Πέμπτη 15 Μαρτίου 2012

Νέο Βιβλίο για την Ανατολική Θράκη

Πασχάλης Βαλσαμίδης


Μελέτες ιστορικές για την Ανατολική Θράκη και τη Μακεδονία κατά την ύστερη Οθωμανική περίοδο.

Εκδοτικός οίκος Αντ Σταμούλη Θεσσαλονίκη 2011.

Κάθε βιβλίο για τη ανατολική Θράκη (και για τη Μακεδονία) αποτελεί μία σημαντική είδηση αφού για πολλά χρόνια η ενασχόληση με τη συγκεκριμένη περιοχή της πατρίδας μας, ήταν περιορισμένη και  τις περισσότερες φορές εξαφανισμένη. Αυτό έχει πολλούς λόγους που δεν είναι της παρούσης  να τους αναλύσουμε, ωστόσο κανείς δεν αμφισβητεί ότι η ανατολική Θράκη απουσίαζε από το ερευνητικό  πεδίο. Ωστόσο το δεδομένο αυτό αλλάζει, αφού νέες μελέτες για πολλές συνιστώσες της  Θρακικής ιστορίας και της εγκατάστασης των προσφύγων δημοσιεύονται και προσθέτουν νέα στοιχεία.

Το βιβλίο του Πασχάλη Βαλσαμίδη αποτελεί μία ερευνητική προσπάθεια που συμβάλλει στην  κάλυψη του κενού για πολλές παραμέτρους της ανατολικής Θράκης (και της Μακεδονίας) .


Το βιβλίο περιλαμβάνει 18 μελέτες, άρθρα και βιβλιοκριτικές του συγγραφέα για τη ανατολική Θράκη (και τη  Μακεδονία) που δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικά περιοδικά και επετηρίδες, τιμητικούς τόμους
και εφημερίδες.

Το βιβλίο το οποίο χωρίζεται σε τέσσερα μέρη, καταγράφει με επιτυχία την πορεία της ανατολικής Θράκης και της Μακεδονίας σε μία κρίσιμη περίοδο της  ιστορίας τους και δίνει με ακρίβεια και λεπτομέρεια όλα εκείνα τα σημεία που τελικά  φωτίζουν τη διαδρομή του ιδιαίτερου αυτού χώρου. Παράλληλα δίνεται η εγκατάσταση των προσφύγων από τη Θράκη και τη Μικρά Ασία στη Μακεδονία, ένα ιδιαίτερο ζήτημα που απασχολεί τους απόγονους και μη των προσφύγων.

Το βιβλίο του Πασχάλη Βαλσαμίδη είναι μία σημαντική συνεισφορά στους ερευνητές της  Θρακικής ιστορίας και αποτελεί μία μελέτη στην οποία μπορούμε να στηριχθούμε για να  αποσαφηνίσουμε τη διαδρομή της ιδιαίτερης πατρίδας του συγγραφέα,  ο οποίος είναι γέννημα –θρέμμα της Κωνσταντινούπολης.
Το βιβλίο των 894 σελίδων, αποτελεί μία σημαντική παρακαταθήκη γνώσης για τη ανατολική Θράκη αλλά και για τη Μακεδονία, καθώς και για την εγκατάσταση των προσφύγων. Οφείλουμε να  δώσουμε τα συγχαρητήριά μας στο Πασχάλη Βαλσαμίδη αφού διαβάζοντας βιβλία με ανάλογο  περιεχόμενο, η ευχή μας είναι να βρεθούν και να εκδοθούν και άλλα, που μπορούν να  συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό στη γνώση μας για την παρουσία των Ελλήνων για αιώνες στη ανατολική Θράκη.
Τέτοιες γραπτές παρεμβάσεις όπως το βιβλίο του Πασχάλη Βαλσαμίδη αποτελούν σημαντική  συμβολή στην ανάδειξη της ιστορικής, πολιτισμικής αξίας της Θράκης και συνιστούν  περιουσιακό στοιχείο της ελληνικής κληρονομιάς, το οποίο οφείλουμε να παραδώσουμε αλώβητο στις επόμενες  γενιές.


Θεοφάνης Μαλκίδης

ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΚΕΣΣΙΔΗΣ ФЕОХАРИС КЕССИДИС (13.03.1920 – 23.12.2009)


13 марта – день рождения великого грека Феохариса Кессиди

ΘΕΟΧΑΡΗΣ  ΚΕΣΣΙΔΗΣ (13.03.1920 – 23.12.2009)

ΜΕΓΑΛΟΣ  ΕΛΛΗΝΑΣ  ΚΑΙ  ΠΟΛΙΤΗΣ

«…Он честно выполнил свой долг,

распространяя по свету эллинскую мудрость и свободу»

«Я знаю, что ничего не знаю…
О том, что такое добродетель, я ничего не знаю…
И все-таки я хочу вместе с тобой
Поразмыслить и понять, что она такое».
Сократ

«Ένα ξέρω, ότι τίποτα δεν ξέρω...
Τι είναι αρετή, δεν ξέρω... Και μ’όλα ταύτα
Επιθυμώ μαζί με σένα να σκεφτώ και να
Καταλάβω τι είναι η αρετή».

Ο Σωκράτης στον πλατωνικό Μένωνα 80 Δ

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού Μόσχας- Греческий культурный центр



Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσουμε ότι την περίοδο από 29 Μαΐου έως 29 Ιουνίου 2012 θα λειτουργήσει, στον Οίκο Δημιουργίας της πόλης Zvenigorod (Moscow Region), το 6ο Διεθνές Θερινό Σχολείο Θεατρικών Σπουδών, που απευθύνεται σε νεαρούς επαγγελματίες καλλιτέχνες του θεάτρου από τη Ρωσία και το εξωτερικό. Το όλο εγχείρημα πραγματοποιείται από το Υπουργείο Πολιτισμού της Περιφέρειας της Μόσχας και την Ένωση Καλλιτεχνών  Θεάτρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, πρόεδρος της οποίας είναι ο διακεκριμένος ηθοποιός, καλλιτεχνικός διευθυντής του γνωστού θεάτρου «Et Cetera» Αλεξάντρ Καλιάγκιν.
           

Cait Çetinoğlu


Foundations of non-Muslim Communities: The Last Object of Confiscation

Sait Çetinoğlu

Non-Muslim Foundations in Turkey have been facing a huge amount of problems. These problems are a systematic part of the disturbance, supression and expulsion of non-Muslims.With the ruling of the general legal committee of the Supreme Court of Appeals in 1974, non-Muslim citizens of Turkey have been considered as non-Turks, as the foundations of non-Muslim communities have been considered as foreign foundations, reciprocity condition began to be seeked. In recent times, the president who had a background in jurispudence, strengthened this perception by using the same arguements in the corallary of cancellation of the Law of Foundations. When the legal perception is in this level, confiscation of the properties of the foundations of non-muslim communities naturally becomes legitimized.

