Μέρος της ομιλίας στην εκδήλωση για τη Θράκη, την οποία οργάνωσαν ο Σύλλογος Εβριτών Νομού Δράμας “Ο Έβρος” και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαυρολεύκης σε συνεργασία με το Δήμο Δράμας και το Δήμο Σιταγρών.
Είναι κοινά αποδεκτό ότι αυτό το ιδιαίτερης αξίας κομμάτι του Ελληνισμού που ζούσε στην ενιαία Θράκη, μπήκε στο περιθώριο αμέσως μετά την έλευσή του ως ακρωτηριασμένο προσφυγικό σώμα στον ελλαδικό χώρο. Ειδικότερα, σε ότι αφορά το Θρακικό Ελληνισμό, σύντομα ο πρώτος ακρωτηριασμός ακολουθήθηκε και από ένα δεύτερο με τον διασκορπισμό των ανατολικοθρακών σε όλη την Ελλάδα και από έναν τρίτο στη δεκαετία του 1950 και 1960, με τη μετανάστευση σε όλο τον κόσμο.
Η υπογραφή του ελληνοτουρκικού συμφώνου φιλίας του 1930 δεν λειτούργησε μόνο οικονομικά εις βάρος των προσφύγων, αλλά λειτούργησε ηθικά και πολιτικά σαν μέσο για την εξαφάνιση της μνήμης. Ο Δημήτρης Ψαθάς, τονίζει σχετικώς με το ζήτημα αυτό: «….Ούτε επιτρέπεται να θυσιάζουμε την ιστορική αλήθεια σε καμία σκοπιμότητα, όπως, δυστυχώς, καθιερώθηκε να γίνεται απ΄ τον καιρό που χαράχτηκε η λεγόμενη ελληνοτουρκική φιλία. Η άστοχη τακτική της αποσιώπησης των γεγονότων της Ιστορίας ήταν ίσως κι΄ ένας απ΄ τους λόγους που τόσο άσκημα πορεύτηκε η «φιλία» με τους Τούρκους. Να ρίξουμε τον πέπλο της λήθης στο παρελθόν αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε….».
Η Θράκη, απουσίαζαν, υπήρχαν μόνο στις αναζητήσεις του Ερυθρού Σταυρού,- η «Σιδερή Ευρυδόγλου αναζητά την αδελφή της που χάθηκε το 1922 στην Αδριανούπολη…..»- λες και δεν υπήρξαν ποτέ. Παράλληλα ένα σημαντικό μέρος της Θράκης και του ελληνικού της πληθυσμού που χάθηκε στην ανατολική Ρωμυλία, λησμονήθηκε επίσης στη δίνη των βαλκανικών εντάσεων και αντιπαραθέσεων και μετέπειτα στον παραλογισμό του Ψυχρού Πολέμου.
Τα Κέντρα Μελετών και εκδόσεων για τη Θράκη, οι Σύλλογοι, ήταν η απάντηση των προσφύγων και του πολιτισμού τους στον πόλεμο της μνήμης.
Οι Θρακιώτες πέρασαν στο στάδιο της αυτογνωσίας στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές του 1990, όταν διοργάνωσαν τα πρώτα πανθρακικά συνέδρια, τα οποία εκτός των άλλων ανέδειξαν πτυχές του μαζικού διωγμού των προγόνων τους. Ο νέος κύκλος για τη Θράκη έχει αρχίσει. Οι Θρακιώτες όπως έγραφε το σύνθημα του Παγκοσμίου Συνεδρίου των Φερών, της βυζαντινής Βήρας της Παναγίας Κοσμοσώτειρας το 1993, είναι πρωταγωνιστές της αναγέννησής τους. Ο Μάιος, ο μήνας της απελευθέρωσης ενός μέρους της ενιαίας Θράκης ας είναι η συνέχεια στο κύκλο δραστηριοποίησης των Θρακών.
