Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης έφυγε...
Δεν μπορούμε να το πιστέψουμε...
Φαντάζομαι τη χαρά του Περικλή Ροδάκη, του Νίκου Ψυρούκη, του Σάββα Παύλου, του Θεόφιλου Γεωργιάδη, του Ηλία Ευαγγελίδη, του Παύλου Τουμανίδη και των άλλων συντρόφων μας που έφυγαν νωρίς, να του στήνουν υποδοχή... ζήλια με πιάνει… να μπορούσα να αφουγκραστώ λίγο τις κουβέντες τους...
Ο Μιχάλης έφυγε...
Η φωνή του όμως, γεμάτη δύναμη, με την ιδιαίτερη ζεστή χροιά, ηχεί!
Ο πολιτικός του λόγος ζωντανός περισσότερο από ποτέ, αποτελεί πολιτική διαθήκη για όσους διαμορφωθήκαμε κοντά του για 50 χρόνια!
Ερχόμενος στην Αθήνα, τα πρώτα χρόνια της τρίτης δεκαετίας της ζωής μου, είχα διακαή πόθο να συνδεθώ με τρία πρόσωπα.
Τα δύο ήταν ήδη μύθοι. Είχε καταγραφεί η γεμάτη δάφνες ιστορική τους πορεία και δεν το τόλμησα. Τους γνώρισα αργότερα, μέσα από κοινούς φίλους σε πολιτικές δράσεις. Ήταν ο Πάμπλο - Μιχάλης Ράπτης και ο Μανόλης Γλέζος.
Ο τρίτος ήταν νέος, υποσχόταν πολλά, μου άνοιγε πνευματικούς και κινηματικούς δρόμους. Στο πρόσωπό του επιβεβαιωνόταν η αγωνία του Αριστοτέλη να είναι ο άνθρωπος ζώο (ον) κοινωνικό!
Αυτή τη γεμάτη Φως υπόσχεση, τη θέληση να κάνεις Πολιτική, ήθελα κοντά του να γνωρίσω.
Ήταν ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης!
Από τη φύση μου συνεσταλμένος, στους άλλους δεν τόλμησα αμέσως, όμως μαζί του δεν ήθελα να χάσω χρόνο...
Τέλος της δεκαετίας του ΄80 και ανέβαινα στο Μοναστηράκι, κοντά στους Αέρηδες προς το Ίδρυμα Χορν για να ακούσω τον Χρήστο Γιανναρά. Λίγα βήματα μπροστά μου και προς την ίδια κατεύθυνση, ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης. Ήταν η πρώτη συνάντηση στο δρόμο. Θυμάμαι έλεγε δεν θέλω γραφεία, στον δρόμο κάντε Πολιτική!
Εγώ στα 25 και αυτός στα 37 του και ήδη είχε κάνει τόσα πολλά! Τα είχε βάλει με τη χούντα, συνέβαλε στην διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη, ενός κειμένου επίκαιρου και σήμερα όσο ποτέ. Εφιάλτης η πρώτη του παράγραφος για την τραγωδία της Κύπρου μέχρι και σήμερα, για τους επιγόνους στο ΠΑΣΟΚ και όλο το πολιτικό σύστημα. Την βλέπουν 50 χρόνια μετά σαν βαρίδι στα σχέδια τους.
Είχε σχέσεις με τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στη Λατινική Αμερική, στην Αφρική, σε όλο το κόσμο. Ήταν η Κασσάνδρα για την κομματική γραφειοκρατία του ΠΑΣΟΚ προειδοποιώντας για τον επερχόμενο εκφυλισμό. Η Κασσάνδρα δε γινόταν πιστευτή, όμως όλοι γνώριζαν ότι ο Μιχάλης είχε δίκιο και πρώτος ο Ανδρέας, που έως το τέλος τον αντιμετώπιζε, σε αντίθεση με τη κρατικοκομματική γραφειοκρατία, με σεβασμό και ήθος και τεράστια εκτίμηση στο πρόσωπό του. Απλά οι σύντροφοί του είχαν αποφασίσει τον άλλο δρόμο της ενσωμάτωσης στο κράτος, να γίνουν τα σαπρόφυτα του παραπαίοντος θνήσκοντος κράτους που απομυζούσε από το δέντρο του έθνους.
