9η Αυγούστου 1956
Απαγχονίζονται στες Κεντρικές Φυλακές από τες αγγλικές κατοχικές αρχές τρεις νέοι, αγωνιστές , λεβέντες , άγγελοι της ΕΟΚΑ.
Οι Ανδρέας Ζάκος από την Λινού, 25 χρόνων, Χαρίλαος Μιχαήλ από την Γαληνή, 21 χρόνων, Ιάκωβος Πατάτσος από την Λευκωσία, 22 χρόνων. Τα ονόματά τους έχουν ανεξίτηλα γραφτεί στες δέλτους της ιστορίας αυτού του τόπου, άλικο ελληνικό αίμα δοσμένο με πάθος ψυχής και με θεσπέσια όνειρα να δουν τουλάχιστο οι μάνες, οι κυρούδες, τα αδέρφια, οι αδερφές, οι παππούδες, οι γιαγιάδες, οι συμπατριώτες, οι συμπολίτες, οι επόμενες γενειές το δένδρο της Ελευθερίας να ανθίζει και να ποτίζεται με το δικό τους άλικο αίμα θυσίας , προσφορά στες ρίζες του δένδρου της Ελευθερίας , για να δει αυτός ο τόπος κατά τον ποιητή «χαράν τζιαί ποσπασιάν». Αλοί και τρισαλοί τι έμελλε να συμβεί σ’αυτόν τον τόπο, που «τον έσκιαζε η φοβέρα και τον πλάκωνε η σκλαβιά» , που τον καταλήξαμε παραφράζοντας τον ποιητή.
Ανθρώπινη ψυχή ο Ανδρέας Ζάκος, εν συνεννοήσει με τους δύο συγκαταδίκους του που τελικά απαγχονίστηκαν, έκαναν έκκληση προς τον Διγενή να μην εκτελεσθεί ο Άγγλος Τζων Κρήμερ σε αντίποινα αν τελικά οι ίδιοι ¨ηθέλομεν εκτελεσθεί¨. Έτσι και έγινε.
Τελευταίο γράμμα του Ανδρέα Ζάκου, 8 Αυγούστου 1956, μια μέρα πριν οδηγηθεί στην αγχόνη στον αδερφό του Γεώργιο :
«Αγαπητέ αδερφέ,
Όταν θα πάρεις το γράμμα μου αυτό, θα έχω φύγει για πάντα. (Υπάρχει κανείς που θα μείνει ?).
Η ώρα του θανάτου πλησιάζει, μα στην ψυχή μου φωλιάζει η ηρεμία. Την στιγμή αυτή ακούμε την Ηρωική Συμφωνία του Μπεττόβεν. Στην θέση που βρισκόμαστε τώρα ούτε με το μικροσκόπιο δεν μπορούμε ν’ ανακαλύψουμε που υπάρχει τραγωδία στον θάνατο. Τότε μόνο θα αισθανόμουνα λύπη, αν ήξερα ότι μπορούσα να μείνω για πάντα νέος κι αθάνατος αν απέφευγα την εκτέλεση. Νομίζω όμως ότι μόνο με την εκτέλεση θα μπορέσω να μείνω για πάντα νέος κι αθάνατος. Πρώτα ή ύστερα έπρεπε να διαθέσω τη ζωή μου. ΔΕΝ ΒΛΕΠΩ ΠΙΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΠΕΡΙΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΩΡΙΝΗ ΝΑ ΤΟ ΚΑΜΩ.
Δίνε θάρρος στην οικογένεια. Προσπάθησε να παρηγορήσεις την μητέρα μας. Ο πρώτος της γιος από τώρα και στο εξής θα είσαι εσύ και όχι εγώ.
Σε φιλώ, ο αδερφός σου Ανδρέας».
