Μητροπολίτης Κορυτσάς Φώτιος Καλπίδης
Ο Μητροπολίτης Κορυτσάς, Φώτιος Καλπίδης, ήταν ακούραστος και διατηρούσε άσβεστη τη φλόγα μέσα του. Τόνωνε το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων και διέδιδε στην περιφέρειά του τον λόγο Του Θεού. Γεννήθηκε το 1865 στο χωριό Τσαγράκ της Κερασούντας από μια φτωχή ποντιακή οικογένεια. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα από τον ιερέα του χωριού του, ενώ παράλληλα βοηθούσε τους γονείς του στις αγροτικές ασχολίες. Έχοντας ιδιαίτερη κλίση στα γράμματα και αγάπη για τον Θεό, φοίτησε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης. Στις 16 Μαΐου 1902 έπειτα από μια εκπληκτική σταδιοδρομία, ψηφίστηκε Μητροπολίτης Μοσχοπόλεως, Κορυτσάς και Πρεμετής.
Τότε, στην Κορυτσά ανθούσε γνήσιος Ελληνισμός. Τα πάντα φώναζαν την Ελληνικότητα που χαρακτήριζε τον τόπο. Η κοινωνία της Κορυτσάς τον λάτρευε. Ήταν προικισμένος με φλογερή φιλοπατρία, άκρατη φιλανθρωπία, ευγλωττία, θάρρος, και πίστη στα αναλλοίωτα εθνικά ιδεώδη. Όμως η περιοχή ήταν τουρκοκρατούμενη και παράλληλα είχε ξεκινήσει η διάδοση της αλβανικής προπαγάνδας. Για αυτούς, ο Μητροπολίτης Φώτιος αποτελούσε μεγάλο εμπόδιο στα προπαγανδιστικά τους σχέδια. Παρόλο που τον απείλησαν, αυτός έμεινε απτόητος και άσειστος στη θέση του.
Το 1905 προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν, όμως γλύτωσε με ελαφρύ τραυματισμό. Οι προσπάθειές τους όμως δεν σταμάτησαν εκεί, αφού μετά από ένα χρόνο, στις 9 Σεπτεμβρίου 1906, στον δρόμο για το χωριό Μπρατβίστα του Μοράβα όπου θα τελούσε λειτουργία, έπεσε σε ενέδρα αλβανορουμάνων κομιτατζήδων με αποτέλεσμα να πέσει νεκρός από τις σφαίρες τους. Η είδηση του θανάτου του συγκλόνισε το πανελλήνιο, σκορπώντας πόνο και οδύνη στον Ελληνισμό της Κορυτσάς. Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, επιζητώντας να διαλευκανθεί η υπόθεση της δολοφονίας κίνησε γη και ουρανό, τοποθετώντας ο ίδιος τον εαυτό του στη θέση του δικαστικού λειτουργού. Αφού ρώτησε αρκετούς, διαπίστωσε πως στη δολοφονία είχε βάλει το χέρι του ο αιμοχαρής βοεβόδας Μήτρος Βράχος, ο οποίος σκόρπισε πολλά χρήματα και τους έταξε πλούτη και αξιώματα για να τους εξαγοράσει. Η εκτέλεση ανατέθηκε σ’ έναν Κορυτσαίο αλβανιστή που λεγόταν Σπύρος Κωστούρος. Ο Κωστούρος συνελήφθη και τιμωρήθηκε με τη ζωή του.
Ο Γερμανός Καραβαγγέλης στην κηδεία του Μητροπολίτη Φωτίου, ανήγγειλε στον επικήδειο: «Ουκ εκλείψει άρχων εξ Ιούδα και ηγούμενος εκ των μηρών αυτού, έως ο έλθη ω απόκειται και αυτός προσδοκία εθνών» και συγχρόνως με το χέρι του έδειχνε προς την Ελλάδα. Συνέχισε λέγοντάς τους «Τη θέση του σκοτωμένου εμείς θα στείλουμε καλύτερον, κι αν τον σκοτώσουν κι αυτόν θα στείλουμε άλλον καλύτερον. Αυτή είναι η μοίρα του Ελληνικού Έθνους, να εργάζεται με το αίμα του για την απελευθέρωσή του».