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2012

Στο 1ο Αντάμωμα Αρβανιτών στο Νέο Χειμώνιο ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδημής

1ο Αντάμωμα Αρβανιτών
 
Μαζική παρουσία συλλόγων και πολιτών από όλη την ελληνική επικράτεια
Εφημερίδα Παρατηρητής της Θράκης
















Στο Νέο Χειμώνιο του Έβρου πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το 1ο Αντάμωμα Αρβανιτών, στο οποίο έδωσε το «παρών» και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παραδημής και Φίλων. Στην εκδήλωση, που διοργανώθηκε από τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Γυναικών Νέου Χειμωνίου «Τα Ζαλουφιώτικα», περιλαμβάνονταν η παρουσίαση των κειμηλίων από την παλιά πατρίδα, το Μεγάλο Ζαλούφι, που έγινε στην εκκλησία από τους ιερείς του χωριού, η αναπαράσταση του αρβανίτικου γάμου και η παρουσίαση της αρβανίτικης ενδυμασίας, όπως επίσης και η ομιλία του , κ. Θεοφάνη Μαλκίδη.

Ο κ. Μαλκίδης, με τις πλούσιες γνώσεις του και μέσα από την εικόνα έκανε την ιστορική αναδρομή της πορείας των Αρβανιτών της Ανατολικής Θράκης. Εκτός από τον Πολιτιστικό Σύλλογο της Παραδημής, στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπρόσωποι των αρχών, όπως και οι σύλλογοι Παραλιμνίου και Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης, Σάκκου, Απαλού, Ρηγίου, Θουρίου , Κλεισσούς, Γυναικών Δικαίων, Καβύλης Έβρου, Νεοχωρίου, Θολού, Νέας Πέτρας και Κοίμησης Σερρών, Θρακών Μαγνησίας και πλήθος πολιτών Αρβανίτικης και μη καταγωγής που κατέκλυσαν το χώρο της εκδήλωσης, χορεύοντας και τραγουδώντας, δίνοντας έτσι ιδιαίτερο χαρακτήρα και μαζικότητα στο 1ο αντάμωμα.

Απόστολος Κυργιαλάνης «Η Παραδημή δεν θα μπορούσε να λείπει από το 1ο Αντάμωμα Αρβανιτών μετά από το 1922»


Όπως τόνισε ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου, κ. Απόστολος Κυργιαλάνης, «η Παραδημή δεν θα μπορούσε να λείπει από το 1ο Αντάμωμα Αρβανιτών μετά από το 1922, αν και η πλειοψηφία των πολιτιστικών συλλόγων και των οργανωτών ήταν από το Μεγάλο Ζαλούφι».

«Ως αρβανίτες της Ανατολικής Θράκης κρίναμε αναγκαία την παρουσία μας μετέχοντας με μέλη του Συλλόγου από διάφορες ηλικίες», προσέθεσε. Δεν παρέλειψε επίσης να συγχαρεί τους διοργανωτές της εκδήλωσης και ιδιαίτερα την πρόεδρο του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών, κ. Όλγα Βλαδενίδου, ενώ παράλληλα ευχαρίστησε τα μέλη του Συλλόγου της Παραδημής, που έχουν αγκαλιάσει και ακολουθούν το Δ.Σ σε όλες του τις εκδηλώσεις. Μεταξύ άλλων ευχαρίστησε τον αντιπρόεδρο και υπεύθυνο χορευτικών τμημάτων, κ. Απόστολο Μαριόλα, για την άρτια εμφάνιση και παρουσία του χορευτικού τμήματος της Παραδημής και την Γενική Γραμματέα, κ. Χρυσούλα Σιδηρά για την προσπάθεια σωστής και εύρυθμης λειτουργίας του Συλλόγου, όπως επίσης και τα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ.

Ανανεώθηκε το ραντεβού για την 25η Μαρτίου και για το έθιμο της «Λαζαρίνας»

Μετά από την επιτυχή παρουσία του στο 1ο Αντάμωμα Αρβανιτών στο Νέο Χειμώνιο, ο Σύλλογο της Παραδημής, που έχει μακρά ιστορία και παράδοση στον τόπο μας, ανανεώνει το ραντεβού για τη συμμετοχή του όχι μόνο για τις εκδηλώσεις της επετείου της 25ης Μαρτίου, αλλά για το έθιμο της «Λαζαρίνας» στις 7 Απριλίου 2012.

Ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Νέου Χειμωνίου «Τα Ζαλουφιώτικα », που αξίζει συγχαρητήρια, και ιδιαίτερα η πρόεδρος Όλγα Βλαδενίδου, έδωσε το λόγο στο πρόεδρο της τοπικής κοινότητας Νέου Χειμωνίου Γεώργιο Ποτίδη για να καλοσωρίσει και αυτός τους Αρβανίτες που συγκεντρώθηκαν από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Ο Εκπολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Νέου Χειμωνίου είχε την ευθύνη και την επιμέλεια της διοργάνωσης: παρουσίαση στην εκκλησία, από τους ιερείς του χωριού, των κειμηλίων από την παλιά πατρίδα (Μ.Ζαλούφι), αναπαράσταση του αρβανίτικου γάμου, παρουσίαση της αρβανίτικης ενδυμασίας, ομιλία του  κ. Θεοφάνη Μαλκίδη  που ήταν καταπληκτικός και εντυπωσίασε με τις γνώσεις του και τις πληροφορίες του. Ο κ. Θεοφάνης Μαλκίδης ο οποίος μέσα από το λόγο και την εικόνα, έκανε την ιστορική αναδρομή της πορείας των Αρβανιτών της Ανατολικής Θράκης.

Ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παραδημής και Φίλων, Κυργιαλάνης Απόστολος, συγχάρηκε τους οργανωτές και ευχαρίστησε τα μέλη του συλλόγου που έχουν αγκαλιάσει και ακολουθούν το Δ.Σ σε όλες του τις εκδηλώσεις. Παράλληλα ευχαρίστησε τον Αντιπρόεδρο και υπεύθυνο χορευτικών τμημάτων, κ. Απόστολο Μαριόλα, για την άρτια εμφάνιση και παρουσία του συλλόγου-χορευτικού τμήματος όπως και την Γ.Γραμματέα, κ. Χρυσούλα Σιδηρά, για την προσπάθεια σωστής και εύρυθμης λειτουργίας του συλλόγου όπως και το υπόλοιπο Δ.Σ. Ως τοπική κοινωνία συγχαίρουμε τον Πολιτιστικό Σύλλογο Παραδημής και Φίλων και ιδιαίτερα τον πρόεδρο, Κυργιαλάνη Απόστολο, που μας εκπλήσσει ευχάριστα με τη συνεχή και δυναμική παρουσία του στα κοινά της Κομοτηνής και της Θράκης γενικότερα. Ανανεώσαμε το ραντεβού μας όχι μόνο με την παρέλαση της 25ης Μαρτίου αλλά με το έθιμο της «Λαζαρίνας» στις 7 Απριλίου 2012. Συγχαρητήρια και ευχές σε ένα σύλλογο που έχει μακρά ιστορία και παράδοση στον τόπο μας.



