Ανώτερη Υπαστυνόμος ε.α. Ρίτα Θεοδώρου-: Λαθρομετανάστευση από τα κατεχόμενα, ΜΚΟ, διαφθορά και μοτίβα εκμετάλλευσης
Μετά το πρώτο μέρος, ακολουθεί σήμερα το δεύτερο μέρος της συνέντευξης της Ανώτερης Υπαστυνόμου ε.α. Ρίτας Θεοδώρου-Σούπερμαν στη «Σημερινή». Νέες αποκαλύψεις για την είσοδο λαθρομεταναστών από τα κατεχόμενα, τις ΜΚΟ, την επαφή της με τη Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για το Έγκλημα και τα μοτίβα στην εκμετάλλευση των κενών στο κυπριακό σύστημα. Έκκληση για εκσυγχρονισμό του τρόπου που αντιμετωπίζεται το θέμα από την Αστυνομία, τη Νομική Υπηρεσία και τα Δικαστήρια.
Η«Σημερινή Online» δημοσιεύει σήμερα το δεύτερο μέρος της συνέντευξης της Ανώτερης Υπαστυνόμου ε.α. Ρίτας Θεοδώρου-Σούπερμαν. Στο πρώτο μέρος της συνέντευξής της στη «Σημερινή» την περασμένη Κυριακή, η πρώην επικεφαλής του Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας Κύπρου προέβη σε σημαντικές αποκαλύψεις για τον τρόπο λειτουργίας των εγκληματικών κυκλωμάτων λαθροδιακινήτων και αθέατες πλευρές πίσω από τη στυγνή εκμετάλλευση προσφύγων και μεταναστών. Ανέδειξε την ύπαρξη «χρυσών προσφυγικών διαβατηρίων» που τάζουν τα κυκλώματα για να τους φέρουν στην Κύπρο και στην Ευρώπη, με σοβαρές αιχμές κατά ορισμένων ΜΚΟ.
Στο δεύτερο μέρος εξηγεί, μέσα από την εμπειρία της, τον τρόπο που έρχονται οι λαθρομετανάστες μέσω κατεχομένων, την επαφή της με τη Δικοινοτική Επιτροπή για το Έγκλημα και τα μοτίβα εκμετάλλευσης λόγω των κενών στο κυπριακό σύστημα.
Κατεχόμενα & λαθρομετανάστευση
Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια για είσοδο στις ελεύθερες περιοχές λαθρομεταναστών από τα κατεχόμενα. Τι γνωρίζετε επ’ αυτού και πόσο -κατά τη γνώμη σας- είναι βάσιμες οι ανησυχίες για τουρκικό σχέδιο διοχέτευσης μεταναστών για δημογραφική υπερχείλιση των ελεύθερων περιοχών;
Σύμφωνα με πρόσφατη συνέντευξη του Υπουργού Εσωτερικών στην εφημερίδα «Καθημερινή», 75% των αιτητών ασύλου περνούν παράνομα από την Πράσινη Γραμμή.
Επίσης πολλοί Αφρικανοί που μεταβαίνουν στα κατεχόμενα ως φοιτητές, στη συνέχεια έρχονται στις ελεύθερες περιοχές με σκοπό να παραμείνουν ή όπως ανέφερα, να μεταβούν στη συνέχεια σε ευρωπαική χώρα.
Όπως επίσης ανέφερα και αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, όσον αφορά στα πακέτα που προσφέρονται για τη μετάβαση στην Κύπρο. Τέτοια πακέτα προσφέρονται κυρίως στο Καμερούν, στο Κογκό, Σομαλία, Νιγηρία αλλά και άλλες αφρικανικές χώρες. Τα πλοκάμια των οργανωμένων εγκληματικών κυκλωμάτων φτάνουν από τις χώρες τους, στα κατεχόμενα και στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η μετάβαση των αλλοδαπών από τα κατεχόμενα στο ελεύθερο μέρος της ΚΔ είναι ανεξέλεγκτη και ίσως σκόπιμη αφού δεν υπάρχουν αναφορές στα κατεχόμενα ούτε για ελλείποντα πρόσωπα ούτε και έλεγχος για το που βρίσκονται ή αν έχουν νομιμοποιήσει την παραμονή τους οι αλλοδαποί στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου.