Γραφει στο τελευταίο γράμμα στους γονείς του, στες 7 Αυγούστου 1956 ο Χαρίλαος Μιχαήλ :
«Αγαπητοί μου γονείς,
Όταν θα διαβάζετε το γράμμα μου αυτό , εγώ θα έχω σβήσει για πάντα από την ζωή. Μην νομίζετε όμως ότι αυτό με λυπεί. Απεναντίας, επειδή γνωρίζω για πιο σκοπό θα εκτελεσθώ, αισθάνομαι τον εαυτό μου ισχυρό και γαλήνιο και είμαι έτοιμος να τα αντιμετωπίσω όλα με απίστευτη ψυχραιμία. Τι κι αν ζήσω 50 και 60 χρόνια , πάλι θα πεθάνω και μάλιστα άδοξα. Δεν θέλω να λυπάστε καθόλου για μένα. Έχετε πολλά παιδιά και δεν πρέπει να λυπηθείτε που θα θυσιάσατε ένα για την λευτεριά της Κύπρου μας. Τις ατέλειωτες ώρες μου τις περνώ διαβάζοντας θρησκευτικά βιβλία και τραγουδώντας εθνικά τραγούδια. Ας μη με κολακεύει η μητέρα μου ότι θα ζήσω και θα ξανάρθω στο σπίτι της , γιατί έχω κιόλας δώσει την ψυχή μου στους ουρανούς. Ζήσετε ευτυχισμένοι με τα άλλα μου αδέρφια και ο παντοδύναμος Θεός θα σας δίνει κουράγιο για να αντέξετε σ’ όλες τις δοκιμασίες που σας περιμένουν. Λυπούμαι που θα αφήσω πίσω μου αγαπημένα μου πρόσωπα, τι να γίνει όμως, αφού ήταν θέλημα Θεού να με χάσετε ?
Αυτά έχω να σας γραψω, κλείνω δε το γράμμα μου με τον τελευταίο θερμό μου ασπασμό και με την ευχή , όπως πολύ σύντομα αποκτήσετε εκείνο για το οποίο εγώ πεθαίνω.
Με άπειρη αγάπη, ο γυιος σας Χαρίλαος Μιχαήλ».
Ο Ιάκωβος Πατάτσος ήταν αθώος, σίγησε στην δίκη του, καταδικάστηκε χωρίς να αναφέρει κάτι που θα ενοχοποιούσε συναγωνιστή του, όταν ο συναγωνιστής ζήτησε από τον Διγενή να μιλήσει, του ελέχθει ότι δεν θα ωφελούσε σε τίποτε, απλά θα δημιουργούσε άλλο ένα θύμα και χωρίς ώφελος.
Γράφει στο τελευταίο του γράμμα στην μάνα του ο Ιάκωβος Πατάτσος, ο πατέρας του είχε μακαριστεί προηγουμένως :
«Αγαπημένη μου μητέρα,
Χαίρε. Ευρίσκομαι μεταξύ αγγέλων. Τώρα απολαμβάνω τους κόπους μου. Το πνεύμα μου φτερουγίζει γύρω από τον θρόνο του Κυρίου. Θέλω να χαίρης , όπως κι εγώ. Αν κλαίεις, θα λυπούμαι. Τ’ όνομα σου θα γραφή στην ιστορία , γιατί εδέχθης να θυσιασθή το παιδί σου για την πατρίδα. Είναι καιρός τώρα να καμαρώσης το παιδί σου. Ευρίσκεται εκεί ψηλά , όπου ψάλλουν οι άγγελοι. Χαίρε αγαπημένη μου μητέρα. Μη κλαίεις για ν’ ακούσης την Αγγελική φωνή μου , που ψάλλει : ¨Άγιος, Άγιος, Άγιος , Κύριος Σαβαώθ¨. Ψάλλε και εσύ μαζί μου. Ψάλλε, προσεύχου, δόξαζε τον Θεόν σ´όλην σου την ζωήν...
Για χρήματα μη σκέπτεσαι, διότι ο Θεός θα σου στείλη ευσπλαχνικά πρόσωπα να σε βοηθήσουν.
Σε φιλώ αγαπημένη μου μητέρα, και θα παρακαλώ τον Θεόν για σένα. Προσεύχου και εσύ για μένα.
Χαίρε αγαπημένη μου μητέρα. Χαίρε. Ψάλλε και συ μαζί μου.
Σε φιλώ, το αγαπημένο σου παιδί Ιάκωβος»
Αυτοί ήταν οι άγγελοι της αγχόνης της 9ης Αυγούστου 1956 , που με την θυσία τους πότισαν το Δένδρο της Ελευθερίας , η θυσία τους ας κατευθύνει τα βήματα και τους λογισμούς όλων για το καλό και την σωτηρία αυτού του πολύπαθου τόπου. την σωτηρία αυτού του πολύπαθου τόπου.
