του Αλέξανδρου Ασωνίτη*
Πριν από το Πάσχα, ζήτησα και συναντήθηκα με έναν πολύ καλό, γνωστό, και με συγκροτημένες απόψεις, τραγουδιστή και του πρότεινα να οργανώσουμε, σε Κύπρο και Ελλάδα, μια συναυλία για τα 50 χρόνια της τουρκικής κατοχής, με λαϊκά κυρίως τραγούδια που μιλάνε για τον Αγώνα της Απελευθέρωσης, την πέμπτη φάση της ελληνικής Επανάστασης που ξεκίνησε το 1821 και τερματίστηκε με την προδοσία του 1974. Όταν του έδειξα τους στίχους των τραγουδιών που πρότεινα, δεν ήξερε τα περισσότερα, βρέθηκε σε αμηχανία:
-Θα πούμε, Η Κύπρος είναι ελληνική; Θα πούμε η Κύπρος λευτερώθηκε, η λευτεριά κερδίζεται μονάχα με το αίμα;
-Γιατί να μην τα πούμε, άλλωστε δεν το λέμε εμείς, τα τραγούδια το λένε.
Η πρόταση έμεινε εκεί, ο καλός φίλος δεν ξαναφάνηκε. Δεν τον κατηγορώ. Αυτή είναι η κατάσταση. Φόβος για ό,τι ελληνικό σε Ελλάδα και Κύπρο, επιτυχία αναμφισβήτητη του Σύριζα, του σημιτικού ΠΑΣΟΚ, του ΕΛΙΑΜΕΠ, της «φιλελευθέρης» δεξιάς -το ΚΚΕ λόγω ενοχής κρατάει προσεκτική στάση, οι χουντικοί-χρυσαυγίτες καπηλεύονται τα πάντα, όπως πάντα. Έχετε, λοιπόν, ακούσει τους Κύπριους τραγουδιστές που διακρίνονται στην Ελλάδα να έχουν κάνει ποτέ μια κοινή συναυλία για την ιδιαίτερη πατρίδα τους, την κατεχόμενη, οι σκηνοθέτες, οι εικαστικοί κλπ, εκτός εξαιρέσεων, όπως ο αείμνηστος Μάριος Τόκας. Έχουνε κάνει ταινίες, έργα, μιλάνε όπου βρεθούν κι όπου σταθούν για την κατοχή της πατρίδας τους; Ο συμπαθής Αλκίνοος Ιωαννίδης που έχει τραγουδήσει για την Σερβία και για πολλά άλλα, για την Κύπρο πόσες συναυλίες έχει κάνει, κι αν όχι γιατί; Η Βίσση; Γιατί δεν μαζεύουν χρήματα με συναυλίες για την άμυνα της Κύπρου, το ίδιο ισχύει και για τους εκατομμυριούχους της, γιατί δεν βοηθούν την κατεχόμενη πατρίδα τους; Θα χαιρόμουν πολύ αν απαντούσε κάποιος και μας διαφώτιζε και ζητάω συγγνώμη αν κάνουν ενέργειες που δεν ξέρω ή αν τυχόν τους αδικώ, δεν έχω τέτοια πρόθεση. Ούτε αν ρωτήσω τον Θανάση Παπακωνσταντίνου ή τον Γιάννη Αγγελάκα, γιατί δεν διοργανώνουν κάτι για την Κύπρο, ή αν, ο γνωστός για τις ευαισθησίες του, Θανάσης έχει κάνει συναυλία για την συντοπίτισσα του Μυρτώ που άφησε παράλυτη ο Πακιστανός βιαστής απ’ τα 15 της;
Δεν μπορώ, λοιπόν, παρά να συγχαρώ και να θαυμάσω την ανεπάγγελτη εκατομμυριούχο τηλεπερσόνα Κιμ Καρντάσιαν (επί χρόνια δεν καταλάβαινα τι δουλειά κάνει ούτε τώρα ξέρω καλά-καλά), που, ό,τι και δικαιούται, αν βέβαια δικαιούται, να της σούρει κανείς, ωστόσο, αν και Αρμένια τρίτης γενιάς, νομίζω, πρωτοστάτησε πρόπερσι στην προσπάθεια αναγνώρισης της Αρμένικης γενοκτονίας απ’ τις ΗΠΑ. Στην Τουρκία έκαναν ομοιώματά της και τα πυροβολούσαν ή πέρναγαν από πάνω τους με αυτοκίνητα. Το ίδιο θα πω και για τα διεθνώς γνωστά μανεκέν απ’ τις ΗΠΑ Μπέλλα και Τζίτζι Χαντίντ, μισοπαλαιστινιακής μισο-ολλανδικής καταγωγής, που μάχονται για την Παλαιστίνη, για το Ισραηλινό μαννεκέν Μέι Τάγκερ και την ηθοποιό Γκαλ Γκαντόντ που κι αυτή σταδιοδρομεί στις ΗΠΑ και στηρίζει την πατρίδα της κατά της Χαμάζ ή στρέφεται εναντίον του Νετανιάχου.
