Η Δόμνα Βισβίζη, (1783 – 1850) ήταν καπετάνισσα και αγωνίστρια της επανάστασης του 1821 από την Αίνο της Ανατολικής Θράκης.[1].
Προεπαναστατικά χρόνια
Η Δόμνα γεννήθηκε στην Αίνο της Ανατολικής Θράκης το 1783. Ο πατέρας της ήταν πλούσιος γαικτήμονας.
Στα 1808 παντρεύτηκε τον καπετάνιο Αντώνιο Βισβίζη (ή Χατζη-Αντώνη Βισβίζη) και απέκτησαν πέντα παιδιά[2]. Ο καπετάν Χατζη-Αντώνης ήταν ναυτικός, από τους πλουσιότερους της Αίνου. Δάνειζε χρήματα στο Λιβόρνο, στη Σμύρνη, στην Άνδρο. Είχε δικό του πλοίο, το μπρίκι “Καλομοίρα”, το οποίο μάλιστα διέθετε και ειδική αίθουσα συνεδριάσεων[3]. Η Αίνος διέθετε κατά την τουρκοκρατία αξιόλογο λιμάνι στο Αιγαίο, από το οποίο διακινούσε εμπορικές αποστολές στα άλλα λιμάνια του Αιγαίου, του Ευξείνου Πόντου και της Μεσογείου γενικότερα[4]. Ήδη το 1813 αριθμούσε 4 μεγάλα και 60 μικρότερα πλοία, ενώ όταν ξέσπασε η επανάσταση, τα πλοία της πόλεως ανέρχονταν στα 300[5].
Ο Χατζη-Βισβίζης είχε κατηχηθεί από τους πρώτους στη Φιλική Εταιρεία[6], όπως και άλλοι Θρακιώτες.
Στα χρόνια της Επανάστασης
Από κοινού δράση των δύο συζύγων
Ο καπετάν Βισβίζης εξόπλισε την «Καλομοίρα» του με 16 κανόνια, την επάνδρωσε με 140 ναύτες και ανέλαβε επαναστατική δράση. Προετοιμάζοντας την επανάσταση, μετέφερε τον Φεβρουάριο του 1821 με το πλοίο του από την Κωνσταντινούπολη στο Άγιο Όρος όπλα, πολεμοφόδια και τον Εμμανουήλ Παπά, που θα ξεσήκωνε σε λίγο τη Μακεδονία. Όταν πια η επανάσταση στη Χαλκιδική απέτυχε, ο Χατζη-Βισβίζης θα μεταφέρει από εκεί επαναστάτες σε νοτιότερες επιχειρήσεις[7].
Η Αίνος και τα γύρω χωριά επαναστάτησαν στις 2 Μαΐου του 1821, όταν μια ψαριανή μοίρα πλοίων υπό τον Γιαννίτση έφτασε στον κόλπο του Σάρου και άρχισε να κανονιοβολεί κατά του φρουρίου της[8], από το οποίο απέσπασε μάλιστα και κανόνια και τα μετέφερε στα Ψαρά. Το ίδιο θα επαναληφθεί και με άλλα παραθαλάσσια φρούρια· συνολικά φαίνεται να εξόπλισαν τα Ψαρά με 94 τουρκικά κανόνια[9]. Τα αντίποινα των Τούρκων αργότερα θα ερημώσουν σχεδόν την περιοχή. Ο καπετάν Βισβίζης έφυγε με την ψαριανή μοίρα. Η Δόμνα τον ακολούθησε στο πλοίο μαζί με τα ανήλικα παιδιά τους και συμμετείχε σε όλες τις ενέργειές του[10].
Στις αρχές του 1822 με το πλοίο του υποστηρίζει τους επαναστάτες του Ολύμπου. Συμμετέχει στην ναυμαχία του Άθω, της Λέσβου, της Σάμου, υποστηρίζει τις επιχειρήσεις των Δημητρίου Υψηλάντη, Οδυσσέα Ανδρούτσου και Νικηταρά στην Αγία Μαρίνα Λαμίας[10].
Η δράση της Δόμνας μετά τον θάνατο του συζύγου της
Στην ναυμαχία του Ευρίπου, τον Ιούλιο του 1822, ο άντρας της Αντώνιος σκοτώθηκε και η Δόμνα ανέλαβε η ίδια την «Καλομοίρα». Ζήτησε να κατεβάσουν τον νεκρό Χατζη-Αντώνη στο αμπάρι του πλοίου και η ίδια πήρε τον πλήρη έλεγχο του καραβιού χωρίς να διακοπεί καθόλου η διεξαγωγή της επιχείρησης[11].