Δικοινοτική Επιτροπή για το Έγκλημα
Ένα σημαντικό ΜΟΕ (Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης) από το 2008 θεωρείται και η Δικοινοτική Επιτροπή για το Έγκλημα (TCCCM), υπό την αιγίδα της UNFICYP. Αποταθήκατε ποτέ σε αυτή τη δικοινοτική επιτροπή για την επίλυση του ζητήματος της σωματεμπορίας από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές;
Περίπου 2 χρόνια πριν ακόμα αφυπηρετήσω, το σύστημα αναγνώρισης θυμάτων εμπορίας προσώπων στο Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας κατακλύστηκε από αιτήματα Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων για αναγνώριση ως θυμάτων μεγάλου αριθμού Καμερουνέζων, ως επί το πλείστον γυναικών. Οι γυναίκες αυτές έρχονταν με το γνωστό τρόπο: Τουρκία (μέσω Λιβύης συνήθως), Τύμπου, Κυπριακής Δημοκρατία και απευθύνονταν σε ΜΚΟ (τις ίδιες πάντα, τις οποίες γνώριζαν πριν αφιχθούν στην Κύπρο). Οι ΜΚΟ με τη σειρά τους, απευθύνονταν στην Αστυνομία για την αναγνώριση των γυναικών αυτών αφού σχεδόν όλες ισχυρίζονταν ότι κατά την άφιξη τους στα κατεχόμενα για περίπου 1-2 μήνες τις κλείδωναν σε σπίτια ή υποστατικά και τις εξανάγκαζαν στην πορνεία. Κατά καλή τους τύχη κάποιος κάποια μέρα ξεχνούσε την πόρτα ανοικτή και έτσι δραπέτευαν και έρχονταν στις ελεύθερες περιοχές. Η ιστορία αυτή ήταν και φαντάζομαι είναι ακόμα πανομοιότυπη σε όλες τις περιπτώσεις. Ανάλογα με την αντίδραση της Αστυνομίας, στα επόμενα περιστατικά παρουσιαζόταν βελτιωμένη.
Λόγω της δυσκολίας τεκμηρίωσης των ιστοριών αυτών, παρουσιάστηκε η ανάγκη εξακρίβωσης της ημερομηνίας άφιξης των γυναικών αυτών στο παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου. Στάληκε λοιπόν κατάλογος με τα ονόματα απευθείας στον Ελληνοκύπριο αντιπρόσωπο (για τις Καμερουνέζες που ήρθαν από Τύμπου και μετά πέρασαν στις ελεύθερες περιοχές) για τον οποίο ποτέ δεν λήφθηκε απάντηση αφού οι κατοχικές αρχές δεν έχουν απαντήσει.
Τα μοτίβα εκμετάλλευσης των κενών στο κυπριακό σύστημα
Ποια κενά εκμεταλλεύονται οι λαθροδιακινητές στο κυπριακό σύστημα;
Τα οργανωμένα εγκληματικά κυκλώματα για να επιβιώσουν και να εξασφαλίσουν μεγάλα χρηματικά κέρδη βασίζονται πάνω στην εκμετάλλευση ευάλωτων ομάδων ανθρώπων, και στις αδύναμες διαδικασίες και νομοθεσίες των κρατών. Επίσης ένα μέσο που χρησιμοποιούν για την επιβίωση τους είναι η διαφθορά.