Συντάκτης:Θωμάς Σταμούλης
e-mail: paratiritis.stamoulis@gmail.com

Γενοκτονία


Δύο χρόνια μετά την αναγνώριση από τη Βουλή της Σουηδίας

Φάνης Μαλκίδης



Αυτές τις ημέρες συμπληρώθηκαν δύο χρόνια από την αναγνώριση της Γενοκτονίας από τη Βουλή της Σουηδίας. Μίας Γενοκτονίας που όταν ολοκληρωνόταν η γενοκτονία των Αρμενίων άρχιζε η διαδικασία εξολόθρευσης των Ελλήνων με τα ίδια μέσα: Μαζική βία, συλλήψεις γυναικών και παιδιών, βίαιοι εξισλαμισμοί, πορείες θανάτου, μαζικές δολοφονίες, διώξεις, εκτοπίσεις.
Σχεδόν 1.000.000 Έλληνες από ένα πληθυσμό πάνω από 2.500.000 εξαφανίσθηκαν, εξόντωση η οποία αποτελεί γενοκτονία, τόσο στον τύπο της Σύμβασης του ΟΗΕ για την πρόληψη και την καταστολή της γενοκτονίας (άρθρο 2 παράγραφοι α, β, γ, δ και ε) όσο και στην ουσία της έννοιας της γενοκτονίας.
Το οργανωμένο σχέδιο βίας εξαφάνισε την ιστορία του ελληνικού πληθυσμού και οδήγησε χιλιάδες ανθρώπους στο θάνατο και εκατομμύρια στην προσφυγιά στην Ελλάδα και αλλού. Στη συνέχεια, η τραγωδία, ενός σημαντικού και ιδιαίτερης αξίας μέρους του ελληνικού λαού, συνδυάστηκε και με την καταστροφή και τον ακρωτηριασμό της μνήμης και της ταυτότητας.
Το πρώτο αίτημα για την αναγνώριση στο Σουηδικό κοινοβούλιο έθεσε ο βουλευτής Τάσος Σταφιλίδης τον Ιούνιο του 2006 και ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα ο Hans Linde.
Ακολούθησε η ιστορική ψηφοφορία όπου το αίτημα την 11 Μαρτίου 2010, με ψήφους 131 υπέρ και 130 κατά αναγνωρίστηκε η Γενοκτονία των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων από την ολομέλεια του Σουηδικού Κοινοβουλίου. Η καθοριστική ψήφος δόθηκε από τη βουλευτή κουρδικής καταγωγής Γκιουλάν Αβτζί η οποία πήγε αντίθετα στη «γραμμή» του κόμματός της.
Παρά τη διεθνή κινητικότητα για το ζήτημα της γενοκτονίας η ελλαδική πολιτική τάξη είναι απούσα. Το κενό αυτό θα συνεχίζουμε να το καλύπτουμε εμείς, αφού η
η γενοκτονία των Ελλήνων και κάθε Γενοκτονία είναι ένα ζήτημα και η διεθνής του προέκταση αναφέρεται στην υποχρέωση της Τουρκίας και όλων των θεσμών της διεθνούς κοινότητας, να την αναγνωρίσουν και να αποκαταστήσουν με αυτόν τον τρόπο, την ηθική βλάβη που υπέστησαν τα θύματα. Για την Ελλάδα, το ζήτημα είναι μία νέα παράμετρος της εξωτερικής πολιτικής, η οποία όμως απουσιάζει στο επίσημο πλαίσιό της.
Αυτό όμως δεν αποτελεί εμπόδιο για τους Έλληνες σε όλο τον κόσμο, να απαιτούν την αναγνώριση των εγκλημάτων και αδικιών που διαπράχτηκαν σε βάρος τους. Μάλιστα όσο μεγαλύτερη είναι η αδικία, όταν σχεδόν το 50% των Ελλήνων εξαφανίσθηκαν, όσο περισσότερο χρόνο αποκρύφτηκαν τα γεγονότα, τόσο πιο έντονη είναι η επιθυμία για αναγνώριση. Αναγνώριση η οποία είναι ένας ουσιαστικός τρόπος πάλης ενάντια στο έγκλημα της γενοκτονίας, αναγνώριση που αποτελεί μία επιβεβαίωση του δικαιώματος ενός λαού να γίνει σεβαστή η ύπαρξή του σύμφωνα με το δίκαιο και την ιστορική αλήθεια.

Ο Φάνης Μαλκίδης μαζί με ξένους ερευνητές και οργανώσεις που ασχολούνται με τη γενοκτονία υπέβαλλε πριν λίγες ημέρες, επίσημο αίτημα στη Βουλή του Ισραήλ και της Αρμενίας για αναγνώριση της Γενοκτονίας

Ευαγόρας Παλληκαρίδης

               


Tου αντρειωμένου Ευαγόρα Παλληκαρίδη ο θάνατος…


«Θα πάρω μιαν ανηφοριά
θα πάρω μονοπάτια
να βρω τα σκαλοπάτια
που παν στη λευτεριά».
Ευαγόρας Παλληκαρίδης

13 Μαρτίου του 1957 Κύπρος, Λευκωσία. Ο 19χρονος μαθητής του Ελληνικού Γυμνασίου Πάφου, Ευαγόρας Παλληκαρίδης οδηγείται από τους Άγγλους δήμιους, στην αγχόνη. Παρά τις απεγνωσμένες εκκλήσεις για απονομή χάριτος, η αγγλοβασίλισσα Ελισάβετ και το......
δολοφονικό όργανό της στην Κύπρο, ο Κυβερνήτης Χάρτινγκ, αρνούνται πεισμόνως.
Ο εθνομάρτυρας ανεβαίνει γαλήνιος τα σκαλοπάτια της θυσίας και της δόξας. Το εικονοστάσι του Γένους, το Συναξάρι της πατρίδας λαμπρύνεται μ’ έναν ακόμη ήρωα.
Στις 5-12-1955 ο Ευαγόρας άφηνε τα μαθητικά θρανία και ανέβαινε «κλέφτης στα βουνά» προσχωρούσε στην θρυλική Ε.Ο.Κ.Α. Γράφει ο πατέρας του Μιλτιάδης Παλληκαρίδης:
«Φεύγοντας από το σπίτι ο Ευαγόρας, κατά τις 4 μ.μ. επέρασεν από το Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου, και αφήνει επί της έδρας το εγερτήριο σάλπισμά του. Και γράφει προς τους συμμαθητές του, και γράφει προς τους φίλους, γράφει σε κάθε τίμιο μαθητή, γράφει σε κάθε Κύπριο:

«Παλιοί συμμαθηταί:
Αυτή την ώρα κάποιος λείπει ανάμεσά σας∙ κάποιος που φεύγει αναζητώντας λίγον ελεύθερο αέρα∙ κάποιος που μπορεί να μην το ξαναδείτε, παρά μόνο νεκρό. Μην κλάψετε στον τάφο του. Δεν κάνει να τον κλαίτε. Λίγα λουλούδια του Μαγιού σκορπάτε του στον τάφο. Του φτάνει αυτό μονάχα».
Και στη συνέχεια γράφει στον μαυροπίνακα ο ήρωας – ποιητής τον «Θούριο» του: «Θα πάρω μιαν ανηφοριά/ θα πάρω μονοπάτια…».
Το ποίημα αποτελούμενο από 8 στροφές τελειώνει με την εξής προφητική για την ζωή του:
«- Κόρη πανώρια θα της πω
άνοιξε τα φτερά σου
και πάρε με κοντά σου
μονάχα αυτό ζητώ».
(Από το βιβλίο: «Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο έφηβος ποιητής και ηρωομάρτυρας», Π. Στυλιανού, Λευκωσία 1986).
Σήμερα το μνήμα του, κενό γιατί οι Άγγλοι έκαιγαν με ασβέστη τα λείψανα των αγωνιστών, βρίσκεται στα «Φυλακισμένα Μνήματα» της Λευκωσίας, μαζί με τους άλλους αντρειωμένους που ο θάνατός τους θάνατος δε λογιέται.

