Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

Μικρά Ασία, Πόντος, Καππαδοκία, Θράκη




Φάνης Μαλκίδης
Ο Ελληνικός πολιτισμός στη Μικρά Ασία, στον Πόντο, στη Θράκη, στην Καππαδοκία

Μέρος της ομιλίας του Φάνη Μαλκίδη στα πλαίσια των ανοιχτών διαλέξεων του Λαϊκού πανεπιστημίου Αλεξανδρούπολης «Αρίσταρχος ο Σαμοθραξ», που οργανώθηκε σε συνεργασία με την Ένωση Πολιτιστικών Φορέων Νομού Έβρου.

Η εκρίζωση αυτή των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης, της Καππαδοκίας και της Μικράς Ασίας είναι από τα πρωτοφανή εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Ύστερα από δεκάδες αιώνες ζωής παρουσίας και προσφοράς ένα σημαντικότατο κομμάτι του ελληνικού έθνους εκριζώθηκε αφήνοντας πατρογονικές εστίες, εκκλησίες, τάφους προγόνων και κατέφυγε στην Ελλάδα, όπου δημιούργησε σωματεία και συλλόγους, φορείς διάσωσης της παράδοσης. Το τέλος του Μικρασιατικού Ελληνισμού, των Ελλήνων της Θράκης, του Πόντου, της Καππαδοκίας, σφραγίστηκε με τη θυσία των Ελλήνων, με τη γενοκτονία από το Οθωμανικό κράτος και τους Κεμαλικούς, ενώ η συνθήκη της Λωζάνης και η αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών θα κλείσει το ζήτημα, μέχρι τον ενταφιασμό του με το ελληνοτουρκικό σύμφωνο του 1930. Τότε που ο Ελ. Βενιζέλος πρότεινε τον υπεύθυνο της Γενοκτονίας Μουσταφά Κεμάλ για Νόμπελ Ειρήνης!
Σε αυτές τις δύσκολες ημέρες για το Μικρασιατικό Ελληνισμό σημαντική και ανιδιοτελή αρωγή προσέφεραν Φιλέλληνες που συνέχισαν τη μεγάλη παράδοση του Φιλελληνισμού, συνεισφέροντας τώρα όχι στην Εθνική παλιγγενεσία, αλλά στη σωτηρία διωκόμενων ανθρώπων, γυναικών, παιδιών, ηλικιωμένων. Μία σημαντική μορφή που συνετέλεσε στη σωτηρία των Μικρασιατών και στη συνέχεια με τα βιβλία του στην τεκμηρίωση της γενοκτονίας των Ελλήνων ήταν ο πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη Τζωρτς Χόρτον και ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου. Η μαρτυρία του Χόρτον και του Μοργκεντάου μέσα από τα βιβλία τους αναφορικά με το θέμα της πρόθεσης τέλεσης της γενοκτονίας, «…οι τουρκικές αρχές έδωσαν διαταγή να εφαρμοστεί το μέτρο των εκτοπίσεων…» αποτελούν τεκμήρια διάπραξης του μαζικού εγκλήματος. Η παρουσία τους και η δραστηριότητά τους ως φιλέλληνες διπλωμάτες και ανθρώπων δεν πρόκειται ποτέ να λησμονηθεί. Μάλιστα ο Χένρυ Μοργκεντάου διετέλεσε και πρώτος πρόεδρος της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και διέθεσε και ένα μεγάλο μέρος της προσωπικής του περιουσίας για την προσφυγική αποκατάσταση.
Οι προσπάθειες των αμερικανών διπλωματών συνετέλεσαν ώστε να μη αφανισθούν περισσότεροι Έλληνες αποτελούν μαρτυρίες ανθρώπινης ψυχής και μεγαλείου, αλλά και παραδείγματα για πολλούς Φιλέλληνες που συνεχίζουν τη μεγάλη αυτή παράδοση σε όλο το κόσμο, συμβάλλοντας στην προώθηση και την αναγνώριση της γενοκτονίας. Είναι αυτοί που έχοντας τέτοια πρότυπα έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία στις ΗΠΑ και προωθούν ανάλογες αναγνωρίσεις και αλλού.
Η Μικρασιατική παράδοση, ο πολιτισμός της Ιωνίας, της Θράκης, της Καππαδοκίας και του Πόντου είναι παρά πολύ πλούσιος. Το διαπιστώνουμε καθημερινά σε διάφορες εκφάνσεις της πολιτισμικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Με τέτοιες όμως μορφές και ενέργειες γίνεται πλουσιότερος, συμβάλλοντας και στην πολιτισμική εξέλιξη και άλλων λαών.