Ίσως ποτέ άλλοτε όπως σήμερα δεν παίρνουν τόσο δραματική επικαιρότητα τα λόγια του αγίου Νεκταρίου για την κλήση και αποστολή του Έλληνα.
Εδώ και λίγο καιρό οι τύχες του Ελληνικού έθνους διακυβεύονται στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκακιέρα· γιατί μάλλον οι Νεοέλληνες λησμονήσαμε την ταυτότητά μας, την ιδιαίτερη ιστορική, θρησκευτική και πολιτιστική φυσιογνωμία μας, τον ίδιο τον εαυτό μας, και θελήσαμε ν’ ακολουθήσουμε πρότυπα ξενικά, ήθος αλλότριο προς τη δική μας Παράδοση και εθνική φυσιογνωμία.
Ο Άγιος Νεκτάριος, όντας ο ίδιος Οικουμενικός με τα θαύματα και τα συγγράμματά του, δεν παύει να διδάσκει εμάς τους συμπατριώτες επιγόνους του για το οικουμενικό χρέος που έχουμε να επιτελέσουμε μέσα σ’ έναν κόσμο που παραπαίει ζητώντας πνευματικά ερείσματα προκειμένου να συνεχίσει να ζει.
Η φωνή του Αγίου είναι διαυγής, κρυστάλλινη, καθώς τα λόγια του συνιστούν το απαύγασμα της κατά Θεόν σοφίας του και της καθαρής από κάθε ιδιοτελή προσκόλληση καρδιάς του. Οι Άγιοι είναι οικουμενικοί άνθρωποι, πέρα από αρρωστημένους εθνικισμούς και σωβινισμούς. Τα όσα παρατίθενται στις παρακάτω γραμμές προέρχονται από δύο μικρές μελέτες του Αγίου: «Περί της Ελληνικής φιλοσοφίας ως προπαιδείας εις τον Χριστιανισμόν» και «Περί της κλήσεως και αποστολής του Έλληνος».
Απερίφραστα διακηρύττει ο Άγιος ότι ο Έλληνας, με την ανέκαθεν ροπή και αγάπη του προς την αρετή και τη σοφία, έχει ως σκοπό και αποστολή του να είναι διδάσκαλος της ανθρωπότητος.
Λέγει χαρακτηριστικά, με τόνο διαχρονικό:
«Η φιλοσοφία είναι αληθώς αναφαίρετο κτήμα του Έλληνος· διαδιδομένη ανά τα Έθνη προσηλυτίζει αυτά και καθιστά αυτά Ελληνικά, ουδέποτε δε παύεται ούσα Ελληνική… Η Ελληνική φιλοσοφία προώρισται ίνα καταστήση τους πάντας Έλληνας· εγεννήθη υπέρ του Χριστιανισμού και συνεταυτίσθη μετ’ αὐτοῦ, όπως εργασθή προς σωτηρίαν της ανθρωπότητος…
Ο Έλλην αληθώς εγεννήθη, ίνα φιλοσοφή· διότι εγεννήθη διδάσκαλος της ανθρωπότητος. Αλλ’ ἐὰν η φιλοσοφία εγένετο παιδαγωγός εις Χριστόν, έπεται ότι ο Έλλην, πλασθείς φιλόσοφος, επλάσθη Χριστιανός, επλάσθη ίνα γνωρίση την αλήθειαν και διαδώ (=να την διαδώσει) τοις έθνεσιν. Ναι· ο Έλλην εγεννήθη κατά θείαν πρόνοιαν διδάσκαλος της ανθρωπότητος· τούτο το έργον εκληρώθη αυτώ· αύτη ην η αποστολή αυτού· αύτη η κλήσις αυτού εν τοις έθνεσιν».
