Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε, ως γνωστόν, στη Χίο το 1925.
Έζησε τα παιδικά του χρόνια σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, ακολουθώντας τον πατέρα του, ανώτατο κρατικό υπάλληλο.
Βαφτίστηκε Μιχαήλ, αλλά έγινε Μίκης και μάλιστα στην Κεφαλλονιά. Ο ίδιος έχει πει σε συνέντευξή του:
“Α, το Μίκης μου το κόλλησε ο θείος μου μόλις γύρισε από την Αίγυπτο. Έβρισκε το Μιχάλης πολύ μπανάλ για την εποχή! Και Μίκη, Μίκη, μου έμεινε. Μόνο όταν μετακομίσαμε στην Κεφαλονιά οι ντόπιοι με φωνάζανε “Μικιό”. Είπα κι εγώ καλύτερα Μίκης παρά Μικιός“.
Παρ’ όλα αυτά ο Αρχάγγελος Μιχαήλ φαίνεται πως τον ακολουθούσε μ’ ένα τρόπο, γι’ αυτό και ο ίδιος, τιτλοφόρησε την αυτοβιογραφία του «Οι δρόμοι του Αρχάγγελου». Τι είναι αυτό άραγε που έφερε τον αρχάγγελο Μιχαήλ στον τίτλο της αυτοβιογραφίας του συνονόματού του Μιχαήλ Θεοδωράκη;
Ο ίδιος ο Θεοδωράκης, που σκεφτόταν και άλλους τίτλους, μας λέει:
‘‘[…] το μυστηριακό και ακαθόριστο: Οι δρόμοι του Αρχάγγελου νομίζω ότι ταιριάζει πιο πολύ. Μήπως, στο κάτω κάτω, είμαστε εμείς που διαλέγουμε τα μονοπάτια της ζωής; Όλο και κάποιος Αρχάγγελος μάς οδηγεί με τις αόρατες φτερούγες του.’’
Στους «Δρόμους του Αρχάγγελου» μας λέει, επίσης, ο Μίκης για τα καλοκαίρια στη Χίο και για τον Αρχάγγελό του που ...ανακάλυψε εκεί:
«Από τα τέσσερα καλοκαίρια που ζήσαμε στο Αργοστόλι τα δύο τα πέρασα με τη μητέρα μου και τον αδελφό μου στη Χίο. Εκεί ζούσε η μάνα της, η αδελφή της Φρόσω, παντρεμένη με τον Μάνο Μαστρομανώλη και οι αδελφές της μάνας της, ανύπαντρες, το Μαριγάκι και η Ερωφίλη, που ήταν δασκάλα, όμως τα ‘χε αφήσει, γιατί έπασχε από καρκίνο και είχε πολλούς πόνους.
...Μια φορά που αρρώστησα, έμαθα την ιστορία της «θαυματουργού» εικόνας με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Την είχαν βρει, λένε, στα χρόνια της τούρκικης σκλαβιάς στο λιμάνι της Χίου. Θάμα! Ο Θεός τη φύλαξε, κι αυτός που την έσωσε πήρε την ευλογία του. Μες στον πυρετό μου, μ’ έβαζαν να φιλώ την εικόνα, που την είχαν συνέχεια κάτω απ’ το προσκεφάλι μου. Έκτοτε, σε κάθε αρρώστια, δεν μ’ έσωζε ούτε ο γιατρός ούτε τα φάρμακα, αλλά ο Αρχάγγελος Μιχαήλ με τα χρυσά φτερά του και το βλέμμα το μελαγχολικό. Η θεία Μαριγάκι θα ‘μενε μαζί μας, ως τα βαθιά της γεράματα, μαζί με τη γιαγιά Σταματία, τον Αρχάγγελο Μιχαήλ και τα άλλα εικονίσματα, επίσης θαυματουργά. Όμως εμένα με είχε αναλάβει αποκλειστικά ο συνονόματός μου. Έως και σήμερα ακόμα, που σας εξιστορώ, τον έχω στο τζάκι του σπιτιού μου».
Νομίζω όλοι μας έχουμε σκεφτεί πώς όταν διηύθυνε ο Μίκης, με το πάθος που τον διέκρινε, τα μεγάλα χέρια του σαν φτερούγες αρχαγγέλου φάνταζαν μπροστά μας.
Πάντως ο Μίκης φρόντισε να κάμει και τραγούδι την διαδρομή του, τους «Δρόμους του Αρχάγγελου», ξεκινώντας, στους στίχους - που υπογράφει ο Μιχάλης Γκανάς - από τα «χρυσά φτερά» και το «βυζαντινό βλέμμα» του Αρχαγγέλου. Είναι από τον δίσκο «Ασίκικο Πουλάκι» του 1996, με ερμηνευτή τον Βασίλη Λέκκα.
Χρυσά φτερά, βυζαντινό μου βλέμμα,
αρχάγγελοι χορεύανε στο αίμα,
κι ένα τραγούδι μέσα στη φωνή μου,
μού γύρευε μιαν έξοδο κινδύνου.
Γιάννενα και Τρίπολη και Σύρα,
όμορφη σκονισμένη μου πορφύρα,
Χίος, Κεφαλλονιά και Μυτιλήνη,
μοίρα μου πελαγίσια Ρωμιοσύνη.
Χάλκινο το τραγούδι μας στο στόμα,
τίποτε δεν το φίμωσε ακόμα.
Τρελή φυλή που κλαίει και γελάει,
μ’ έναν καημό κοιμάται και ξυπνάει,
να σπείρει τα πελάγη με σιτάρι,
για να θερίσει το μαργαριτάρι.
Γιάννενα και Τρίπολη και Κρήτη,
ρίζα μου περηφάνεια Ψηλορείτη,
Ζάτουνα και νησιά της αγωνίας,
φλέβα μου μυστική της Ιωνίας.
