Τα ελληνόφωνα χωριά βρίσκονται στο νοτιότατο τμήμα της ιταλικής χερσονήσου.
Κοινότητες ομιλητών τής Κατωιταλικής διαλέκτου υπάρχουν σήμερα στη νότια άκρη της Καλαβρίας και στην περιοχή Σαλέντο της Απουλίας, κοντά στην πόλη Λέτσε. Στο Σαλέντο βρίσκονται εννέα μικρές πόλεις στην περιοχή Grecìa Salentina (Καλημέρα, Μαρτάνο, Καστρινιάνο ντε Γκρέτσι, Κοριλιάνο ντ' Οτράντο, Μαλπινιάνο, Σολέτο, Στερνάτια, Ζολίνο, Μαρτινιάνο). Στην Καλαβρία βρίσκονται εννέα χωριά στην περιοχή Μπόβα, αλλά ο γραικάνικος ελληνικός πληθυσμός εκεί είναι σημαντικά μικρότερος. Οι Έλληνες αποικίζουν τη Μεγάλη Ελλάδα τον 8ο π. Χ. αιώνα και ανανεώνουν το ελληνικό στοιχείο στην κάτω Ιταλία με την αναγκαστική έλευση των Βυζαντινών μετά την Άλωση . Η κατωϊταλική είναι κυρίως δωρική και βυζαντινή διάλεκτος . Τα κάλαντα τραγουδιούνται κυρίως από δύο ενήλικους τραγουδιστές που αυτοσχεδιάζουν ευχετικά τετράστιχα . Τραγουδούν με συνοδεία κιθάρας και ακορντεόν.
ΣΤΡΙΝΑ
Άρτε που εστά στην ώρια μασσαρία
βλοώ την πόρτα με το λιμπιντάρι,
βλοώ την μάναν μ’ όλο το παιντία
κι απόι το τσούρη που’ ναι ο τζενεράλη.
Απόι βω βλορώ και το μερτσάλι,
την κάτσα, την σκουντέτα, το ροδούλι
κι απόι το τσούρη μου που ‘ναι ο τζενεράλη.
Απόι βω βλοώ και το μερτσάλι,
την κάτσα, την σκουντέτα, το ροδούλι
και τη σβαρτή, βαρτή μερτσην αγάλη.
Ήρταμα να της κάμαμαν αλλεγκρία.
Ήρταμο να σας φέρουμε την Αστρίνα
Κορλιάνα που τημ μάτε σε τολό.
Ε να μας δώκει πρέστο μα το πρίμα,
ήρταμο να σας φέρεμε την Στρίνα.
λεξιλόγιο:
άγαλη : χωρίς γάλα
αλλεγκρία χαρά
απόι ύστερα
άρτε τώρα
στρίνα κάλαντα
βλοώ ευλογώ
εστά έφτασα
κάτσα σουρωτήρι
κοραλίνα αυτή που ζει στο Κοριλιάνο
λιμπιντάρι κατώφλι
μασαρία αγρόκτημα
μερτσάλι τσαπί
ροδούλι χτυπητήρι τυριού
σκουντέντα σκάλα
τζενεράλη ο κύρης του σπιτιού
τσούρη πατέρας
Ώρια ωραία
Τα ελληνόφωνα χωριά βρίσκονται στο νοτιότατο τμήμα της ιταλικής χερσονήσου. Κοινότητες ομιλητών τής Κατωιταλικής διαλέκτου υπάρχουν σήμερα στη νότια άκρη της Καλαβρίας και στην περιοχή Σαλέντο της Απουλίας, κοντά στην πόλη Λέτσε. Στο Σαλέντο βρίσκονται εννέα μικρές πόλεις στην περιοχή Grecìa Salentina (Καλημέρα, Μαρτάνο, Καστρινιάνο ντε Γκρέτσι, Κοριλιάνο ντ' Οτράντο, Μαλπινιάνο, Σολέτο, Στερνάτια, Ζολίνο, Μαρτινιάνο). Στην Καλαβρία βρίσκονται εννέα χωριά στην περιοχή Μπόβα, αλλά ο γραικάνικος ελληνικός πληθυσμός εκεί είναι σημαντικά μικρότερος. Οι Έλληνες αποικίζουν τη Μεγάλη Ελλάδα τον 8ο π. Χ. αιώνα και ανανεώνουν το ελληνικό στοιχείο στην κάτω Ιταλία με την αναγκαστική έλευση των Βυζαντινών μετά την Άλωση . Η κατωϊταλική είναι κυρίως δωρική και βυζαντινή διάλεκτος . Τα κάλαντα τραγουδιούνται κυρίως από δύο ενήλικους τραγουδιστές που αυτοσχεδιάζουν ευχετικά τετράστιχα . Τραγουδούν με συνοδεία κιθάρας και ακορντεόν.
ΣΤΡΙΝΑ
Άρτε που εστά στην ώρια μασσαρία
βλοώ την πόρτα με το λιμπιντάρι,
βλοώ την μάναν μ’ όλο το παιντία
κι απόι το τσούρη που’ ναι ο τζενεράλη.
Απόι βω βλορώ και το μερτσάλι,
την κάτσα, την σκουντέτα, το ροδούλι
κι απόι το τσούρη μου που ‘ναι ο τζενεράλη.
Απόι βω βλοώ και το μερτσάλι,
την κάτσα, την σκουντέτα, το ροδούλι
και τη σβαρτή, βαρτή μερτσην αγάλη.
Ήρταμα να της κάμαμαν αλλεγκρία.
Ήρταμο να σας φέρουμε την Αστρίνα
Κορλιάνα που τημ μάτε σε τολό.
Ε να μας δώκει πρέστο μα το πρίμα,
ήρταμο να σας φέρεμε την Στρίνα.
λεξιλόγιο:
άγαλη : χωρίς γάλα
αλλεγκρία χαρά
απόι ύστερα
άρτε τώρα
στρίνα κάλαντα
βλοώ ευλογώ
εστά έφτασα
κάτσα σουρωτήρι
κοραλίνα αυτή που ζει στο Κοριλιάνο
λιμπιντάρι κατώφλι
μασαρία αγρόκτημα
μερτσάλι τσαπί
ροδούλι χτυπητήρι τυριού
σκουντέντα σκάλα
τζενεράλη ο κύρης του σπιτιού
τσούρη πατέρας
Ώρια ωραία
Στρίνα: Τα παιδιά περιμένουν την στρίνα στα Επτάνησα και στα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας , την Πρωτοχρονιά από τους παππούδες, τις γιαγιάδες, τους θείους και τις θείες ! Oι ρίζες της προέρχονται από τα Βυζαντινά χρόνια, όταν άποικοι από την Ελλάδα φθάνουν στα παράλια της Μεσημβρινής Ιταλίας και τις Σικελίας (Μεγάλη Ελλάδα) και το ήδη υπάρχον ελληνικό στοιχείο της Κάτω Ιταλίας τονώθηκε με την εγκατάσταση νέων αποίκων κατά τη Βυζαντινή περίοδο. Το νόμισμα των καλαντιστών λέγονταν στα βυζαντινά χρόνια «ευαρχισμός» ή «Στρίνα», από το λατινικό strena. Στα λατινικά σημαίνει αίσιος οιωνός, αλλά και δώρο της πρωτοχρονιάς, ή «επινομίς» όπως το έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες - κοινώς μπουναμάς. Είναι o μποναμάς < από τα ιταλικά bona - mano, καλό χέρι.
