Τάκης Βασιλειάδης
Πρέπει να στήσω μια πόλη. Και πρέπει να την ονομάσω ''Ρωμανία''
Αρχίν΄ αχειλάκι μου και συ γλώσσα ΄πηρέτα
και συ καημένε λογισμέ όσα κι αν ξεύρεις πέ'τα
του λαού μας
Από σκόρπιες σκέψεις, ίσως ανώριμες ακόμα, κι όχι συγκροτημένες, είναι χτισμένο το κειμενάκι που θα διαβάσεις παρακάτω. Προϊόν μάλλον της λαχτάρας μου να ειπωθούν καθαρά, κι από ένα χρέος προς το δάσκαλό μου, το Μιχάλη Χαραλαμπίδη.
Πάει καιρός που βασανίζει τις σκέψεις μου ένα μεγάλο κατόρθωμα του λαού μας. Ένα από ΄κείνα με τα οποία πρωταντίκρυσε την ιστορία και το απόθεσε, το κληροδότησε -μαζί με άλλα πιο γνωστά- πρόσφορο στην ανθρωπότητα. Μιλώ για τη ''δημιουργία μια πόλης''. Είμαστε ίσως ο μαναδικός λαός που έσπειρε στη διαχρονία του, σε ένα τεράστιο χώρο του πλανήτη, πόλεις (Μεσόγειο, Ασία). Και μιλώ για τη γέννηση μιας πόλης όχι απλά ως οικιστικό φαινόμενο, αλλά ως ένα φαινόμενο που πηγάζει απ΄ την ανάγκη του ανθρώπου για πολιτική και πολιτισμό και εκβάλλει πάλι σ΄ αυτά τα δύο, που υπάρχουν αναγεννημένα και μορφοποιημένα πια, απ΄ την ίδια την πόλη. Το μέγεθος του κατορθώματος αυτού, του λαού μας, διέλαθε της προσοχής μας, μπορώ να πω πως ξεχάστηκε -για να μη πω πως αγνοήθηκε σαν κάτι το ασήμαντο. Και όμως, ο λαός μας είναι δεμένος πεπρωμένα -που θα ΄λεγε κι ο Παπαδιαμάντης- μ΄ αυτό το πολιτικό και πολιτισμικό φαινόμενο σε όλα τα επίπεδα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στη σκέψη των μεγάλων στοχαστών και φιλοσόφων του λαού μας.... Να φανταστείς, πως ακόμα και στη επιμνημόσυνη δέηση, η ψυχή του νεκρού, μαζί και όλο το εκκλησίασμα προσεύχεται στο Θεό ''να κάνει το νεκρό Πολίτη του Παραδείσου'' (...Παραδείσου πάλιν ποιών πολίτην με). Ο υμνωδος εδώ, θεωρεί τον Παράδεισο ως την τελειότερη πόλη (ο λαός μας όχι λίγες φορές το θηλυκοποιεί και τον αποκαλεί ''η Παράδεισος'', ίσως γιατί το θηλυκό είναι η ανώτερη μορφή της ομορφιάς και της αρμονίας) και θεωρεί προνόμιο μεγάλο να είναι κάποιος Πολίτης της. Κατά τον αη-Γιάννη το Χρυσόστομο, μετά την Ανάσταση, ''...η ζωή πολιτεύεται'', αποκτά όντως υπόσταση δηλαδή... Τέλος πάντων, θέλω να πω μ΄ όλ΄ αυτά, πως στην παράδοση του λαού μας η πόλη ως φαινόμενο, αποκτά άλλη υπόσταση.
Μετά από μια σιγή και ακινησία αιώνων, ένα ελληνόπουλο, ένας νέος νεοαρχαίος, ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, αρπάζει από τη λήθη και αναδύει στην αλήθεια, το μεγάλο αυτό κατόρθωμα του λαού μας, φέρνει στο φως, αναζωογονημένη αυτήν την ξεχασμένη κουλτούρα του λαού μας, που θα ΄κανε περήφανους τον Πικιώνη και το Δοξιάδη, προτείνοντας, σαν γνήσιος απόγονος του Τεύκρου, στην κοινωνία των πολιτών τη δημιουργία μια πόλης, της ''Ρωμανίας''. Την προτείνει, μ΄ όλον τον απαραίτητο στοχασμό, μ΄ όλους τους συμβολισμούς και με όλες τις σημασίες -κατά την Καστοριαδική έννοια του όρου- που της αρμόζουν. Τα σχέδιά της είναι έτοιμα (τα επεξεργάστηκε εξ΄ όσων γνωρίζω το πανεπιστήμιο της Στουτγάρδης). Η ''ιεροτελεστία'' της δημιουργίας ξεκίνησε με την ανεύερεση του χώρου, ενός ονειρεμένου χώρου που συνδυάζει βουνό και θάλασσα, στη Θράκη, και μετά ακολούθησε το χτίσιμο του ναού του αγίου Ευγενίου, που στη παράδοση του λαού μας δεν είναι τίποτα άλλο, παρά μια άρρητη πλην εμφαντική υπόσχεση το Θείο και στη κοινωνία των πολιτών, ότι η πόλη αυτή θα στηθεί. Κι αυτή η υπόσχεση δεν παίρνεται πίσω. Βέβαια, μετά από όλα αυτά ακολούθησε η λαίλαπα του Σημιτισμού, η μοντέρνα έκδοχή της εξάρτησης, που έστειλε πίσω όλην αυτήν την προσπάθεια. Η υπόσχεση όμως παραμένει και περιμένει την υλοποίησή της.
Ο χώρος λοιπόν, έχει ένα χρέος στο Μιχάλη, που πρέπει να ξοφλήσει. Το ξέρω είναι δύσκολο. Είναι δύσκολο να ξαναβρείς τα περιεχόμενα της νέας προσπάθειας -περιεχόμενα που πρέπει να πατούν στη σκέψη του Μιχάλη. Ακόμη, είναι πιο δύκολο να ξαναφτιάξεις τα ιστορικά εκείνα υποκείμενα που θα πάρουν επάνω τους αυτό τον αγώνα. Όμως, η συναγωγή των ονείρων και των οραμάτων είναι ακόμα μεγαλύτερη, πρέπει από κάπου και κάπως να ξεκινήσει αυτή η προσπάθεια. Πρέπει με κάποιο τρόπο να αρχίσει η πληρωμή του ''χρέους''. Κι ένα πρώτο ξεκίνημα ίσως θα ήταν, το χτίσιμο ενός κενοτάφιου στη μνήμη του Μιχάλη δίπλα στην εκκλησιά του Άγιου Ευγένιου, που θα θυμίζει σ΄ όλους, αλλά κυρίως στο χώρο, το γεννήτορα αυτού του κατορθώματος. Να του θυμίζει, όπως θα ΄λεγε κι ο ποιητής, πως είναι ''καμωμένος για τα ωραία και τα μεγάλα έργα''.