Οι Άγγλοι κατακτητές εξαφάνιζαν τα ιερά κόκαλα των αγωνιστών του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α., διότι αγνοούν ως γνήσια δυτικά περικαθάρματα, ότι η μνήμη δεν αλυσοδένεται. Η μνήμη είναι το πιο ισχυρό αμυντήριο ενός έθνους. Κι αν σήμερα κάποιοι τσαρλατάνοι της ιστοριογραφίας παλεύουν να την εξαλείψουν ματαιοπονούν.
Έγραφε ο Σεφέρης τον Οκτώβρη του 1954 στην αδελφή του Ιωάννα από την Κύπρο για τους Κύπριους:
«Ένας πιστός λαός, πεισματάρικα και ήπια σταθερός. Για σκέψου πόσοι και πόσοι πέρασαν από πάνω τους. Σταυροφόροι, Βενετσιάνοι, Τούρκοι, Εγγλέζοι – 900 χρόνια. Είναι αφάνταστο πόσοι πιστοί στον εαυτό τους έμειναν και πόσο ασήμαντα ξέβαψαν οι διάφοροι αφεντάδες πάνω τους. Και τώρα γράφουν στους τοίχους των χωριών τους: «Θέλωμεν την Ελλάδα μας κι ας τρώγωμεν πέτρες…». (Ν. Ορφανίδη, «Η πολιτική διάσταση της ποίησης του Γ. Σεφέρη», εκδ. «ΑΣΤΗΡ», σελ. 171).
Πώς άλλαξαν τα πράγματα; Σήμερα «τρώγωμεν» την Ελλάδα, χωρίς το «μας» και τις πέτρες τις «θέλομεν» για να τις εκσφενδονίζουν, οι μπουχτισμένοι από καλοπέραση και τεμπελιά γόνοι των βορείων προαστίων, κατά των εχθρών του λαού: των καταστηματαρχών που οδεύουν σε λουκέτο.
Παρένθεση: Οι δολοφονίες των δυο αστυνομικών, όπως και πριν από ενάμιση περίπου χρόνο των τριών υπαλλήλων τράπεζας, οι οποίες καταπώς φαίνεται θα μείνουν ατιμώρητες, προμηνύουν το κακό που έρχεται. Ελπίζουμε να προφτάσει ο λαός και όχι οι ψυχανώμαλοι κουκουλοφόροι ή οι χιλιάδες λαθροβιούντες μουσουλμάνοι κατακτητές που μας μισούν.
Επανέρχομαι: να αναπνεύσουμε λίγο από τον αέρα που φτέρωνε τον Ευαγόρα, τον Αυξεντίου, τον Μάτση. «Θέλει μελτέμι γερό, γεννημένο στην Τήνο, που να ‘ρθει με την ευχή της Παναγίας και να καθαρίσει τον τόπο απ’ όλων των λογιών της Τουρκιάς και της γηραιάς Ευρώπης τ’ απομεινάρια». (Ελύτης)
Στο άκουσμα του θανάτου του Ευαγόρα Παλληκαρίδη ο Δωδεκανήσιος Φώτης Βαρέλης έγραψε ένα εξαίσιο ποίημα, το οποίο ο ραδιοσταθμός της Λευκωσίας το μετέδωσε τότε ως δημοτικό κυπριακό τραγούδι. Το παραθέτω:
«Εψές πουρνό μεσάνυχτα στης φυλακής τη μάντρα
μες στης κρεμάλας τη θελιά σπαρτάραγε ο Βαγόρας.
Σπαρτάρησε, ξεψύχησε, δεν τ’ άκουσε κανένας.
Η μάνα του ήταν μακριά, ο κύρης τους δεμένος,
οι νιοι συμμαθητάδες του μαύρο όνειρο δεν είδαν,
η νια που τον ορμήνευε δεν είχε νυχτοπούλι.
Εψές πουρνό μεσάνυχτα θάψαν τον Ευαγόρα.
Σήμερα Σάββατο ταχιά όλη η ζωή σαν πρώτα.
Ετούτος πάει στο μαγαζί, εκείνος πάει στον κάμπο,
ψηλώνει ο χτίστης εκκλησιά, πανί απλώνει ο ναύτης,
και στο σκολειόν ο μαθητής συλλογισμένος πάει.
Χτυπά κουδούνι, μπαίνουνε στην τάξη του ο καθένας.
Μπαίνει κι η πρώτη η άταχτη κι η Τρίτη που διαβάζει,
μπαίνει κι η Πέμπτη αμίλητη, η τάξη του Ευαγόρα.
- Παρόντες όλοι;
- Κύριε, ο Ευαγόρας λείπει.
- Παρόντες, λέει ο δάσκαλος∙ και με φωνή που τρέμει:
- Σήκω Ευαγόρα, να μας πεις ελληνική ιστορία.
Ο δίπλα, ο πίσω, ο μπροστά, βουβοί και δακρυσμένοι,
αναρωτιούνται στην αρχή, ώσπου η σιωπή τους κάμνει
να πέσουν μ’ αναφιλητά ετούτοι κι όλη η τάξη.
- Παλληκαρίδη, άριστα, Βαγόρα, πάντα πρώτος,
στους πρώτους πρώτος, άγγελε πατρίδας δοξασμένης,
συ μέχρι χθες της μάνας σου ελπίδα κι αποκούμπι,
και του σχολειού μας σήμερα Δευτέρα Παρουσία.
Τα ‘πε κι απλώθηκε σιωπή πα’ σα κλαμένα νιάτα,
που μπρούμυτα γεμίζανε της τάξης τα θρανία,
έξω απ’ εκείνο τ’ αδειανό, παντοτινά γεμάτο».

Αυτό το αριστούργημα περιεχόταν στο παλιό - προ του 2006 - βιβλίο Γλώσσας της Στ΄ Δημοτικού, στο γ΄ τεύχος.

Τρίτη 13 Μαρτίου 2012

Νέο Βιβλίο. Δημήτρης Χρ. Δαλάτσης. Οι Αρβανίτες της Ανατολικής Θράκης



Δημήτρης Χρ. Δαλάτσης


Οι Αρβανίτες της Ανατολικής Θράκης. (Μεγάλο Ζαλούφι, Ιμπρίκ Τεπέ, 

Μανδρίτσα, Σουλτάνκιοι, Αμπαλάρ, Παζάρ Δερέ, Γιλανλή, Αλτιν Τας, Καράσακλη, Καρατζά Χαλήλ).