Όπως αναφέρθηκε, εκμεταλλεύνται τη μη επιτήρηση της γραμμής αντιπαράταξης, την ευκολία πρόσβασης στις κυβερνητικές υπηρεσίες, τις αδύνατες νομοθεσίες όπως την πρό τινός αδυναμία τεκμηρίωσης του αδικήματος του εικονικού γάμου, τις χρονοβόρες διαδικασίες του ασύλου, την ευκολία διακίνησης είτε με πλαστά είτε με άλλα αυθεντικά έγγραφα -τις λεγόμενες πλαστοπροσωπίες-, την αδυναμία αναγνώρισης από τις Αρχές της ύπαρξης οργανωμένου εγκληματικού κυκλώματος και κατ’ επέκταση τη διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων. Στις πλείστες των περιπτώσεων λόγω έλλειψης εξειδίκευσης αλλά και γνώσης, πολλές περιπτώσεις οργανωμένου εγκλήματος τυγχάνουν χειρισμού ως υποθέσεις απλών αδικημάτων του ποινικού κώδικα, όπως τις πλαστοπροσωπίες. Επίσης εκμεταλλεύονται την ευκολία πρόσβασης στα επιδόματα, την ευκολία εξασφάλισης θεώρησης εργασίας και φοιτητή, την έλλειψη προστατευτικού πλαισίου για τα θύματα, τη σχετική άγνοια για θέματα εμπορίας προσώπων και τη σχετική ατιμωρησία.
Εδώ θα ήθελα να αναφέρω το σκηνικό που επικρατεί σήμερα. Εκτός από τις αφίξεις από τα κατεχόμενα, υπάρχουν και οι νόμιμες αφίξεις αλλοδαπών υπό το καθεστώς του εργάτη, του φοιτητή ακόμα και του τουρίστα. Σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο ότι μεγάλη μερίδα ατόμων που έρχονται με θεώρηση εργασίας να μην παρουσιάζονται καθόλου στους εργοδότες τους ή να φεύγουν από αυτούς. Εκτός των περιπτώσεων όπου διαπράττονται αδικήματα από μέρους των εργοδοτών, οι υπόλοιπες περιπτώσεις αφορούν σε αλλοδαπούς που έρχονται απλά για να παραμείνουν ακολουθώντας το μοτίβο εργασία – άσυλο – θύμα εμπορίας – εικονικός γάμος. Κάθε ένας αλλοδαπός που εγκαταλείπει το χώρο εργασίας μετατρέπεται αυτόματα σε «ατζέντη» και διευθετεί άφιξη άλλων αλλοδαπών από τη χώρα του. Περιττό να αναφέρω ότι συγκεκριμένα γραφεία εξευρέσεως εργασίας συνεργάζονται με τέτοια άτομα. Επίσης συγκεκριμένοι εργοδότες που έχουν δικαίωμα να εργοδοτούν αλλοδαπούς απλά πληρώνονται για να γίνεται χρήση του δικαιώματος τους από τρίτα πρόσωπα για να φέρνουν αλλοδαπούς στην Κύπρο.
Η προ-κορωνοϊού περίπτωση που έφερε και μεγάλο πονοκέφαλο στην Αστυνομία, ήταν και η άφιξη μεγάλου αριθμού Ουκρανών νεαρών γυναικών οι οποίες στρατολογούνταν μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για εργασία σε συνδυασμό με διακοπές στην Κύπρο και εργάζονταν παράνομα σε μπυραρίες. Οι διακινητές εδώ εκμεταλλεύονταν τις τουριστικές θεωρήσεις.
Αστυνομία, Δικαστήρια & Νομική Υπηρεσία
Για το ίδιο θέμα μίλησε σήμερα το πρωί στην εκπομπή «Πρωτοσέλιδο» του «Σίγμα» και χθες στην «Πρώτη Εκπομπή» του «Ράδιο Πρώτο».
Για να εργαστεί ένα εγκληματικό δίκτυο χρειάζεται οπωσδήποτε, και είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του, να έχει προσβάσεις στις κυβερνητικές υπηρεσίες και να χρησιμοποιεί τη διαφθορά. Η διαφθορά είναι κάτι που βοηθά αυτά τα κυκλώματα στο να μείνουν ζωντανά, υπογράμμισε η κ. Σούπερμαν.