Λοιπόν, τώρα, μερικά απ’ τα τραγούδια για την Κύπρο, βαρειά συγκλονιστικά ζεϋμπέκικα που είχα πρωτοδημοσιεύσει στο Δίφωνο, στην Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, επί διευθύνσεως του ποιητή Γιώργου Χρονά, τραγούδια που μ’ αυτά ο ελλαδικός λαός συμμετείχε στον Κυπριακό αγώνα, που διαμόρφωναν την λαϊκή συνείδηση απ’ την οποία άλλωστε προέρχονταν και την οποία εξέφραζαν, καθ’ ολοκληρίαν. Τα έγραψαν και τα είπαν μεγάλοι δημιουργοί και τραγουδιστές (Ευτ. Παπαγιαννοπούλου, Κώστας Βίρβος, Χρήστος Κολοκοτρώνης – Θοδ. Δερβενιώτης, Απ. Καλδάρας, Μπ. Μπακάλης, Σταμάτης Μπενέτας, Βασ. Τσιτσάνης, Μαν. Χιώτης – Καίτη Γκρέυ, Πόλυ Πάνου, Μαν. Αγγελόπουλος, Παν. Γαβαλάς, Γρ. Μπιθικώτσης, Στ. Καζαντζίδης) και που παλιότερα είχα προτείνει σ’ έναν γνωστό μου Κύπριο πρέσβυ, ας μην πω το όνομα, να χρηματοδοτήσει ένα Σι-ντι με τα τραγούδια αυτά και να τα διανείμει η Ελευθεροτυπία. Δεν ευοδώθηκε η πρόταση.
Διαβάστε τα κι ακούστε τα μετά στο γιου τιουμπ, υπάρχουν όλα. Καλή ακρόαση! Καλή μνήμη!
Η ΚΥΠΡΟΣ ΛΕΥΤΕΡΩΘΗΚΕ 1959
(στίχοι: Κώστας Βίρβος, μουσική Μπάμπης Μπακάλης,
τραγούδι: Μανώλης Αγγελόπουλος – Γιώτα Λύδια, Γιάννης Κυριαζής)
Απαγγελία: Λυδ./ Κυρ: Μάνες που χάσατε παιδιά, πέστε πως είναι ψέμμα,
η Λευτεριά κερδίζεται μονάχα με το αίμα. (Ρεφραίν)
Α: Η Κύπρος λευτερώθηκε, χαρές και πανηγύρια.
οι φυλακές ανοίξανε, τα σύρματα λυγίσαν,
και μόνο αυτοί που χάθηκαν, στα σπίτια δεν γυρίσαν. (Ρ)
Α: Η Κύπρος λευτερώθηκε, σβηστήκανε τα μίση,
και οι καμπάνες του νησιού σ’ όλη τη γή σημαίνουν
πως οι νεκροί της λευτεριάς ποτέ τους δεν πεθαίνουν. (Ρ)
Δημοτικό τραγούδι, Η πολιορκία του Μεσολογιού: …διότι εσκοτώθηκαν, τώρα μην τους θρηνείτε, για την πατρίδα πέθανον, για τούτο συγχωρείτε, όσοι στο γένος χάνονται δεν είνε ποθαμμένοι…
ΤΡΕΙΣ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΚΥΠΡΙΟΙ 1965
(στίχοι, μουσική, τραγούδι: Σταμάτης Μπενέτας)
Τρεις πατριώτες Κύπριοι, Πατάτσος και ο Ζάκος,
κι ο Μιχαήλ, τραγούδαγαν (δις) στης φυλακής το βάθος:
-Μην κλαίτε, μάνες κι αδελφές, αδέλφια και πατέρες,
κι αν μας κρεμάσουν, έρχονται της λευτεριάς οι μέρες.
Πεθαίνουμε χαρούμενοι για τη γλυκειά Ελλάδα,
δεν μας τρομάζει ο θάνατος (δις),
ας είναι και κρεμάλα.
΄Οσους και αν κρεμάσετε, αυτό δεν μας τρομάζει,
είναι Θεός από ψηλά που κρίνει και δικάζει.
ΜΕΣ ΣΤΑ ΜΠΟΥΝΤΡΟΥΜΙΑ 1955
ΕΝΑΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ
(στίχοι: Κώστας Βίρβος, μουσική: Μπάμπης Μπακάλης, τραγούδι: Πάνος Γαβαλάς)
΄Ενας λεβέντης ξαγρυπνά στο σκοτεινό κελλί του,
μες στα μπουντρούμια τα φριχτά τον ‘κλείσαν οι εχθροί του.