Αθήνα 2012


Το βιβλίο του Δημήτρη Δαλάτση αποτελεί μία σημαντική  ιστορική και πνευματική παρέμβαση για δύο λόγους: η πρώτη αφορά την καθοριστική του συνεισφορά για την καταγωγή, την πορεία και την ταυτότητα των   Αρβανιτών της ανατολικής Θράκης και η δεύτερη για την ενιαία Θράκη, η οποία αποτελεί ένα μείζον ζήτημα, άγνωστο εν πολλοίς μέχρι σήμερα.

Ειδικότερα το βιβλίο είναι πολύ σημαντικό αφού για πρώτη φορά γίνεται έκδοση μίας ολοκληρωμένης εργασίας για τους Αρβανίτες της ανατολικής Θράκης, αφού οι περισσότερες μέχρι σήμερα δημοσιευμένες περιορίζονται στους Αρβανίτες του κεντρικού ελλαδικού χώρου.

Το βιβλίο, στο πρώτο  μέρος, καταγράφει  την καταγωγή των Αρβανιτών της ανατολικής Θράκης. Όπως αναφέρεται οι Αρβανίτες της Ανατολικής Θράκης προέρχονται από την περιοχή της Βορείου Ηπείρου και συγκεκριμένα από την περιοχή της Κορυτσάς και της Κολώνιας. Κύρια κοιτίδα τους είναι το Βιθκούκι -τη δεκαετία του 1730 είχε 20-25.000 κατοίκους- και δευτερευόντως η Κιουτέζα και το Κιάφσεζ.


Οι Αρβανίτες εγκαταστάθηκαν στην ανατολική Θράκη σε δύο περιόδους, η πρώτη  στα τέλη του 16ου αιώνα, όπου και εργάστηκαν στην ανέγερση του τεμένους «Σελιμιέ» της Αδριανουπόλεως (1566-1574), οικοδομώντας στη  περιοχή κοντά στη Μακρά Γέφυρα, έξι συνοικισμούς:  

1.                 Τλιαλίκ

2.                 Ζουλούφ

3.                 Τσέσμε Γκιόκες

4.                 Οροζούνι Κοκόσιτ

5.                 Μπουλακλάρ

6.                 Καβάκ Μπουνάρ.

Οι συνοικισμοί αυτοί, κατά τον 18ον αιώνα συγκεντρώθηκαν σ’ ένα χωριό με το όνομα Ζαλούφι.

Η δεύτερη περίοδος έλευσης,  σύμφωνα με το συγγραφέα, των Αρβανιτών στην ανατολική Θράκη, είναι μετά την καταστροφή της Μοσχόπολης, του Βιθκουκίου, της Κιουτέζας και του Κιάφσεζ, στα τέλη του 18ου αιώνα.   Οι Αρβανίτες που κατευθύνθηκαν στη νότια Ανατολική Θράκη ίδρυσαν οικισμούς που θύμιζαν τις γενέτειρές τους στην Βόρειο  Ήπειρο: το Βιθκούκι  (Σουλτάνκιοϊ) και την Κιουτέζα (Ιμπρίκ Τεπέ).

Στα τέλη του 19ου αιώνα οι Ζαλουφιώτες ίδρυσαν δύο νέα χωριά: το Αμπαλάρ (Ζαλουφόπουλο) και το Καράσακλη (Σάκκο).

Τα Αρβανιτοχώρια,  ακολουθώντας την τύχη του Θρακικού Ελληνισμού, ο οποίος βίωσε πρώτος τη Γενοκτονία,   λεηλατήθηκαν και οι κάτοικοί τους εξορίστηκαν, ενώ πολλοί δολοφονήθηκαν. Το Μεγάλο Ζαλούφι (Ιούλιος 1913), το Αμπαλάρ (Νοέμβριος 1913) το Σουλτάνκιοϊ (Απρίλιο  1914) λεηλατήθηκαν από τους Τούρκους και τον Οκτώβριο του 1922 ο Ελληνισμός εκκενώνει την Ανατολική Θράκη.

Ο Δημήτρης Δαλάτσης καταγράφει στη συνέχεια τις εγκαταστάσεις των Αρβανιτών προσφύγων στη Θράκη και στην υπόλοιπή Ελλάδα.  Οι κάτοικοι του Σουλτάνκιοϊ και του Ιμπρίκ Τεπέ εγκαταστάθηκαν στα χωριά Μπίντικλι (Τύχιο/Τυχερό), Χάντζιας (Τάρσιο), Τσακιρτζή (Πυρόλιθος), Φερετζίκ (Φέρες), Μαρχανλή (Πέπλος), Γκεμετζίκιοϊ (Γεμιστή) και Μπαξή-Βεη (Κήποι), του Αλτίν Τας εγκαταστάθηκαν στην Παραδημή Ροδόπης και στο Σαρχανλή (Αρδάνιο) Έβρου, ενώ οι κάτοικοι του Γιλανλή καθώς και λίγες οικογένειες από το Καρατζά Χαλήλ στην Άνθεια Έβρου.

Οι Αρβανίτες της βόρειας ανατολικής Θράκης  εγκαθίστανται στο βόρειο  Έβρου: Δίκαια, Καβύλη, Σάκκο, Κλεισώ, Νέο Χειμώνιο, Θούριο, Σοφικό, Ασημένιο, Ρήγιο, Πύθιο. Στη Μακεδονία και ειδικά στο Νομό Σερρών, τα χωριά Νεοχώρι, Παραλίμνιο, Νέα Πέτρα, Θολό, Κοίμηση, όπως επίσης και το Καλοχώρι Θεσσαλονίκης.

Το μεγαλύτερο μέρος των Αρβανιτών από το Ζαλούφι  εγκαταστάθηκε στο χωριό Ομούρ-Μπέη. Οι μεγάλες όμως  πλημμύρες του Έβρου τους του 1928, 1929 και 1930, αναγκάζουν τους Ζαλουφιώτες να ξαναγίνουν πρόσφυγες, να αφήσουν το Κάτω Χειμώνιο και να εγκατασταθούν σε μια τοποθεσία που είναι σε ύψωμα δίπλα στο χωριό Θούριο, πέρα από την σιδηροδρομική γραμμή. Το νέο τους μέρος το ονόμασαν Νέο Χειμώνιο.

Ο συγγραφέας στο δεύτερο μέρος με ιδιαίτερη επιτυχία γράφει  για την ταυτότητα των Αρβανιτών, ένα ζήτημα που απασχόλησε και απασχολεί πολλούς, και με αριστοτεχνικό τρόπο δίνεται η πραγματικότητα μέσα από την γνώση, την έρευνα και την εμπειρία. Η καταγραφή αυτή είναι πολύ σημαντική αφού αποκρούει με επιτυχή τρόπο τα όσα ανιστόρητα ακούγονται, λέγονται  και γράφονται για τους Αρβανίτες και αντικρούει την προπαγάνδα που έχει αναπτυχθεί.