Η επόμενη συνάντησή μας έγινε στα γραφεία του "Καταναλωτή" στην Πανεπιστημίου. Ήθελε να αναδείξει την πολιτιστική - οικονομική αξία της παραδοσιακής διατροφής, την ύψιστη διατροφική αξία της ηπειρωτικής πίτας, των παραδοσιακών εδεσμάτων μας που έπρεπε να κατακτήσουν την παγκόσμια κουζίνα, την άλλη σχέση με το φαγητό, την επιστροφή στο παράδειγμα των δειπνοσοφιστών. Το κίνημα του slow food απέναντι στη παγκοσμιοποίηση των fast food.
Ο Μιχάλης δεν είναι γνωστός μόνο για τη σχέση του, τη συμβολή του στο απελευθερωτικό Κουρδικό κίνημα, την αναγνώριση της ποντιακής γενοκτονίας, του μόνου αληθινού δρόμου της Ειρήνης στη γειτονιάς μας μέσω της ανάδειξης του ενός προβλήματος, του τουρκικού προβλήματος σε βάρος των αυτοχθόνων λαών της Ανατολικής Μεσογείου και της Μικράς Ασίας…
Ήταν αυτός που ανέδειξε το αληθινό γυναικείο ζήτημα, πρόλαβε το κίνημα Me Too, υπερασπίστηκε και συνέδεσε τις "Μητέρες του Σάββατου" στην Κωνσταντινούπολη με τις πορείες της κίνησης "Οι γυναίκες επιστρέφουν" στην πράσινη γραμμή στην Κύπρο και αυτές τις χαροκαμένες μάνες, αδερφές με τις "Γυναίκες με τα μαύρα" στη Χιλή.
Άνοιξε δρόμους για τον άλλο τρόπο επαναθεμελίωσης της αρχιτεκτονικής και παραγωγικής δομής – ανάπτυξης του τόπου, της ενδογενούς οικονομίας στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης.
Ήταν αυτός που με τους συναθλητές του με αφίσες, εκδηλώσεις σε όλους τους δήμους από την Πύλο έως την Ηγουμενίτσα, κι από εκεί έως την Αλεξανδρούπολη αλλά και το Βόλο, και από την πατρίδα του έως το Μπουργκάς, ήθελε να ξαναοδηγήσει τον ελληνισμό και την οικονομία μας στους παραδοσιακούς της δρόμους, προς τη Μαύρη θάλασσα, τα Βαλκάνια, το νέο δρόμο του μεταξιού, τα νέα αναγκαία λιμάνια περάσματα προς την Ευρώπη. Όμως οι ψευτοεκσυγχρονιστές αποφάσισαν την Εγνατία και την Ιόνια οδό χωρίς τρένο. «Προτίμησαν να ενώσουν τα Σεπόλια με τη Δάφνη», όπως έλεγε, αντί να ενώσουν τις ελληνικές περιφέρειες και η οικονομία της χώρας οδηγήθηκε στα μνημόνια και τα Τέμπη για χάρη των πολιτικών παρεών πέριξ του Κολωνακίου.
Ήταν αυτός που πρώτος έβαλε στο στόμα κάθε αδικημένου Έλληνα πολίτη της περιφέρειας την πρώτη αιτία της κακοδαιμονίας στη ζωή του. "Το αθηνοκεντρικό κράτος". Και ήταν δική του η πρόταση για την ίδρυση της «Ρωμανίας», μιας νέας πόλης στη Θράκη, που ψηφίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία των 2/3 του ελληνικού κοινοβουλίου.