Δεν τον φοβίζουν τα κελλιά, δεν τον τρομάζει ο Χάρος,
μονάχα στη μανούλα του ζητά να δώσουν θάρρος. (Ρ)
Κι αν σκλάβο τώρα τον κρατούν οι μαύρες αλυσίδες,
αυτός μ’ ένα χαμόγελο στους άλλους δίνει ελπίδες. -(Ρ)
Δεν έφταιξε σε τίποτα και χάρη δεν του δίνουν,
τα δάκρυα της μάνας του, κατάρες θα τους γίνουν. (Ρ)
ΚΙ ΑΠΟΨΕ ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΣ, 1956
(στίχοι: Χρήστου Κολοκοτρώνη, μουσική: Θόδωρος Δερβενιώτης, τραγούδι: Στέλιος Καζαντζίδης)
Κι απόψε μελλοθάνατος, στης φυλακής το βάθος,
τραγούδια λέω θλιβερά, όλο καημό και πάθος,
στης φυλακής το βάθος.
Στης φυλακής τα σίδερα με ‘χουνε μελλοθάνατο,
κι ώρα την ώρα καρτερώ, ή Λευτεριά ή Θάνατο. (Ρ)
Αναστενάζει η φυλακή και τα κελλιά βουΐζουν,
για μένα κλαίει ο ντουνιάς και οι καρδιές ραΐζουν,
και τα κελλιά βουΐζουν.
Κατηγορώ, κατηγορώ, τον άνθρωπο τον άδικο,
που με ’ριξε στην φυλακή και με ‘χουνε κατάδικο.(Ρ)
Κι αν θα χαθώ μια χαραυγή, κανείς να μην δακρύσει,
κι όποιος μπορεί, τη μάνα μου ας την παρηγορήσει,
κανείς να μην δακρύσει. (Ρ
Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ, 1964
(στίχοι: Κώστας Βίρβος, μουσική: Μπάμπης Μπακάλης, τραγούδι: Στέλιος Καζαντζίδης)
Απ’ των Ελλήνων τις καρδιές βγαίνει φωνή σαν λάβα,
φωνάζουν για την Κύπρο μας που την κρατάνε σκλάβα,
Η Κύπρος είναι ελληνική κι όλη η Ελλάδα την πονά,
θέλουν, δεν θέλουν, γρήγορα θα μας την δώσουνε ξανά (Ρ)
Κι αυτοί που σκοτωθήκανε να σώσουν τους συμμάχους,
«Την Κύπρο να μας δώσετε!», φωνάζουν απ’ τους τάφους. (Ρ)
Μα θα σημάνει γρήγορα της λευτεριάς καμπάνα,
και με στοργή θ’ αγκαλιαστούν η κόρη με τη μάνα. (Ρ)
ΜΑΝΑ ΚΑΙ ΚΟΡΗ, 1955
(στίχοι: Χρήστος Κολοκοτρώνης, μουσική: Μανώλης Χιώτης, τραγούδι: Καίτη Γκρέυ-Πόλυ Πάνου)
Γ: Μανούλα μου, ως πότε πια θα ζούμε χωρισμένες…
Π: Κάνε κουράγιο, κόρη μου γλυκειά,
και θα βρεθούμε μια βραδυά και οι δυο αγκαλιασμένες.
Γ+Π= Μ’ αγαπάς και σ’ αγαπάω, και στον ΟΗΕ το ξέρουν,
κι όμως ζούμε χωρισμένες, κι οι καρδιές μας υποφέρουν.
Θα σμίξουμε, θα σμίξουμε, πλησίασε η ώρα,
και οι εχθροί θα σκάσουνε απ’ το κακό τους τώρα. (Ρ)
Γ: Μανούλα, βράδυ και πρωί κυλούν τα δάκρυά μου…
Π: Κορούλα μου υπομονή, θα φέξει η μέρα, η φωτεινή,
να ‘ρθεις στην αγκαλιά μου. -(Ρ)
Γ: Γιατί μ’ αφήνεις, μάνα μου, στον χωρισμό να κλαίω…
Π: Μην κλαις, κορούλα μου χρυσή,
και κάποια μέρα εγώ κι εσύ θα σμίξουμε, στο λέω. -(Ρ)
ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ, 1964
(στίχοι, μουσική: Βασίλης Τσιτσάνης, τραγούδι: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, β’ φωνή: Αντώνης Ρεπάνης)
Την καρδιά σου σφίξε απόψε, μάνα, κάνε κουράγιο και υπομονή,
κι αν πικραμένα χτυπήσει η καμπάνα, μην κλάψεις, μάνα, για τον γιο σου τον λεβέντη. (δις)
Στην αυλή σου αν έρθει κάποιο βράδυ κυνηγημένο κι έρημο πουλί,
αγκάλιασέ το, μανούλα μου καϋμένη, την πληγωμένη καρδιά του να γιατρέψεις. (δις)
*Ο Αλέξανδρος Ασωνίτης είναι συγγραφέας. Η μυθιστορηματική του τριλογία: Εκτέλεση, Εκδίκηση, Καθαρμοί, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη. Διευθύνει την σχολή σεμιναρίων Ανοιχτή Τέχνη, στο Σύνταγμα