Το βιβλίο συνοδεύεται από χάρτες, φωτογραφίες, πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές καρπός της πολυετούς έρευνας του συγγραφέα για  το ζήτημα. Ένα ζήτημα το οποίο ο συγγραφέας το εξαντλεί μέσα στις   639 σελίδες του βιβλίου, το οποίο αποτελεί σημαντικό σταθμό στην έρευνα και τεκμηρίωση της ιστορίας των Αρβανιτών της ανατολικής Θράκης. 

Όπως γράφει ο Δημήτρης Δαλάτσης «το έργο αυτό ήταν πολύ δύσκολο καθώς αποτελεί την πρώτη καταγεγραμμένη προσπάθεια αποτύπωσης της ιστορίας των Αρβανιτών της ανατολικής Θράκης». Και η ευχή του  ότι το έργο αυτό να αποτελέσει έναυσμα για περαιτέρω  πιο ενδελεχείς έρευνες, από τη πλευρά μας είναι βεβαιότητα, αφού μετά την έκδοση του βιβλίου το ενδιαφέρον για τους Αρβανίτες  της ανατολικής Θράκης αυξάνεται με συνεχείς ρυθμούς. 

Θεοφάνης Μαλκίδης

Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού Μόσχας- Греческий культурный центр


Μόσχα, 10 Μαρτίου 2012

Αγαπητοί φίλοι!

Mε την ευκαιρία της Επετείου της Εθνικής Παλιγγενεσίας ο Σύλλογος Ελλήνων Μόσχας και το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού είναι στην ευχάριστη θέση να σας προσκαλέσουν σε σειρά εκδηλώσεων, αφιερωμένες στηνΗμέρα της Ανεξαρτησίας:

1/ Εκδήλωση επιμορφωτικού χαρακτήρα από τους καθηγητές και τους μαθητές του Κ.Ε.Π., η οποία θα πραγματοποιηθεί τοΣάββατο 17 Μαρτίου 2012, ώρα 17.30 στις εγκαταστάσεις της  Κρατικής Παιδικής Βιβλιοθήκης της Ρωσίας.

Ιωάννης Μακρυγιάννης


    Ο ΗΡΩΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ



 Μία επιστολή του Στρατηγού της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ (1794 Αβορίτη Δωρίδος-1864 Αθήνα),-ενός όντως φιλαλήθους και ειλικρινούς Έλληνα με σχετικό με αυτήν απόσπασμα των Απομνημονευμάτων του και με τα ερωτήματα :

Τί άλλαξε εις την χριστιανικήν  μας πατρίδα εις τα 170 και πλέον έτη από την ως κατωτέρω εκτεθειμένην ρεαλιστικήν κατάστασιν;

Ποία είναι η ανθρωπιστική, πολιτισμική, οικογενειακή, θρησκευτική και πολιτική μας έκτοτε εξέλιξις-κατάντημα;;;

Την απάντησιν ας την δώση ο καθείς  εις τον εαυτόν του, κατόπιν μεγίστης περισκέψεως αλλά καλόν και ωφέλιμον είναι να μη περιορισθή μόνον εις αυτά, και να κάμνη παραλληλισμόν του βίου και συμπεριφο-ράς του ήρωος  Ι .Μακρυγιάννη,του γέρου του Μοριά και άλλων αγνών και ανιδιοτελών Ηρώων της Έθνικής μας Παλιγγενεσίας με τους σημερινούς .

(Το πραγματικόν επίθετον του Στρατηγού ήτο Τριανταφυλλοδημήτρης. .Το επίθετον Μακρυγιάννης έλαβε από τους συμπολεμιστάς  του λόγω του υψηλού αναστήματός του).


Έλληνες της Ρωσίας. Νϊκος Αρεόπουλος


Никос Сидиропулос. Россия. Москва. 11.03.2012 г.

Νίκος Σιδηρόπουλος. Ρωσία. Μόσχα.

…Не стало одного из пионеров греческого национально-культурного движения, подвижника возрождения греческого образования в СССР Николая Ареопуло

...Έφυγε ο Νίκος Αρεόπουλος.

Его не стало в январе 2012 года, а горькая новость об его уходе из жизни автором этих строк узнана только 10 марта 2012 года. Уверен, в памяти большей части наших соотечественников Николай Афанасьевич Ареопуло останется именно как один из ярких деятелей нашего движения, подлинный творец его истории.

Δευτέρα 12 Μαρτίου 2012

Οι γυναίκες του Πόντου

8 Μαρτίου. Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας - Οι Γυναίκες του Πόντου




Σε ανάμνηση μεγάλης εκδήλωσης διαμαρτυρίας, που έγινε στις 8 Μαρτίου 1857, από εργάτριες στη Νέα Υόρκη για καλύτερες συνθήκες εργασίας, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 8 Μαρτίου η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας. Από το 1975 η ημέρα αυτή γιορτάζεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Γρήγορα όμως η Μέρα αυτή έχασε τη πολιτικής της «γεύση», και έγινε απλώς μια ευκαιρία για τους άνδρες να εκφράσουν την αγάπη τους προς τις γυναίκες .

Εμείς όμως θα σταθούμε στις Γυναίκες του Πόντου. Τις αγνές και τίμιες που την μοίρα τους καθόριζαν άλλοι, όπως περίπου γίνονταν εκείνα τα χρόνια σε όλες τις κοινωνίες.

Όλοι γνωρίζουμε σήμερα ότι από τα πολύ παλιά χρόνια μέχρι το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η γυναίκα δεν είχε ούτε κοινωνικά, ούτε πολιτικά δικαιώματα. Ακόμη και στην κλασσική Ελλάδα η γυναίκα ζούσε περιορισμένη στον σπίτι της, με πολλές προκαταλήψεις εις βάρος της.

Ο Θουκυδίδης στον «Επιτάφιο του Περικλέους», πριν περίπου 2.500 χρόνια, μετά την κηδεία των επιφανών του Πελοποννησιακού πολέμου, προτρέπει τις γυναίκες να επιστρέψουν ήσυχα στο σπίτι τους και να μη δίνουν δικαίωμα να γίνεται συζήτηση γι’ αυτές. Ο δε ρήτορας Δημοσθένης σημειώνει τα εξής, (καταπληκτικά βέβαια για τη δική μας εποχή): «Έχομε εταίρες για την απόλαυση, παλλακίδες για την περιποίηση και γυναίκες για να μας δίνουν νόμιμα παιδιά».

Η ίδια κατάσταση ίσχυε όμως και στον Πόντο
«Γιά τό κορίτζ’ γράμματα είν’ τό πλέξιμο τ’ ορταρί, νά σαχταρών’ τά σκεύα καί άμα παντρεύ’ νά εφτάει παιδία καί αφίν’ ρίζαν’ς σ’ οσπίτ’» Δηλ. για το κορίτσι γράμματα είναι το πλέξιμο της κάλτσας, να τρίψει με στάχτη τα σκεύη και όταν παντρευτεί, να κάνει παιδιά και να αφήσει ρίζα στο σπίτι. (Κάνι. Πνευματικός φάρος Χαλδίας.1970 Θεσ/νίκη, σελ.122)

Σαφής είναι η διάκριση μεταξύ της γυναίκας του αστικού πόντου και αυτής της υπαίθρου. Στον μη αστικό Πόντο, η γυναίκα ενώ έχει χρεωμένη την εύρυθμη λειτουργία τόσο του οίκου της όσο και των αγροτικών ασχολιών ( αλμέγ τα χτήναν, σωρεύ τα ξύλα, οράζ τα ζα), δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα. Ενώ είναι η μάνα, η νοικοκυρά, ο άνθρωπος για όλες τις βαριές εργασίες, εν τούτοις η κοινωνική της θέση είναι σαφώς υποβαθμισμένη, δεν έχει καν δικαίωμα επιλογής τρόπου ζωής. Τον σύντροφο της, της τον διαλέγουν και της τον επιβάλλουν από μικρή μάλιστα ηλικία.