Απέναντι σε αυτό ο Χαραλαμπίδης ανέπτυξε το δικό του σχέδιο για την πολυκεντρική Ελλάδα
Θυμάμαι, έλεγε, ότι τα πολιτικά κείμενα πρέπει να είναι πυκνά, το σχέδιο να είναι ορατό με Συμβολισμούς, Αισθητική και Ταυτότητα. Και ο Μιχάλης, μέσω των βιβλίων του, μας έδωσε όραμα, οδό διαφυγής από την παρακμή, «το ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΣ για την Ελλάδα», όπως το ονόμασε...
Ο πλάτανος του δικού μας ρεύματος έχει βαθιές ρίζες, είναι επαναστατικός και φτάνει ως τον Ρήγα και τον Μακρυγιάννη, αλλά και κοινοτικός όπως του Κωνσταντίνου Καραβίδα, δημοκρατικός όπως του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και ο τρόπος μας όπως του Γέρου του Μωριά, ελεύθερος και ανυπότακτος...
Ο Μιχάλης πολιτικό ον, πιστός στον ορθό λόγο, αλλά με σεβασμό στην παράδοση της εκκλησίας.
Με τους ιερείς με πυρωμένη καρδιά είχε πάντα αγαπητική σχέση. Θυμάμαι το 1995 στη Θράκη, στον Άγιο Ευγένιο, όταν έμπαιναν τα θεμέλια της Ρωμανίας, τη χαρά του Πατέρα Γεωργίου Μεταλληνού, που ως και νέο Μεγάλο Κωνσταντίνο τον ονόμασε από τον ενθουσιασμό του.
Τα τελευταία χρόνια ο Μιχάλης ένιωθε ιδιαίτερη αγάπη για τους ανθρώπους της Εκκλησίας. Ίσως οι πνευματικές μορφωτικές αναζητήσεις του να τον οδήγησαν εκεί... αλλά ίσως και κάποια πρόσωπα της εκκλησίας που συνδέθηκε μαζί τους τον βοήθησαν.
Στις προσωπικές μας συζητήσεις θυμάμαι τις αναφορές του στον Μανώλη Μηλιαράκη. «Ένας άνθρωπος, ένας αληθινός λεβέντης – άνθρωπος» μου έλεγε, όταν τον αποχαιρετούσαμε πέρσι για τελευταία φορά στο Α' κοιμητήριο της Αθήνας.
Με τον εκδημήσαντα επίσκοπο Δράμας Παύλο είχε στενή σχέση. Τους συνέδεε η αγάπη για τα ποντιακά χώματα, ονειρεύονταν την επιστροφή στον Πόντο...
Θυμάμαι τελευταία, όταν του έθετα ερωτήματα, ανησυχίες για επιλογές του Οικουμενικού Πατριάρχη, ήταν απόλυτος και με καθησύχαζε για το βάθος της σκέψης του και το οραματικό του έργο του πνευματικού ηγέτη της Ορθοδοξίας.
Όμως, εκεί που είδα Φώς στο πρόσωπό του, τη χαρά του μικρού παιδιού που έλαβε μεγάλο Δώρο, ήταν όταν με θέα τη Μητρόπολη της Αθήνας μου μιλούσε για τον Μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Παύλο! «Κοντά του ένιωσα την χριστιανική Αγάπη, αισθάνθηκα ότι υπάρχει»!!! Ήταν πολύ μεγάλη η Αγάπη για το πρόσωπό του.
Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης φύτεψε την άμπελο και αυτή θα βγάλει άφθονους καρπούς....
Πρόσωπα ιεραπόστολοι του πολιτικού του λόγου μπολιάστηκαν κοντά του και στον απανταχού ελληνισμό κοινότητες φίλων του θα θερίσουν τον καρπό του!
Αθάνατος!
Γιώργος Τασιόπουλος
Υγ. Το κείμενο γράφτηκε τις πρώτες ώρες μετά την είδηση του θανάτου του Μιχάλη
