«Μετά τήν αποτυχίαν ταύτην ο στόλος απέπλευσεν όλος καί ελλιμένισε τήν 2αν Φεβρουαρίου έμπροσθεν τής Ζακύνθου, όπου η ουδετέρα κυβέρνησις τόν υπεδέχθη ευμενώς, εν ώ απέπεμψεν, ως είδαμεν, δυσμενώς τό εμβάν εις τόν λιμένα εκείνον πρό τινος καιρού ελληνικόν πλοίον χωρίς νά τό αφήση μήτε κάν ν’ αράξη. Εξ αιτίας δέ τών εναντίων ανέμων ο στόλος ούτος ενδιέμεινε μέχρι τής 13ην Φεβρουαρίου 1822, καθ’ ήν ανήχθη, καί μηδέν καθ’ όλον τόν πλούν του εμπόδιον απαντήσας κατέπλευσεν εις Πάτρας, όπου απεβιβάσθησαν αι πολεμικαί αποσκευαί, εν αις καί 20 πεδινά κανόνια, οι τετρακισχίλιοι στρατιώται καί ο αρχηγός αυτών Μεχμέτπασας.
Εν ώ δέ ο εχθρικός στόλος έπλεε τήν ελληνικήν θάλασσαν, αι τρείς ναυτικαί νήσοι ητοίμαζαν τά πλοία των. Εικοσιεπτά υδραϊκά υπό τόν Ανδρέαν Μιαούλην διαδεχθέντα τόν ναύαρχον Γιακουμάκην Τομπάζην παραιτηθέντα, είκοσι σπετσιωτικά υπό τόν Γκίκαν Τσούπαν, δεκαέξ ψαριανά υπό τόν Νικολήν Αποστόλην καί δύο πυρπολικά συνηνώθησαν έξωθεν τής Ύδρας, ανήχθησαν τήν 8ην, καί ηγκυροβόλησαν τήν 16ην έξωθεν τού Μεσολογγίου· τήν δέ 17ην καί 18ην έπλευσαν πρός τάς Πάτρας, αλλ’ επόδισαν εξ αιτίας σφοδράς αντιπνοίας (άραξαν λόγω κακοκαιρίας)· ανήχθησαν τήν 20ην Φεβρουαρίου 1822 εκ νέου τρίτην ώραν πρίν εξημερώση, υπό εναντίον πάντοτε άνεμον· ανήχθησαν καί τά εν τώ λιμένι τών Πατρών εχθρικά.
Ηγωνίζοντο δέ οι δύο στόλοι ο μέν τουρκικός νά εκπλεύση αμαχητί, ο δέ ελληνικός νά βλάψη τόν τουρκικόν εκπλέοντα. Μέχρι τούδε ο ελληνικός, οσάκις απήντα τόν εχθρικόν παρεφύλαττε μάλλον τά κινήματά του ή εφώρμα, προσπαθών νά τόν βλάψη διά μόνων τών πυρπολικών· αλλ’ ο νέος ναύαρχος, ο μεγαλότολμος Μιαούλης, ήλλαξε τόν τρόπον τού πολεμείν, έδωκε τό σημείον τής εκ συστάδην μάχης, καί πρώτος, άν καί ο επικρατών αντίπλους άνεμος έγεινε σφοδρότερος, ώρμησεν εις τό μέσον δύο φρεγατών εκπλήξας καί αυτόν τόν εχθρόν διά τής τόσης τόλμης. Κατόπιν ήλθαν εις τό μέσον ο Μανώλης Τομπάζης, ο Σαχτούρης, ο Αντώνης Κριεζής, ο Γκίκας Τσούπας, ο ναύαρχος τών Ψαρών, ο Κωνσταντίνος Κοτσιάς, ο Κοσμάς καί ο Λάμπρος, καί έφεραν άνω κάτω όλον τόν εχθρικόν στόλον.
Πέντε περίπου ώρας διήρκεσεν η ναυμαχία τών Πατρών επικρατούσης σχεδόν τρικυμίας. Τρεις Έλληνες εσκοτώθησαν, δέκα επληγώθησαν, καί τά ελληνικά πλοία μεγάλως εβλάφθησαν. Άδηλος η ζημία τού εχθρικού στόλου, αλλ’ ο τρόμος του κατάδηλος· διότι, αφ’ ού διεχωρίσθησαν οι στόλοι περί τήν εσπέραν, κατέφυγεν ούτος ως εις άσυλον εις τόν φιλικόν του λιμένα τής Ζακύνθου τόσον ατάκτως, ώστε δύο πλοία του έπεσαν τήν νύκτα εις τά ρηχά πρός τό λοιμοκαθαρτήριον· εκινδύνευσαν δέ νά πάθωσι καί τά λοιπά υπό τών φίλων χειρότερα παρ’ όσα έπαθαν υπό τών εχθρών, διότι τά ευρεθέντα εν τώ λιμένι τής Ζακύνθου πολεμικά αγγλικά καί αυστριακά τόσον εφοβήθησαν μήπως τά ατάκτως εισπλέοντα υπό τό σκότος πέσωσιν επ’ αυτά, ώστε τά εκανονοβόλησαν τήν νύκτα ως εχθρικά. Τόσον δέ τά τουρκικά εφοβούντο τά παραφυλάττοντα έξωθεν τού λιμένος ελληνικά, ώστε έτοιμα ήσαν νά κανονοβολήσωσιν εν τή απελπισία των τήν πόλιν άν εξελαύνοντο. Αφ’ ού ο ελληνικός στόλος περιέπλευσε δύο ημέρας έξωθεν τής Ζακύνθου κατέπλευσεν εις τό Κατάκωλον πρός ύδρευσιν.»
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ
