Μωσαϊκό από την Αγία Σοφία με τον Κωνσταντίνο Θ΄ και την αυτοκράτειρα Ζωή.
Η 11η Ιανουαρίου 1055 ήταν η μέρα που πέθανε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ΄ (γνωστός και ως Μονομάχος), ο τρίτος σύζυγος της ανιψιάς και κληρονόμου του Βασιλείου Β’ Βουλγαροκτόνου Ζωής.
Είναι απίστευτο πως μέσα σε τριάντα χρόνια μετά τον θάνατο του Βασιλείου (και ειδικά κατά την βασιλεία του Κωνσταντίνου, 1042-1055) υπονομεύθηκαν όλα τα επιτεύγματά του και άρχισε η μακρά περίοδος παρακμής που οι Κομνηνοί μόνο πρόσκαιρα μπόρεσαν να ανακόψουν. Κατά τη βασιλεία του Κωνσταντίνου του Μονομάχου:
Ανακαλείται από την νότια Ιταλία και πέφτει σε εμφύλια σύρραξη ο ικανότατος στρατηγός Γεώργιος Μανιάκης.
-Σημειώνεται το Μεγάλο Σχίσμα με τη δυτική εκκλησία.
-Εμφανίζονται Σελτζούκοι και Τουρκομάνοι στην ανατολική Μικρά Ασία αλλά δεν συνειδητοποιείται ο θανάσιμος κίνδυνος.
-Συντελείται η ρήξη με τους Αρμενίους.
-Δημιουργείται συμπαγής μειονότητα Πετσενέγων στη Μακεδονία.
-Διανέμονται αφειδώς επιδόματα στο πλήθος, υποτιμάται και νοθεύεται το περίφημο βυζαντινό νόμισμα και γενικεύεται η εκμίσθωση φόρων σε ιδιώτες [ιδιωτικοποίηση…].
-Απλώνεται η πρακτική εξαγοράς της στρατιωτικής θητείας.
Όπως συνήθως συμβαίνει, τα αποτελέσματα έγιναν αισθητά στην… επόμενη γενιά. Η Κωνσταντινούπολη τον Κωνσταντίνο τον κήδεψε με τις συνήθεις τιμές.
Ιστορική ειρωνεία: η ψηφιδωτή εικόνα του είναι από τις ελάχιστες που σώθηκαν στα μνημεία της Αυτοκρατορίας. Κοσμεί ως σήμερα την Αγία Σοφία και τον απεικονίζει να κρατά την περίφημη αποκομβία (εξ ου και το νεότερο αποκούμπι), την οικονομική προσφορά που συνήθιζαν να κάνουν οι βασιλείς προς την Εκκλησία.
