Οἱ ἱερομάρτυρες ἀποτελοῦν μιὰ εἰδικὴ τάξη στὸ αγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι οἱ ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ὑποβλήθηκαν σὲ βασανιστήρια καὶ μαρτύρησαν γιὰ τὸ Χριστό. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Ἱερομάρτυς Ἐλευθέριος.
Γεννήθηκε στὴ Ρώμη τὸ 2ο μ. Χ. αἰῶνα ἀπὸ εὐγενεῖς γονεῖς. Ὁ πατέρας του κατεῖχε τὸ ἀξίωμα τοῦ ὑπάτου. Ἡ μητέρα του ὀνομαζόταν Ανθία. Εἶχε γνωρισθεῖ μὲ μαθητὲς τοῦ ἀποστόλου Παύλου καὶ ἔγινε ἔνθερμη χριστιανή. Μετὰ τὸ θάνατο τοῦ ἄνδρα της ἀνάλαβε αὐτὴ τὴν ἀνατροφὴ τοῦ μικροῦ Ἐλευθερίου, στὸν ὁποῖο ἔδωσε σπουδαία μόρφωση καὶ τὸν κατήχησε στὸν Χριστιανισμό. Φρόντισε μάλιστα νὰ τὸν συνδέσει μὲ τὸν ἐπίσκοπο τῆς Ρώμης Ἀνίκητο (155-166), γιὰ νὰ ἀποκτήσει καὶ χριστιανικὴ μόρφωση καὶ παιδεία. Ὁ ἐπίσκοπος διεῖδε στὸν εὐγενῆ ἔφηβο Ἐλευθέριο βαθιὰ πίστη, εὐσέβεια καὶ ἀφοσίωση στὴν Ἐκκλησία καὶ γι’ αὐτὸ τὸν χειροτόνησε διάκονο στὰ 15 του χρόνια. Λίγο ἀργότερα στὰ 17 του τὸν χειροτόνησε πρεσβύτερο καὶ τρία χρόνια μετὰ τὸν χειροτόνησε ἐπίσκοπο καὶ τοῦ ἀνέθεσε τὸν ἐπισκοπικὸ θρόνο τοῦ Ιλλυρικού (σημερινὴ Ἀλβανία), μὲ ἕδρα τὴν πόλη τῆς Αυλώνας.
Ἡ τόσο νεαρὴ χειροτονία του δικαιολογεῖται γιὰ τὴν ἐποχὴ ποὺ ἔζησε ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος, διότι ἡ Ἐκκλησία εἶχε ἀνάγκη ἀπὸ στελέχη μὲ ἀρετές, πίστη καὶ μόρφωση, σὲ μιὰ περίοδο φοβερῶν διωγμῶν ἀπὸ τὸ ρωμαϊκὸ κράτος, ὅπου οἱ ἐπίσκοποι ἦταν τὰ πρῶτα θύματα.
Ὁ νεαρὸς καὶ εὐγενὴς ἐπίσκοπος, δικαίωσε τὴν ἐπιλογὴ τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης γιὰ τὸν ἐπισκοπικὸ θρόνο τοῦ Ιλλυρικού. Παρὰ τὸ νεαρὸ τῆς ἡλικίας του ὑπέδειξε πρωτοφανῆ ὡριμότητα. Ἡ γλυκύτητα τοῦ λόγου του, ἡ καλοσύνη του πρὸς ὅλους, οἱ ἀρετὲς καὶ ἡ σοφία του στήριζαν τὴν Ἐκκλησία καὶ προσέλκυαν πληθώρα εἰδωλολατρῶν στὴ χριστιανικὴ πίστη. Ἡ ἐμφανὴς ἁγιότητά του ἐπιβεβαιωνόταν συχνὰ ἀπὸ πολλὰ θαύματα, τὰ ὁποῖα στήριζαν τοὺς δοκιμαζομένους χριστιανοὺς καὶ μετέστρεφαν τοὺς εἰδωλολάτρες στὴν χριστιανικὴ ἀλήθεια. Εἶχε ὀργανώσει ἱεραποστολὲς σὲ ὅλο τὸ Ιλλυρικό, ὅπου ἵδρυε ἐκκλησίες.
Ἡ δράση του ὅμως δὲν ἄργησε νὰ γίνει γνωστὴ στὶς ρωμαϊκὲς ἀρχές. Ἡ φήμη του ἔφτασε ὡς καὶ τῇ Ρώμη, στ’ αὐτιὰ τοῦ αὐτοκράτορα. Ὁ διάβολος παρακίνησε τὸν φανατικὸ εἰδωλολάτρη αὐτοκράτορα νὰ στείλει ἕναν στρατηγό του, τὸν Φήλικα, νὰ συλλάβει τὸν Ἐλευθέριο. Ὅταν ἔφτασε στὴν Αυλώνα μὲ ἄγριες διαθέσεις, ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος κήρυττε σὲ κάποιο χῶρο, ποὺ τὸν εἶχε μεταβάλλει σὲ ναό, διότι δὲν ἐπέτρεπαν οἱ Ρωμαῖοι στοὺς χριστιανοὺς τὴν ἀνέγερση ναῶν. Περικύκλωσε τὸ χῶρο μὲ τοὺς στρατιῶτες του καὶ εἰσῆλθε στὸ ναὸ ὁ ἴδιος ὁ Φήλικας γιὰ νὰ τὸν συλλάβει. Ὅμως ὁ ἄξεστος καὶ ἄγριος εἰδωλολάτρης στρατηγὸς στάθηκε ἀκίνητος καὶ ἄκουε τὸν Ἐλευθέριο ποὺ μιλοῦσε στὸ ἐκκλησίασμα καὶ ὁ ὁποῖος δὲν ταράχτηκε ἀπὸ τὴν παρουσία του. Γοητεύτηκε ἀπὸ τὴν ἠρεμία τοῦ προσώπου τοῦ ἁγίου ἐπισκόπου καὶ ἀπὸ τὴ γλυκύτητα τῶν λόγων του. Δὲν εἶχε ξανακούσει λόγια ἀγάπης πρὸς ὅλους, ἀκόμα καὶ πρὸς τοὺς ἐχθρούς. Εἶχε ζήσει μέσα στήν ἀγριότητα καὶ τὴ βία τῆς ρωμαϊκῆς ἐξουσίας καὶ στὴν ἐκδικητικὴ μανία τῆς εἰδωλολατρίας. Γιὰ πρώτη φορὰ εἶχε ἀκούσει γιὰ Θεὸ ἀγάπης καὶ οἰκτιρμῶν, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς «θεοὺς» τῆς θρησκείας του, οἱ ὁποῖοι ἦταν συνώνυμοι μὲ τὸ μῖσος, τὴν ἐκδίκηση, τὴν ἀπάτη καὶ τὴ μισανθρωπία!
Δὲν προχώρησε στὴ σύλληψή του, ἀλλὰ τὸ ἄγριο βλέμμα του ἡμέρεψε, ἡ ὄψη του γαλήνεψε. Πλησίασε στὸν ἅγιο καὶ ζήτησε νὰ κατηχηθεῖ καὶ νὰ βαπτισθεῖ! Ξέχασε τὴν ἐντολὴ τοῦ αὐτοκράτορα νὰ φέρει σιδηροδέσμιο τὸν Ἐλευθέριο στὴ Ρώμη. Ὅμως ἔγινε κάτι ποὺ δὲν τὸ περίμενε. Ὁ ἅγιος ἐπίσκοπος τοῦ ζήτησε νὰ ἐκτελέσει τὴν αὐτοκρατορικὴ διαταγὴ γιὰ νὰ μὴ στερηθεῖ τοῦ μαρτυρικοῦ στεφάνου!