Πολλά νήπια τα αρραβωνιάζουν με τη «κουνίν το χάραγμαν» δηλ με σημάδι-χάραγμα στην βρεφική τους κούνια και τα παντρεύουν στην ηλικία των δώδεκα περίπου ετών, ηλικία που τα κορίτσια θεωρητικά είναι ικανά να πλέκουν ορτάρια, κάλτσες δηλαδή ως δώρο για τους άντρες τους.

Η γυναίκα είναι το παραπάνω εργατικό χέρι που έχει ανάγκη η αγροτική οικογένεια. Πολλές είναι οι περιπτώσεις που οικογένειες με αγόρια σε παιδική ηλικία να είναι σε ανάγκη εργατικών χεριών και να προβαίνουν σε πάντρεμα τους με μεγαλύτερες κοπέλες.

Χαρακτηριστικό του τρόπου αντιμετώπισης της γυναίκας στην ανδροκρατούμενη αυτή κοινωνία είναι το λεγόμενο «μας», δηλαδή ο εθιμικός τρόπος συμπεριφοράς της νέας νύφης προς τα άρρενα μέλη της οικογένειας του άντρα της, την πεθερά και τις μεγαλύτερες συννυφάδες. Κύριο χαρακτηριστικό του η «εκούσια αλαλία». Η νέα νύφη δεν επιτρέπεται να απευθύνει τον λόγο στα πεθερικά και τους αδελφούς του αντρός της. Δεν τρώει ποτέ μαζί τους ενώ αυτή τους στρώνει και τους ξεστρώνει το τραπέζι και μέσα στα καθήκοντα της είναι η φροντίδα του πχ το πλύσιμο των ποδιών που συμβολίζει και την υποταγή της.

Στον αστικό Πόντο η γυναίκα ασχολείται μόνον με τα του οίκου της, ή του οίκου της μητέρας της όσον καιρό διαμένει κάτω από την πατρική στέγη. Κι εδώ όμως η γυναίκα είναι ανελεύθερη και από την πατρική εξουσία περνά μέσω του γάμου στην συζυγική κυριαρχία. Οι γάμοι τους γίνονται επίσης σε μικρή ηλικία υπό την επήρεια του φόβου των γονιών τους μην οι Τούρκοι πειράξουν τα κορίτσια τους, κάτι που δεν θα συμβεί αν αυτά είναι παντρεμένα, λόγω του σεβασμού που οι μουσουλμάνοι τρέφουν στο θεσμό του γάμου.

Τα πράγματα άλλαξαν κατά τον 19ο αιώνα στον Πόντο. Τότε παρουσιάζεται και ενδιαφέρον για τη μόρφωση των γυναικών. Στα χωριά η μόρφωση τους περιοριζότανε το πολύ στη Δευτέρα τάξη δημοτικού, γιατί ο φόβος των Τούρκων εμπόδιζε τα κορίτσια να κυκλοφορούν ελεύθερα μόλις μεγάλωναν λίγο.

Στις πόλεις όμως φωτισμένοι Πόντιοι πνευματικοί μας άνθρωποι, οι οποίοι είχαν κατανοήσει τη σημασία της μόρφωσης των γυναικών στην κοινωνία, άρχισαν να δραστηριοποιούνται, να εισηγούνται και να πραγματοποιούν τα πρώτα βήματα γι’ αυτό το σκοπό, δηλαδή να ιδρυθούν ξεχωριστά σχολεία για τα κορίτσια, τα Παρθεναγωγεία.

Η επίδραση του δυτικού πολιτισμού και η ίδρυση Παρθεναγωγείων πολλά χρόνια πριν από το 1846 σε μεγάλες πόλεις, όπως Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Αθήνα, Προύσα κ.α. άλλαξαν και τη νοοτροπία των αστών του Πόντου.

Ο Μακεδόνας ιστορικός – ερευνητής Νικόλαος Δραγούμης, πατέρας του πρώτου Μακεδόνα πρωθυπουργού της Ελλάδος Στέφανου Δραγούμη γράφει για τη φιλομάθεια, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και την εκπαιδευτική αναγέννηση του Ποντιακού Ελληνισμού τα εξής: «… Έπειδή δε τοσούτος έρως της εκπαιδεύσεως του γυναικείου φύλου εισήλασε τροπαιούχος και εις την δούλην Ελλάδα, ανηγέρθησαν γυναικών φροντιστήρια και κατά τας Ασιατίδας χώρας δηλ. στον Πόντο, Καππαδοκία, Θράκη κλπ, όπου προ αιώνων δεν είχε ακουσθεί η γλυκεία του Πλάτωνος ή του Χρυσοστόμου φωνή…» (Στο βιβλίο του «Ιστορικές αναμνήσεις. Ερμής. Αθήνα 1973, τομ.Α΄,σελ.167).

Πράγματι, στον Πόντο αναλαμβάνει πρωτοβουλία ο Δημήτριος Αυγερινός και ιδρύεται στην Τραπεζούντα το 1846 το πρώτο Παρθεναγωγείο. Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1873 οι κάτοικοι της Αργυρούπολης ίδρυσαν, με πρωτοβουλία του (δασκάλου) Γεωργίου Παπαδόπουλου – Κυριακίδη και με τη βοήθεια και συνεργασία του Μητροπολίτη Γερβάσιου Σουμελίδη το «Παρθεναγωγείο Αργυρουπόλεως» με πρώτο διευθυντή τον Μουράτ Κυριακίδη. Στη συνέχεια ακολουθούν και άλλες πόλεις του Πόντου, όπου ιδρύονται Παρθεναγωγεία.

Στην Αμισό (Σαμψούντα). Στον αυλόγυρο του ναού της Αγ. Τριάδος, προς τα δεξιά υπήρχε το Παρθεναγωγείο. Διευθύντρια του σχολείου ήταν η Αδαμαντοπούλου, που υπήρξε θύμα της Τούρκικης θηριωδίας το 1921. Άλλη διευθύντρια υπήρξε η Σιδερίδου, με παιδαγωγικές σπουδές στη Γενεύη.

Στο Καδή-κιοϊ (Άνω Αμισός). Υπήρχε νεόδμητη σχολή διαιρεμένη σε αρρεναγωγείο και Παρθεναγωγείο.