Για τις δυσκολίες στο να εντοπιστούν αυτοί που εκμεταλλεύονται τους μετανάστες, η κ. Σούπερμαν είπε πως είναι μεγάλο θέμα:
«Πιθανότατα γνωρίζουμε, πιθανότατα. Ωστόσο ναι, είναι πολύ δύσκολη η στοιχειοθέτηση αυτών των υποθέσεων και αν λάβουμε υπόψη τη δυνατότητα που υπάρχει σήμερα. Δεν είναι εύκολο. Είναι υποθέσεις που διερευνούνται με πολύ μεγάλη δυσκολία γιατί χρειάζονται εξειδίκευση, χρειάζεται εκσυγχρονισμό η Αστυνομία και δεν είναι μόνο αυτή. Χρειάζεται τα μέσα για να διερευνήσει τέτοιες υποθέσεις, που δεν υπάρχουν σήμερα, τα μέσα διερεύνησης δηλαδή του οργανωμένου εγκλήματος. Και μετά πάμε στη Νομική Υπηρεσία και στο δικαστικό σώμα. Πόσες υποθέσεις να μην καταλήγουν στο δικαστήριο; Και ο λόγος είναι απλός. Γιατί η Νομική Υπηρεσία, και όχι τόσο η Νομική Υπηρεσία όσο τα δικαστήρια, θέλουν να εφαρμόζουν το γράμμα του νόμου, το έχω ξαναπεί, και όχι το πνεύμα του νόμου.»
Για να εξηγήσει τι σημαίνει αυτό, η κ. Σούπερμαν έδωσε ένα παράδειγμα: «Σε μία υπόθεση εικονικών γάμων το Κακουργοδικείο στην απόφασή του είχε τονίσει το πόσο ευρύ είναι το πλαίσιο και το φάσμα της εμπορίας προσώπων και είχε αναγνωρίσει ότι παρόλο που δεν μπορούσε να στοιχειοθετηθεί η σχετική νομοθεσία του εικονικού γάμου σε εκείνη τη περίπτωση από το άλφα μέχρι το ωμέγα, το Κακουργοδικείο είχε δεχθεί ότι αυτή η υπόθεση ήταν υπόθεση εμπορίας προσώπων με εικονικούς γάμους. Στη συνέχεια το Ανώτατο έριξε αυτή την απόφαση προσπαθώντας να εφαρμόσει όλα τα γεγονότα κάτω από το σχετική νομοθεσία εφαρμόζοντας και την τελευταία τελεία και το τελευταίο κόμμα. Το οργανωμένο έγκλημα δεν μπορούμε ποτέ να το εντάξουμε στα κόμματα και στις τελείες των νόμων. Άρα θέλουμε εξειδικευμένους εισαγγελείς, εξειδικευμένες δικαστές που να ασχολούνται με το οργανωμένο έγκλημα. Άρα μου λέτε “τους ξέρουμε, γιατί δεν τους συλλαμβάνουμε;”. Δεν είναι εύκολο αυτό. Σε πολλές περιπτώσεις έχουν συλληφθεί και στο τέλος στην εφαρμογή όλης αυτής της διαδικασίας έχουν απαλλαχθεί από τις κατηγορίες. Και η ατιμωρησία, ναι, είναι ένας άλλος λόγος που βλέπουν τα κυκλώματα και διακινούνται στη χώρα μας. Σήμερα είναι τρομερά μεγάλος αριθμός των μεταναστών στην χώρα μας και είναι μη-διαχειρίσιμος.»
Μη-διαχειρίσιμη η κατάσταση
Κλείνοντας, υπογράμμισε πως ο αριθμός των μεταναστών στην Κύπρο είναι τρομερά μεγάλος και κατέστη μη-διαχειρίσιμος. Δεν υπάρχει μέριμνα για την εργασιακή τους αποκατάσταση, για τα επιδόματα που λαμβάνουν από εθνικούς πόρους (και όχι από ευρωπαϊκούς πόρους όπως νομίζουν πολλοί), αλλά και για την επιβάρυνση του συστήματος υγείας αφού «υπάρχει πρόσβαση χωρίς να πληρώνουν. Έχουμε σήμερα περίπου 800,000 δικαιούχους και συνεισφέρουν οι 300,000». Ακόμα και στα σχολεία, μπορεί μεν να φοιτούν τα παιδιά των μεταναστών αλλά δεν σημαίνει ότι εντάσσονται όλα αποτελεσματικά στην κυπριακή κοινωνία.
