένε Δάσκαλε Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Ως τη Νίκη, Πάντοτε.
Δημήτρης Τσίγκος