Αυτή ήταν η αποστολή του Έλληνα και προτού ακόμη γνωρίσει τον Χριστιανισμό. Πολύ περισσότερο αφότου τον γνώρισε, οπότε ο Έλληνας, παρατηρεί ο Άγιος, βρήκε σ’ αυτόν το τέλειο, το ιδανικό, βρήκε στον Χριστιανισμό ό,τι ο ίδιος ποθούσε να μάθει και αναζητούσε να βρει. Ο Χριστιανισμός έγινε ο διερμηνέας των αισθημάτων του Έλληνα. Γι’ αυτό και ο Έλληνας τον εγκολπώθηκε και τον περιέθαλψε μέσα του. «Ο Χριστιανισμός ως πρώτον δώρον αυτού εδωρήσατο αυτώ νέαν ζωήν· ο δε Έλλην υπεστήριξεν αυτόν δια των αγώνων και των αιμάτων του». Τόσο στενά μάλιστα συνδέθηκε ο Ελληνισμός με τον Χριστιανισμό, ώστε «αι έννοιαι των λέξεων Ελληνισμός και Χριστιανισμός εγένοντο συνώνυμοι. Έλλην σημαίνει Χριστιανός, και Χριστιανός σημαίνει Έλλην», διότι όποιος ενστερνίσθηκε τις αρχές του Ευαγγελίου, το οποίο με νεύση και δύναμη Θεού διαδόθηκε στον κόσμο κυρίως από τους Έλληνες, αυτός «φρονεί Ελληνικά».
Και εξηγεί ποια είναι η ουσία του «φρονείν Ελληνικά»: «…η τελείωσις, η ανύψωσις από του υλικού κόσμου προς τον πνευματικόν· ότι ο πνευματικός κόσμος δέον εστί να ζωογονή τον υλικόν κοσμον, ότι το πνεύμα ανάγκη να επικρατήση της ύλης, ότι οι πνευματικοί νόμοι δέον εστί να ώσιν ισχυρότεροι των φυσικών νομων»…
Εδώ τώρα ας καθρεφτίσουμε τους εαυτούς μας. Άραγε σήμερα το Ελληνικό έθνος έχει ως ύψιστη αρχή του «το πνεύμα να επικρατήση της ύλης;». Αυτή τη διάβρωση να φοβηθούμε. Αυτή που γίνεται δια των υλικών αγαθών. Όταν όλη η σκέψη και οι προσπάθειές μας ως ατόμων και ως έθνους κατατείνουν αποκλειστικά και μόνο στη διασφάλιση υψηλών χρηματοοικονομικών δεικτών, και την εθνική μας ευημερία την ταυτίζουμε στη συνείδησή μας με την εξασφάλιση καταναλωτικών αγαθών και υλικής και μόνο περιουσίας, τότε κατά πόσο, εμείς οι Έλληνες, φρονούμε ελληνικά; Εδώ ακριβώς διαγράφεται το χρέος μας. Χρέος να αναζητήσουμε άλλους δείκτες στην πορεία μας, αν θέλουμε να βγούμε από την πολυειδή κρίση που μας μαστίζει ως έθνος και που μας την παρουσιάζουν ως οικονομική και μόνο. Δείκτες πνευματικούς και όχι υλικούς. Να επενδύσουμε στην τράπεζα του πνεύματος, να διατηρήσουμε την ηθική μας ελευθερία από κάθε πνευματικό εξανδραποδισμό, από κάθε υποδούλωση του εσωτερικού φρονήματος, της αρετής μας.
Ο άγιος Νεκτάριος είναι απόλυτος στο σημείο αυτό:
Το Ελληνικό έθνος, τονίζει, οφείλει, έχοντας συναίσθηση της κλήσεως και της αποστολής του, να εργασθεί «πρώτον όπως τελειωθή αυτό εν τη σοφία και αρετή… και δεύτερον… υπέρ των αδελφών και των πλησίον αυτού», συνεχίζοντας έτσι το έργο των προγόνων του των αναγνωρισμένων ευεργετών της ανθρωπότητος. «Η κλήσις και η αποστολή του Ελληνικού έθνους υποχρεοί πάντα Έλληνα έχοντα συναίσθησιν των εαυτού ηθικών καθηκόντων να εργασθή εκθύμως εις πλήρωσιν αυτών».
Και επιλέγει ο Άγιος: «Η πατρίς και η Εκκλησία έχει σήμερον υπέρ ποτέ ανάγκην ανδρών αφωσιωμένων εις τας αρχάς του σταυρού, ανδρών ακαταπονήτων, ανδρών ζώντων ουχί δι’ εαυτοὺς, αλλά δια το Γένος και την Εκκλησίαν».
«Ζώντων ουχί δι’ εαυτοὺς, αλλά διά το Γένος και την Εκκλησίαν!».
Ευτυχώς υπάρχουν ακόμα Έλληνες που καταλαβαίνουν και σήμερα την έννοια των λέξεων αυτών…
