Ἡ Ναυμαχία τῆς Σάμου ἦταν πολεμικὴ ἐμπλοκὴ τῆς ἐπανάστασης τοῦ 21. Μετὰ τὴν καταστροφὴ τῶν Ψαρῶν ὁ ἐχθρικὸς στόλος εἶχε ἀποσυρθεῖ στὴν Μυτιλήνη καὶ διέμεινε ἐκεῖ γιὰ περίπου ἕνα μήνα. Ὁ φόβος τῶν Ἑλλήνων ἦταν μεγάλος, ὅτι μετὰ ἀπὸ αὐτὸ θὰ κινδύνευε καὶ ἡ Σάμος.
Ακολούθως ὁ Ἑλληνικὸς στόλος παίρνοντας δάνειο περὶ τὶς 90 χιλιάδες δίστηλα ἑτοιμάστηκε, ἡ μὲν πρώτη μοίρα ὑπὸ τὸν Σαχτούρη εἴκοσι ἑπτὰ Ὑδραίικα καὶ ὀκτὼ Πετζωτικὰ πλοῖα, ἡ δὲ δεύτερη μοίρα ὑπὸ τὸν Μιαούλη. Ἡ πρώτη μοίρα ξημερώθηκε στὶς 30 Ἰουλίου στὴν Ἰκαρία καὶ εἶδε σαράντα μικρὰ πλοῖα, ἀναμεταξύ τους καὶ εἴκοσι σακολέβες μὲ Τουρκικὴ σημαία, πλέοντας πρὸς τὴν Σάμο καὶ φέροντας δύο χιλιάδες στρατιῶτες πρὸς ἀπόβαση. Ἡ Ἑλληνικὴ μοίρα κατεδίωξε τὰ καράβια αὐτά, καὶ τὰ ἀνάγκασε νὰ φύγουν μακρυὰ ἢ νὰ πέσουν στὴν ξηρά. Φτάνοντας στὴν Μυκάλη εἶδαν πλῆθος στρατευμάτων ἕτοιμα πρὸς ἀποβίβαση σὲ δύο βρίκια καὶ πλῆθος μικρῶν πλοίων. Τὰ βρίκια κόψανε τὶς ἄγκυρες καὶ ἔφυγαν.
Ὁ Ὀθωμανικὸς στόλος βρίσκονταν ἐλλιμενισμένος πίσω ἀπὸ τὸ ἐρημονήσι Μαρίνα. Ἐκεῖ ὁ Ἑλληνικὸς στόλος τοὺς ἀνακάλυψε, καὶ ἀφοῦ ἔριξε μιὰ κανονιὰ ἄραξε καὶ ἔκανε τὴν μεταβίβαση τοῦ στρατοῦ ἀδύνατη. Τέσσερις ὧρες μετὰ τὴν ἀνατολὴ τοῦ ἥλιου δεκαοκτῶ πλοῖα τῆς πρώτης τάξης κατέπλευσαν κατὰ τῶν Ἑλληνικῶν. Ὁ Σαχτούρης ἔδωσε διαταγὴ νὰ ναυμαχήσουν, χωρὶς ὅμως ἀποτέλεσμα. Τὸ ἀπόγευμα ὅρμησαν κατὰ τῶν ἐχθρῶν δύο πυρπολικὰ τοῦ Ρομπότση καὶ τοῦ Τζάπελα. Οἱ Τοῦρκοι φοβήθηκαν καὶ ἀπομακρύνθηκαν. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ τὴν ἑπόμενη μέρα. Στὶς 4 Αὐγούστου κατέπλευσε ὁ Ὀθωμανικὸς στόλος κατὰ τοῦ Ἑλληνικοῦ. 17 πλοῖα μὲ τὸν ἀντιναύαρχο καὶ τὸν Κανάρη μὲ τὸ πυρπολικὸ τοῦ ὅρμησαν πάνω στὸν ἐχθρὸ καὶ ναυμάχησαν ἐπὶ πέντε ὧρες, μέχρι ποὺ ἀνάγκασαν τὸν ἐχθρὸ νὰ ἀπομακρυνθεῖ. Ὁ Ὀθωμανικὸς στόλος μάταια ἀποπειράθηκε νὰ κινηθεῖ καὶ τὶς ἑπόμενες μέρες. Ἡ ἀγκυροβολιὰ τῶν Ἑλλήνων συνεχίστηκε γιὰ πέντε ἑβδομάδες χωρὶς ἀποτέλεσμα, καὶ μετὰ ἀποχώρησαν.
Πηγὲς : Λάμπρος Κουτσονίκας (1839-1926), ἐπιμ. (1863). Γενικὴ ἱστορία τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως, Τόμος Α΄.
Γεώργιος Κρέμος (1839-1926), ἐπιμ. (1879). Χρονολόγια τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας : πρὸς χρῆσιν πάντος φιλομαθοῦς, ἰδία δὲ τῶν ἐν τοῖς γυμνασίοις μαθητῶν. Ἐν Ἀθήναις: Τυπογραφεῖον Δημητρίου Ἰασεμίδου
