Το πρακτικό μυαλό τα περιπαίζει όλα, θρησκεία, πίστη, δόγματα, μυστήρια, σωτηρία, μέλλουσα ζωή. Πώς να θυσιάσης, λέγει, τούτη τη ζωή τη χειροπιαστή, για την άλλη, που δεν γύρισε κανένας από τον άδη για να μας πη πως υπάρχει! «Κάλιο πέντε και στο χέρι, παρά δέκα και καρτέρει».
Έτσι συλλογίζεται ο φρόνιμος, ο πρακτικός άνθρωπος, και πορεύεται αναλόγως. Αυτός είναι που ενθουσιάσθηκε για την Ένωση των Εκκλησιών, «για να πάψουν τέλος πάντων αυτές οι ανοησίες με τα σχίσματα, με τα δόγματα και τους βυζαντινισμούς».
Τι ωραία! Τι καλά! Τη δουλειά μας να κάνουμε. «Να γίνουμε και στη θρησκεία Ευρωπαίοι, όπως γινήκαμε Ευρωπαίοι σε όλα. Να συγγενέψουμε με τους Ευρωπαίους Χριστιανούς, να παρατήσουμε πια τούτη τη βλάχικη θρησκεία με τους λυγδιασμένους καλόγερους. Να συγχρονισθούμε. Να αποκτήσουμε ιερωμένους ευπαρουσίαστους, όχι τσελιγκάδες αχτένιστους, σαν τον Κοσμά τον Αιτωλό με την κλίτσα. Εκεί θα βρισκόμαστε αιωνίως; Υπανάπτυκτοι θα μείνουμε και στη θρησκεία;
Του Φώτη Κόντογλου