Το πλοίο της «Καλομοίρα» ήταν ένα από τα μεγαλύτερα της εποχής του, και ανήκε στην Μοίρα α΄, με επικεφαλής τον αντιναύαρχο Γ. Σκανδάλη[12]. Με αυτό έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις στην Εύβοια και στη Στερεά Ελλάδα, κουβαλούσε πυρομαχικά και τρόφιμα στους Έλληνες και κανονιοβολούσε τουρκικές θέσεις. Το πλοίο της, η «Καλομοίρα», χρησίμευσε για τις συνεδριάσεις του Αρείου Πάγου της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας, στις οποίες συμμετείχαν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και ο Νικηταράς.
Για τον εξοπλισμό και τη συντήρηση του πλοίου, καθώς και για τα σιτηρέσια των ναυτών διέθεσε όλα της τα χρήματα. Όταν πια τα αποθέματα τελείωσαν, αλλά και οι ζημιές που είχε υποστεί το πλοίο από τις συνεχείς επιχειρήσεις ήταν τέτοιες, που δεν μπορούσε να το συντηρήσει πλέον, το πρόσφερε στην τοπική διοίκηση της Ύδρας ή κατά την Ξηραδάκη είναι πιθανό να της το επίταξαν[13] τον Σεπτέμβριο του 1824, για να χρησιμοποιηθεί ως πυρπολικό. Με αυτό βυθίστηκε η τουρκική φρεγάτα-θησαυροφυλάκιο του τουρκικού στόλου στον Τσεσμέ.
Όταν παρέδωσε το πλοίο της εγκαταστάθηκε αρχικά στο Ναύπλιο κι έπειτα στην Ερμούπολη, όπου συνέχισε τον αγώνα. Εκεί, αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες, καθώς πολλοί προσπάθησαν να την εκμεταλλευτούν υποσχόμενοι βοήθεια που τελικά δεν της δόθηκε. Το 1827, αφού εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη, δώρισε 46 ισπανικά τάλληρα ως συμβολή για τον αγώνα απελευθέρωσης της Χίου[13].
Μια αποτίμηση
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έζησε στον Πειραιά, όπου και πέθανε ξεχασμένη από όλους.Ενέπνεε θαυμασμό σε όλους τους αγωνιστές, με αποτέλεσμα να αναδειχθεί μία από τις σημαντικότερες μορφές του αγώνα[14].
Στη λογοτεχνία
Γκέρτσου-Σαρρή, Α. (1996). Μ’ ενάντιους ανέμους. Αθήνα: Κέδρος. (μυθιστορηματική βιογραφία για την καπετάνισσα Δόμνα Βισβίζη)
Παραπομπές
- ↑ Gregory Zorzos, Leaders of Thrace – Dakia: From the Ancient Times until Today
- ↑ Ευθυμιάδης 2001, σελ. 360.
- ↑ Ξηραδάκη 2021, σελ. 273.
- ↑ Ευθυμιάδης 2001, σελ. 173.
- ↑ Βακαλόπουλος 1990, σελ. 119.
- ↑ Ευθυμιάδης, 2001, σελ. 147.
- ↑ Ευθυμιάδης 2001, σελ. 354.
- ↑ Βακαλόπουλος 1980, σελ. 515-516.
- ↑ Ευθυμιάδης 2001, σελ. 353-354.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:10,0 10,1 Βακαλόπουλος 1990, σελ. 120.
- ↑ Ευθυμιάδης 2001, σελ. 357
- ↑ Αλιμπέρτη (1933), σελ. 234
- ↑ Ξηραδάκη 2021, σελ. 276-277.
- ↑ Άλμα πάνω, στο:14,0 14,1 Βερέμης και Κλάψης (2021), σελ. 404-405
Πηγές
- Αλιμπέρτη, Σ. (1933). Αι ηρωίδες της Ελληνικής Επαναστάσεως. Αθήναι: Τύποις Στεφ. Ν. Ταρουσοπούλου.
- Βακαλόπουλος, Α. (1980). Ιστορία του Νέου Ελληνισμού: Η μεγάλη ελληνική επανάσταση (1821-1829) – Τόμος 5: Οι προϋποθέσεις και οι βάσεις της (1813-1822). Θεσσαλονίκη.
- Βακαλόπουλος, Α. (1990). Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού: Θράκη. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδης.
- Βερέμης Θ. & Κλάψης Α. (2021). 1821: Η Επανάσταση των Ελλήνων. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
- Ξηραδάκη, Κ. (2021). Γυναίκες του ’21. Αθήνα: Κουκκίδα.
ΠΗΓΕΣ :
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CF%8C%CE%BC%CE%BD%CE%B1_%CE%92%CE%B9%CF%83%CE%B2%CE%AF%CE%B6%CE%B7
https://www.youtube.com/@HROES1821