Η Πάφρα, είχε παρθεναγωγείο (1902), διευθυνότανε από τη Ζωή Νικολάου με ετήσιο μισθό 50 λίρες Τουρκίας και δύο δασκάλες βοηθοί που έπαιρναν 15 λίρες Τουρκίας η κάθε μία. Για τις μαθήτριες που φοιτούσαν στο Παρθεναγωγείο γράφει η διευθύντρια «Άξια ιδίας μνείας καθίσταται η φιλομάθεια και ευμάθεια των μαθητριών τούτων και η καθαρότης της γλώσσης, εν η ομιλούσιν. Τούτο δε οφείλεται εις το ότι παιδία εκ της Τούρκικης γλώσσης, ην μανθάνουσι πρώτην κατ’ οίκον, εισέρχονται εν τοις νηπιαγωγείοις εις την εκμάθησιν ελληνικής όλως καθαρευούσης, απηλλαγμένης ξενισμών και χυδαϊσμών…».

Στη Μερζιφούντα, ιδρύθηκε το αμερικάνικο Κολλέγιο – Παρθεναγωγείο «Ανατόλια».
Στα Κοτύωρα (Ορντού). Στην Οινόη, Αμάσεια, Σαφράμπολη, Κερασούντα, Πουλαντζάκη, Θεμίσκυρα – Τσαρσαμπάς, Σινώπη.
Στην κωμόπολη Άλατζαμ που ήταν κτισμένη πάνω σε δύο λόφους. Στον ανατολικό λόφο υπήρχε ο ναός του Αρχάγγελου Μιχαήλ και Παρθεναγωγείο.

Στην Σάντα, στην ενορία Ισχανάντων. Το Παρθεναγωγείο είχε ένα δάσκαλο και μία δασκάλα για το κέντημα, ράψιμο, ραπτομηχανή κ.α.

Τα παρθεναγωγεία λειτουργούσαν στην αρχή σαν Δημοτικά σχολεία. Με την πάροδο του χρόνου αναπτύχθηκαν και περιέλαβαν και Νηπιαγωγείο και Ημιγυμνάσιο.

Τα δύο μεγάλα παρθεναγωγεία του Πόντου συνεχώς προόδευαν π.χ. στης Τραπεζούντας το 1870 φοιτούσαν 250 μαθήτριες, το 1880 ο αριθμός τους έφθασε σε 738. Στης Αργυρούπολης, το 1874 φοιτούσαν 28 μαθήτριες, το 1906 έφθασαν σε 100.

Οι μαθήτριες φορούσαν ομοιόμορφη φορεσιά, είχαν τα μαλλιά μαζεμένα, έπρεπε την Κυριακή να πηγαίνουν στην εκκλησία και να συμπεριφέρονται κοσμίως προς όλους. Η διδακτέα ύλη περιελάμβανε θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα. Τα θεωρητικά ήσαν τα ίδια με των Αρρεναγωγείων και όμοια με αυτά που διδασκόντουσαν και στα σχολεία της ελεύθερης Ελλάδας, (θρησκευτικά, Ελληνικά, Μαθηματικά, Φυσικά, Ιστορία, Γεωγραφία, Γαλλικά κλπ).

Στα πρακτικά μαθήματα ασκούνταν σε εργασίες σχετικές με το σπίτι, με την οικιακή οικονομία, δηλ. κοπτική, ραπτική, ταπητουργία, κέντημα, κ.α.

Για τα έξοδα και την καλή λειτουργία των σχολείων μεριμνούσε η κοινότητα, η οποία στα μεγαλύτερα μέρη είχε ορίσει ειδική επιτροπή για το σκοπό αυτό, το «Συμβούλιο των σχολείων». … Παράλληλα με την κοινότητα στις πόλεις βοηθούσαν και οι πολιτιστικοί σύλλογοι, που φρόντιζαν για την γενική ανάπτυξη του πνευματικού επιπέδου της πόλης (βιβλιοθήκες, διαλέξεις κ.α.)

Οι διωγμοί των Ελλήνων, που εξελίχθηκαν σε γενοκτονία, αποτέλεσαν μία από τις τραγικότερες σελίδες της ζωής του Ελληνισμού. Αν και πολέμησαν και αντιστάθηκαν εξ ίσου και δίπλα στους άνδρες τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα του μαζικού εγκλήματος, μαζί με τα ορφανά που δημιούργησε, αποτέλεσαν τις σημαντικότερες πληγές στην κοινωνική ζωή του Ελληνισμού. Ιδιαίτερη θέση σ΄ αυτήν την περίοδο κρατούν οι γυναίκες και τα παιδιά, τα οποία αποτέλεσαν αφενός συγκεκριμένο στόχο του προμελετημένου εγκλήματος, λόγω του ειδικού τους βάρους στην κοινωνία και την οικογένεια, αφετέρου ήταν αποδέκτες όλων των επιπτώσεων της γενοκτονίας (χηρεία, προσφυγιά, βιασμός, ορφάνια, ψυχολογικά προβλήματα κ.ά).

Μετά τη δολοφονία των ανδρών, οι γυναίκες απετέλεσαν το κομμάτι εκείνο του πληθυσμού, πάνω στο οποίο κάθε χτύπημα θα επέφερε σημαντικό πλήγμα συνολικά στον Ελληνισμό.

Μέσα από τους βιασμούς και τις αρπαγές επιδιώχθηκε η ταπείνωση, ο εξευτελισμός και η ατίμωση ολόκληρης της ομάδας, με απώτερο στόχο να εμποδίσουν μια πολιτισμένη και οικογενειακή οργάνωση της κοινωνίας του Ελληνισμού. Χωρίς οικογένεια και γυναίκα δεν υπάρχει εθνική συνέχεια, δεν υπάρχει έθνος.

Αυτές οι γυναίκες, οι γιαγιάδες, οι μάνες μας, όλες, με τα εφόδια που είχαν στάθηκαν στυλοβάτες στις οικογένειές τους, ξεπέρασαν όλα τα προβλήματα της προσφυγιάς και πολλές φορές και την κακότητα των ντόπιων, που τις λοιδορούσαν. Όρθωσαν το ανάστημά τους, αγωνίστηκαν και ενσωματώθηκαν σχετικά εύκολα στην κοινωνία της μητροπολιτικής Ελλάδας.

Αυτές ήταν οι μάνες μας, που έκαναν καλές οικογένειες, ανέστησαν παιδιά, έδωσαν στον τόπο, εκτός από το εργατικό δυναμικό και άξιους επιστήμονες, βοηθώντας έτσι τη μητέρα πατρίδα να επουλώσει γρήγορα τις πληγές της από την καταστροφή (μικρασιατική), να ορθοποδήσει και να βαδίσει στο δρόμο της προόδου.

Αυτά τα λίγα λόγια ας είναι θυμίαμα στη μνήμη όλων εκείνων των γυναικών που αγωνίστηκαν, εργάστηκαν και άνοιξαν δρόμους για τις κατακτήσεις των σημερινών γυναικών.
Χρόνια πολλά, από καρδιάς, σε όλες τις γυναίκες του κόσμου.

Πηγές: Έλσα Γαλανίδου – Μπαλφούσια, Φάνης Μαλκίδης
Σύλλογος Ποντίων Ν.Ξάνθης