Ὁ Φήλικας, παρὰ τὶς ἀντιρρήσεις του, ὑπάκουσε καὶ ὁδήγησε τὸν ἅγιο στὴ Ρώμη. Τὸν παρουσίασε στὸν αὐτοκράτορα καὶ ἐκεῖνος ἄρχισε μὲ κολακεῖες νὰ τὸν πείσει νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστὸ καὶ νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Τοῦ ὑποσχέθηκε πλοῦτο καὶ τιμὲς καὶ στὴ συνέχεια τὸν ἀπείλησε μὲ βασανιστήρια. Ὅμως ὁ Ἐλευθέριος ἔμεινε σταθερὸς στὴν πίστη του καὶ στηλίτευσε τὴν ἀνοησία τῆς εἰδωλολατρικῆς θρησκείας.
Τότε ἄρχισαν τὰ φρικτὰ βασανιστήρια. Ὁ θηριώδης καὶ διεφθαρμένος αὐτοκράτορας διέταξε νὰ τὸν ξαπλώσουν σὲ πυρακτωμένο σιδερένιο κρεβάτι προκειμένου νὰ πεθάνει μέσα σὲ ἀφόρητους πόνους. Ὅμως ὁ Θεὸς δρόσισε τὸ κρεβάτι καὶ ὁ ἅγιος σώθηκε. Μετὰ τὸν ἔβαλαν σὲ μεγάλο τηγάνι νὰ τὸν τηγανίσουν, ἀλλὰ καὶ πάλι ὁ Θεός τον ἔσωσε, σβήνοντας τὴ φωτιά. Τὸν ἔριξαν σὲ βραστὴ πίσσα, ἀλλὰ βγῆκε ἀνέπαφος. Ὁ σκληρόκαρδος ἔπαρχος Κορέμων τον ἔριξε σὲ πυρακτωμένη κάμινο μὲ μυτερὰ καρφιά, ἀλλὰ γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ ὁ ἅγιος σώθηκε θαυματουργικά. Βλέποντας ὁ ἔπαρχος τὸ θαῦμα, ἔγινε χριστιανός, τὸν ὁποῖο ἀποκεφάλισε ὁ Ἀδριανός.
Ὁ Ἐλευθέριος ὁδηγήθηκε στὶς φυλακὲς νὰ πεθάνει ἀπὸ τὴν πεῖνα, ἀλλὰ ὁ Θεὸς ἔστελνε ἕνα περιστέρι μὲ τροφή. Τὸν ἔδεσαν κατόπιν σὲ δύο ἄγρια ἄλογα νὰ τὸν σέρνουν πίσω τους γιὰ νὰ ξεσκιστοῦν οἱ σάρκες του, ἀλλὰ τὰ ἄλογα δὲν μετακινοῦνταν ἀπὸ τὴ θέση τους! Τέλος ὁ αὐτοκράτορας ἔδωσε ἐντολὴ νὰ τὸ ρίξουν στὰ θηρία στὴν ἀρένα, ἐνώπιον τοῦ εἰδωλολατρικοῦ πλήθους. Ἀλλὰ καὶ ἐδῶ τὰ θηρία δὲν τὸν πείραξαν. Γι’ αὐτὸ καὶ ἔδωσε διαταγὴ νὰ τὸν ἀποκεφαλίσουν. Τὴν ὥρα τοῦ ἀποκεφαλισμοῦ του ἔτρεξε κοντά του καὶ ἡ ἁγία μητέρα τοῦ Ανθία, τὴν ὁποία ἀποκεφάλισαν καὶ αὐτῇ καὶ ἔλαβαν καὶ οἱ δύο τὸν στέφανο τοῦ μαρτυρίου.
Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στὶς 15 Δεκεμβρίου καὶ μαζί του ἑορτάζεται ἡ μνήμη τῆς μητέρας τοῦ Ανθίας, τοῦ ἐπάρχου Κορέμονα καὶ τῶν δύο δημίων του, οἱ ὁποῖοι πίστεψαν στὸ Χριστὸ καὶ ἀποκεφαλίστηκαν!
Αὐτοὶ εἶναι οἱ ἥρωες τῆς χριστιανικῆς μας πίστεως, οἱ ὁποῖοι θὰ πρέπει νὰ ἐμπνέουν καὶ σὲ μᾶς ἡρωισμὸ καὶ ἀκλόνητη πίστη στὸ μοναδικὸ Σωτῆρα μᾶς Χριστό!
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού
