Now cracks a noble heart. Good-night, sweet prince,
And flights of angels sing thee to thy rest. -
Halmet 5.2.338-340
Η αναπάντεχη απώλεια του Πομάκου δημοσιογράφου Σεμπιδήν Καρά-Χότζα στις 7 Δεκεμβρίου 2021 μας άφησε όλους άναυδους.
Ως ελάχιστο αφιέρωμα στη μνήμη του δημοσιεύουμε παρακάτω την ομιλία του στο 1ο Συνέδριο της
Επιτροπής Ελληνισμού που έγινε στις 7 Αυγούστου 2021 στο Ξενοδοχείο «Μακεδονία Palace» στη Θεσσαλονίκη.
Η ομιλία αυτή συνοψίζει την πνευματική παρακαταθήκη και τα οράματα του μεγάλου Έλληνα Πομάκου αγωνιστή.
Θα τον θυμόμαστε πάντα με αγάπη και θαυμασμό.
Ν. Θ. Κόκκας
Κυρίες και κύριοι, συμπατριώτες και συμπατριώτισσες,
Είναι μεγάλη η χαρά μου που βρίσκομαι σήμερα εδώ ανάμεσά σας. Εξίσου μεγάλη όμως είναι και η στεναχώρια μου, που εξαιτίας της πανδημίας που πλήττει τον πλανήτη, είμαστε τόσοι λίγοι. Ας ευχηθούμε ότι την επόμενη φορά, εκτός πανδημίας πλέον, θα είμαστε πολύ περισσότεροι. Στο σημείο αυτό, και παράλειψή μου που δεν ξεκίνησα μ’ αυτό, να ευχηθούμε η πατρίδα μας να ξεπεράσει και αυτή τη μεγάλη και δύσκολη δοκιμασία που περνάει με τον πύρινο εφιάλτη που την πλήττει τις τελευταίες ημέρες. Δυστυχώς, πρόκειται για έναν ξεκάθαρο πόλεμο πλέον, όχι για ατύχημα. Πριν μπω στην ουσία της ομιλίας μου, επιτρέψτε μου —γι’ αυτό το ζήτησα, κύριε Πρόεδρε, το νερό— να πιω μια γουλιά στην υγειά όλων εκείνων που δεν ήθελαν να γίνει το σημερινό συνέδριο και έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να το ματαιώσουν. Επιστράτευσαν ακόμα και Έλληνες Πομάκους για να το πετύχουν αυτό. Απ’ ό,τι βλέπετε όμως εμείς είμαστε σήμερα εδώ, μέσα σ’ αυτή την αίθουσα, κι αυτό σημαίνει ότι δεν τα κατάφεραν. Και δεν τα κατάφεραν γιατί οι διοργανωτές αυτού του συνεδρίου κι όλοι εμείς που βρισκόμαστε εδώ μέσα έχουμε ελληνική ψυχή κι αυτή δεν λυγίζει εύκολα.
Ασφαλώς δεν ήρθα σήμερα να σας μιλήσω για το Μακεδονικό και τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ούτε τις απαιτούμενες γνώσεις έχω αλλά υπάρχουν και πιο ειδικοί από μένα. Επειδή όμως, φαντάζομαι, θα είναι το βασικό θέμα αυτού του συνεδρίου, θα ήθελα να τονίσω ότι δεν πρέπει και, απ’ ό,τι κατάλαβα μέχρι τώρα, δεν θα είναι και το μοναδικό αντικείμενο της Επιτροπής Ελληνισμού η Συμφωνία των Πρεσπών. Το σωματείο αυτό αποτελεί, κατά την άποψή μου, μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να αναδείξουμε οτιδήποτε αφορά τον Ελληνισμό. Για παράδειγμα, ένα θέμα που πρέπει να αναδείξουμε, και ελάχιστοι γνωρίζουν την αλήθεια γι’ αυτό, είναι η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης. Αρκετοί δε δεν γνωρίζουν ότι πρόκειται για θρησκευτική και όχι για εθνική μειονότητα. Ακόμα λιγότεροι γνωρίζουν από ποιες πληθυσμιακές ομάδες αποτελείται αυτή η μουσουλμανική μειονότητα.
Η μειονότητα της Θράκης λοιπόν, η μουσουλμανική, —το τονίζω αυτό, είναι θρησκευτική και όχι εθνική— αποτελείται από τους Πομάκους, έναν εκ των οποίων έχετε ενώπιόν σας τώρα, από τους Ρομά, τους Αθίγγανους και κάποιους ελάχιστους τουρκογενείς. Είναι ντροπή εν έτει 2021 να βρίσκεσαι στην Αθήνα, να λες ότι είσαι από την Ξάνθη, ότι σε λένε Σεμπαϊντίν, Χασάν, Αχμέτ και να λένε: Α, Τούρκος από την Ξάνθη είναι. Είναι ντροπή αυτό το πράγμα· να μην γνωρίζουν σήμερα όλοι οι Έλληνες τι πραγματικά συμβαίνει στη Θράκη και ότι δεν υπάρχουν εκεί Τούρκοι και τουρκική μειονότητα. Γι’ αυτό είπα ότι πρέπει να αναδειχθεί αυτό το ζήτημα μέσα από τη συγκεκριμένη επιτροπή.
Μιλάω για Έλληνες Πομάκους. Γιατί τους αποκαλώ έτσι; Πομάκοι υπάρχουν και στη Βουλγαρία και σε άλλες βαλκανικές χώρες. Υπάρχουν και στα Σκόπια. Υπάρχουν στην Τουρκία Πομάκοι. Αναφερόμενοι λοιπόν στους Πομάκους δεν αναφερόμαστε σε έθνος, αλλά σε ένα από τα αρχαιότερα, αν όχι το αρχαιότερο θρακικό φύλο. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν, οι Πομάκοι που ζουν στην Ελλάδα είναι οι Έλληνες Πομάκοι· αυτοί που ζουν στη Βουλγαρία —και είναι περισσότεροι μάλιστα— είναι οι Βούλγαροι Πομάκοι. Υπάρχουν οι Τούρκοι Πομάκοι, οι Σκοπιανοί Πομάκοι κ.ο.κ.
Για την πομακική γλώσσα επίσης πολλοί δεν γνωρίζουν και μου ‘χουν πει πολλές φορές ότι μιλάμε βουλγάρικα. Πράγματι, πρόκειται για ένα σλαβογενές ιδίωμα το οποίο σε μεγάλο ποσοστό ταιριάζει με τη βουλγαρική γλώσσα, κυρίως κοντά σε μας, κοντά στη Θράκη —στη Βουλγαρία, κοντά στην Ξάνθη, κοντά στην Κομοτηνή— επειδή σε εκείνο το μέρος της Βουλγαρίας ζουν και οι περισσότεροι Πομάκοι, οι Βούλγαροι Πομάκοι. Γι’ αυτό λοιπόν η γλώσσα εκεί κυρίως ταιριάζει σε ποσοστό 70% μπορώ να πω. Σύμφωνα όμως με όσα μου έχουν πει κι εμένα γλωσσολόγοι, μιας και δεν είμαι ο ίδιος γλωσσολόγος και δεν το κατέχω το αντικείμενο, η πομακική γλώσσα, το ιδίωμα αυτό, κάποια στιγμή πάγωσε πριν από μερικούς αιώνες· έπαψε δηλαδή να ακολουθεί σε εξέλιξη τις υπόλοιπες σλαβικές γλώσσες. Αυτή τη στιγμή η γλώσσα μας, η μητρική γλώσσα των Πομάκων, τυπικά —κρατήστε το αυτό το «τυπικά»— είναι μια άγραφη γλώσσα· δεν έχει αλφάβητο, δεν έχει γραφή, δεν έχει ανάγνωση· και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά με τον προφορικό λόγο.
Επίσημα, όμως, όχι μόνο η γλώσσα των Πομάκων έχει καταγραφεί (υπάρχει γραπτά δηλαδή, έχουμε αλφάβητο) αλλά και το μεγαλύτερο μέρος του πομακικού πολιτισμού: παραδοσιακά τραγούδια, συνταγές, οτιδήποτε μπαίνει στο πλαίσιο του πολιτισμού το έχουμε καταγράψει πλέον. Μόνο που αυτό που έχουμε καταφέρει με την καταγραφή της γλώσσας και των υπόλοιπων πολιτισμικών στοιχείων δεν έχει αναγνωριστεί ποτέ από την ελληνική πολιτεία. Για την ελληνική πολιτεία η πομακική παραμένει μια άγραφη γλώσσα, παρ’ όλο που έχουμε τονίσει σε όλους τους τόνους ότι αυτό δεν ισχύει πλέον και ότι η γλώσσα μας υπάρχει καταγεγραμμένη. Δυστυχώς, στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα… Υπάρχουν δε στοιχεία —δεν έχουν υποπέσει στην αντίληψή μου, τα ‘χω ακούσει κι εγώ από παλιότερους— ότι οι Πομάκοι ήταν χριστιανοί και εξισλαμίστηκαν επί τουρκοκρατίας για να απαλλαγούν από τα χαράτσια που υπήρχαν την περίοδο εκείνη για τους μη μουσουλμάνους. Το μόνο βίωμα που έχω και που μαρτυρά ίσως ότι όντως οι Πομάκοι ήταν κάποτε Χριστιανοί, είναι όταν πριν από μερικά χρόνια μου ζήτησαν φίλοι και συνεργάτες να κάνω μια καταγραφή των τοπωνυμίων της Ξάνθης, των Πομακοχωρίων συγκεκριμένα. Εκεί λοιπόν ανακάλυψα τοπωνύμια όπως Δημήτροβο, του Δημήτρη, Πόποβο, του παπά. Όλα αυτά μαρτυρούν ότι κάποτε υπήρχε κάποιος Δημήτρης εκεί και το μέρος εκείνο ήταν δικό του, αλλιώς γιατί να λέγεται Δημήτροβο;
Οι Πομάκοι θα πρέπει να ξέρετε ότι ακόμα και σήμερα διατηρούν σε μεγάλο βαθμό τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις τους. Σε ένα συγκεκριμένο κύκλο Πομακοχωρίων, στη λεγόμενη περιοχή Μύκης, μάλιστα οι γυναίκες ακόμα και σήμερα φοράνε την πολύ βαριά παραδοσιακή φορεσιά κυρίως σε επίσημες μέρες, σε γιορτινές μέρες, σε μια θρησκευτική γιορτή ας πούμε. Το μεγάλο αγκάθι όμως που κάποια στιγμή πρέπει να βρεθεί λύση είναι η παρεχόμενη από την ελληνική πολιτεία εκπαίδευση στους Έλληνες Μουσουλμάνους της Θράκης, όχι μόνο στους Πομάκους, σε όλους τους Μουσουλμάνους της Θράκης. Για τους Μουσουλμάνους υπάρχουν τα μειονοτικά δημοτικά σχολεία· στις υπόλοιπες βαθμίδες δεν έχουν μειονοτικά σχολεία, γυμνάσια, λύκεια. Μόνο τα δημοτικά είναι μειονοτικά. Τι γίνεται εκεί μέσα; Τα δικά μας τα παιδιά εκεί μέσα διδάσκονται τα μισά μαθήματα στην ελληνική γλώσσα και τα άλλα μισά στην τουρκική, και θα εξηγήσω παρακάτω γιατί συμβαίνει αυτό. Δυστυχώς αυτό είναι αποτέλεσμα συμφωνιών που υπέγραψαν Ελλάδα και Τουρκία. Πρόκειται για δύο μορφωτικά πρωτόκολλα που υπέγραψαν μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης Ελλάδα και Τουρκία και η οποία προβλέπει ότι στα μειονοτικά σχολεία η τουρκική θα είναι η επίσημη δεύτερη γλώσσα.
Η ίδια η Συνθήκη της Λωζάνης μιλάει για μειονοτικά σχολεία, όμως δεν ορίζει ποια θα είναι η διδασκόμενη μειονοτική γλώσσα εκεί μέσα. Με λίγα λόγια αφήνει να εννοηθεί ότι στο μειονοτικό σχολείο της κάθε περιοχής θα διδάσκεται η εκεί ομιλούμενη μητρική γλώσσα· στα Πομακοχώρια η πομακική, σε χωριά Αθίγγανων η Ρομανί και σε περιοχές τουρκογενών η τουρκική. Ωστόσο ήρθαν αυτά τα μορφωτικά πρωτόκολλα Ελλάδας και Τουρκίας στη συνέχεια που ουσιαστικά εξαναγκάζουν όλους τους Μουσουλμάνους, θέλοντας και μη, να διδάσκονται όχι τη μητρική τους γλώσσα αλλά μια ξένη γλώσσα για μητρική. Φυσικά, θα μου πείτε, δεν αντιδράσατε; Δεν ζητήσατε κάτι διαφορετικό; Αρκετές φορές εμείς οι Πομάκοι έχουμε υποβάλει με κάθε επισημότητα αιτήματα για ίδρυση και λειτουργία ελληνόφωνων σχολείων στα χωριά μας. Θεωρώ περιττό να αναφέρω το αποτέλεσμα και την τύχη που είχαν αυτά τα αιτήματα.
Δυστυχώς η ζημιά που κάνουν αυτά τα σχολεία στα παιδιά μας είναι διπλή. Πρώτον, διότι τους αφήνει τεράστια κενά για τη μετέπειτα μαθητική τους πορεία, μιας και βασικά μαθήματα, όπως είναι τα μαθηματικά, τα διδάσκονται για έξι χρόνια στην τουρκική γλώσσα, αφετέρου, όταν ένα παιδί από τα έξι μέχρι τα δώδεκά του διδάσκεται την τουρκική γλώσσα, είναι επόμενο κάποια στιγμή να μπει σε σκέψεις. Σκέψεις του τύπου: μα μήπως έχουμε κάποια σχέση με την Τουρκία, μήπως όντως αυτά που λένε ότι είμαστε Τούρκοι είναι αλήθεια και ότι απλά εδώ προσπαθούν να μας κάνουν κάτι άλλο; Όλα αυτά, συν το κοινό θρήσκευμα με την Τουρκία, δίνουν το δικαίωμα στον κάθε σαλταρισμένο σουλτάνο να κάνει λόγο για τουρκική μειονότητα, για εθνική δηλαδή μειονότητα, στη Θράκη. Βέβαια η ελληνική πολιτεία από τη μεριά της σε κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους τονίζει ότι στη Θράκη υπάρχει μία και μόνο μειονότητα και αυτή είναι η Μουσουλμανική. Παράλληλα όμως, ενώ το τονίζει αυτό, —το ξεκαθαρίζει σε κάθε επίσκεψη Τούρκου αξιωματούχου στην περιοχή—, αφήνει να δρουν ανεξέλεγκτα οι χιλιάδες πράκτορες της Άγκυρας που βρίσκονται στη Θράκη. Να δρουν ανεξέλεγκτα και να εκτουρκίζουν με μεθόδους που θα αναφέρω παρακάτω όλο και περισσότερους Μουσουλμάνους: χρηματισμός, σωματική ή φραστική βία, ψυχολογικός πόλεμος είναι μόνο μερικές από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν για τον εκτουρκισμό των Μουσουλμάνων, είτε μιλάμε για τους Πομάκους είτε για Αθίγγανους.
Εσείς δεν ξέρετε, δεν μπορείτε να καταλάβετε τι είναι να σε παίρνουν τηλέφωνο στις δώδεκα η ώρα το βράδυ και να απειλούν ότι θα κάνουν κακό στα παιδιά σου. Δεν μπορείτε να καταλάβετε και εύχομαι να μην το ζήσετε ποτέ τι είναι να κλειδώνεις την οικογένειά σου για δυο βδομάδες μέσα στο σπίτι· τι είναι να ξυπνάς το πρωί και να βρίσκεις σκισμένα τα λάστιχα του αυτοκινήτου σου. Εγώ τα έζησα όλα αυτά και στο μέγιστο βαθμό μάλιστα για αρκετό καιρό. Πίστευαν ότι όλα αυτά θα με πτοήσουν και ότι θα σταματήσω να ασχολούμαι με την ανάδειξη θεμάτων που έχουν να κάνουν με την πομακική γλώσσα. Το μεγαλύτερο παιχνίδι όμως γίνεται μέσα στα τζαμιά, μέσα στα τεμένη. Να φανταστείτε, γίνεται τόσο καλή πλύση εγκεφάλου εκεί μέσα που οι μεγαλύτεροι κυρίως σε ηλικία Πομάκοι, Μουσουλμάνοι γενικότερα, και όχι μόνο αλλά και νεότεροι καμιά φορά, θεωρούν ότι είναι μέγα αμάρτημα να λέει ένας Μουσουλμάνος ότι είναι Έλληνας, γιατί είναι σαν να λέει ταυτόχρονα πως είναι και Χριστιανός. Φανταστείτε τι πλύση εγκεφάλου γίνεται εκεί μέσα από ιμάμηδες και χοτζάδες. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι ακραίοι Έλληνες —έχω τύχει τέτοιες περιπτώσεις— που μου λένε: μα τι βλακείες είναι αυτές που κάθεσαι και λες; Εσύ είσαι Μουσουλμάνος, δεν μπορείς να είσαι Έλληνας. Δεν μου το ‘χουν πει ούτε μια ούτε δυο φορές και η απάντησή μου εκεί είναι η εξής: οι Καθολικοί της Σύρου μπορούν να είναι Έλληνες κι εγώ, ο Μουσουλμάνος της Θράκης δεν μπορώ; Να το δεχτώ αυτό. Αν είναι Έλληνες μόνο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τότε να ρωτήσω κι εδώ μέσα κάτι: γιατί μιλάμε για Έλληνες στην προ Χριστού περίοδο; Άρα δεν μπορεί να υπήρχαν στην προ Χριστού περίοδο Έλληνες αφού σήμερα θεωρούνται Έλληνες μόνο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Αυτό πάντα στο κολλημένο μυαλό κάποιων ακραίων Ελλήνων.
Φίλες και φίλοι,
Επιτρέψτε μου να σας θεωρώ φίλους, αυτή ήταν η αρνητική όψη του νομίσματος. Όλα τα νομίσματα όμως έχουν δύο όψεις. Και στη δική μας περίπτωση ασφαλώς υπάρχει θετική όψη του νομίσματος. Μέχρι το 1995 δεν υπήρχε περίπτωση να συναντήσεις στη Θράκη Μουσουλμάνο ο οποίος να δηλώσει οτιδήποτε άλλο εκτός από Τούρκος. Δεν υπήρχε περίπτωση να βρεις έναν Σεμπαϊντίν, έναν Χασάν, να σου πει εγώ είμαι Έλληνας Πομάκος· όλοι δήλωναν Τούρκοι. Αυτό όμως δεν ισχύει πλέον. Χάρη στους άνισους, τις περισσότερες φορές, αγώνες μας καταφέραμε να είναι αρκετοί, πάρα πολλοί θα έλεγα, σήμερα οι Πομάκοι που ορθώνουν το ανάστημά τους μπροστά στην Τουρκία, στο Προξενείο και στην Κομοτηνή και να δηλώνουν ότι ουδεμία σχέση έχουν με την Τουρκία.
Εμείς είμαστε αυτοί, οι απλοί, οι άνεργοι, οι φτωχοί Πομάκοι που πριν από λίγο καιρό αποτρέψαμε την επίσκεψη του Τσαβούσογλου στα χωριά μας, δηλώνοντας ότι είναι ανεπιθύμητος και ότι δεν τον θέλουμε. Πράγματι, η ελληνική κυβέρνηση φρόντισε να μην μας «τιμήσει» με την παρουσία του στα Πομακοχώρια. Εμείς είμαστε αυτοί που καταφέραμε να είναι σήμερα πάρα πολλοί οι Μουσουλμάνοι που γυρίζουν την πλάτη στο τουρκικό προξενείο, να γεμίζουν πλέον τα ελληνόφωνα δημοτικά σχολεία της πόλης με μουσουλμανόπαιδα διότι όλο και περισσότεροι γονείς αρνούνται τα μειονοτικά σχολεία και προτιμούν να στείλουν το παιδί τους σε ένα ελληνόφωνο σχολείο. Από μένα τον ίδιο έχει ζητηθεί πολλές φορές να καταθέσω προτάσεις για τη βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στα μουσουλμανόπαιδα και κατέθεσα δύο προτάσεις οι οποίες και οι δύο έχουν σχέση με ελληνόφωνα σχολεία και θα σας εξηγήσω αργότερα γιατί επιμένω τόσο πολύ στα ελληνόφωνα σχολεία. Επιτρέψτε μου να αναφέρω δύο: η πρώτη μου πρόταση είναι στα υπάρχοντα μειονοτικά σχολεία να μπει το πρόγραμμα των ελληνόφωνων σχολείων, ακριβώς αυτούσιο, όπως είναι να μπει. Με τη διαφορά ότι θα παραμείνει στα μειονοτικά σχολεία η τουρκική γλώσσα η οποία όμως να διδάσκεται μόνο ως γλώσσα, όχι τα μισά μαθήματα να γίνονται στην τουρκική. Να διδάσκεται μόνο ως γλώσσα, πέραν του σχολικού ωραρίου, δηλαδή μετά τις δύο που κλείνουν τα σχολεία, και μάλιστα να είναι μάθημα επιλογής και όχι υποχρεωτικό μάθημα. Έτσι ικανοποιούμε και τις δυο πλευρές: και εκείνους που θέλουν την τουρκική γλώσσα στα μειονοτικά σχολεία και εκείνους που δεν την θέλουν.
Ας μου πει έστω κι ένας εδώ μέσα ότι είναι παράλογη η πρότασή μου. Δεν αρνούμαστε σε κανέναν να διδάσκεται το παιδί του την τουρκική γλώσσα εφόσον το επιθυμεί, αλλά δεν μπορεί να υποχρεώνει και το δικό μου παιδί να διδάσκεται τουρκικά. Η δεύτερή μου πρόταση είναι η ίδρυση και η λειτουργία πέντε, έξι, ανάλογα, ελληνόφωνων δημοτικών σχολείων σε κάποια κεντρικά σημεία στα Πομακοχώρια. Να σας πω την αλήθεια; Στην αρχή θα είναι πεταμένα λεφτά. Θα λειτουργούν τα σχολεία αυτά με τρεις και πέντε μαθητές. Όμως σε δεκαπέντε χρόνια θα χρειαζόμαστε κι άλλα γιατί δεν θα είναι αρκετά για να στεγάσουν τις ανάγκες των μαθητών που θα τα επιλέγουν πλέον. Αυτό δεν το λέω εγώ, μας το λέει το παρελθόν. Πριν από 20-30 χρόνια, όταν έγιναν τα πρώτα γυμνάσια στα Πομακοχώρια —σας είπα και πριν, δεν είναι μειονοτικά τα γυμνάσια, είναι κανονικά. Όταν έγιναν λοιπόν τα πρώτα γυμνάσια, οι κύκλοι του τουρκικού προξενείου ξεσηκώθηκαν. Καλούσαν τους γονείς να μην στείλουν τα παιδιά τους στα γυμνάσια γιατί θα τα εκχριστιανίσουν, λέει, εκεί μέσα. Και για πολύ καιρό αυτά τα γυμνάσια λειτουργούσαν με τρεις και πέντε και δέκα μαθητές. Σήμερα θέλουμε κι άλλα γυμνάσια, δεν χωράνε οι μαθητές πλέον. Πρέπει άμεσα, του χρόνου, να γίνει κι άλλο κτιριακό συγκρότημα για να στεγάσει τις ανάγκες της ζήτησης.
Γιατί επιμένω τόσο πολύ στα ελληνόφωνα σχολεία; Με κατηγόρησαν, κυρίες και κύριοι, για ρατσισμό κατά της τουρκικής γλώσσας. Δεν είναι αλήθεια. Εγώ ο ίδιος δεν ξέρω τουρκικά και θα ‘θελα να ξέρω· κι άλλες πενήντα γλώσσες αν γινόταν να ήξερα. Επιμένω όμως και φέτος ήρθε η μεγάλη δικαίωση των επιλογών μου από την κόρη μου. Η κόρη μου η Σελμά, λοιπόν, λίγο πριν κλείσει τα δεκαοχτώ φέτος συμμετείχε στις πανελλαδικές εξετάσεις μαζί με χιλιάδες άλλα ελληνόπουλα. Κατάφερε να συγκεντρώσει 17.260 μόρια, αριθμός ρεκόρ για μουσουλμανόπαιδα πάντα στη Θράκη. Η κόρη μου δεν έχει πατήσει το πόδι της σε φροντιστήριο γιατί δεν είχα την οικονομική δυνατότητα να τη στείλω ούτε για ένα μήνα σε κάποιο φροντιστήριο. Πέτυχε αυτό το κατόρθωμα, για το επίπεδο των μουσουλμάνων πάντα μιλάω, μόνη της. Εγώ πώς βοήθησα; Φρόντισα από τα έξι της χρόνια, πριν δώδεκα χρόνια δηλαδή, άφησα το πατρικό μου στο χωριό και πήγα να ζήσω στην πόλη, πληρώνοντας μέχρι και σήμερα ενοίκιο, όχι γιατί δεν μου αρέσει η ζωή στο χωριό, αλλά γιατί ήθελα τα παιδιά μου να πάνε σε ένα σωστό ελληνόφωνο σχολείο. Έτσι βοήθησα λοιπόν την κόρη μου και τον γιο μου, ο οποίος θα πάει Δευτέρα Λυκείου. Φρόντισα να μην πατήσουν ούτε μια μέρα σε μειονοτικό σχολείο. Από νηπιαγωγείο ακόμα πήγαν στα καλύτερα ελληνόφωνα της Ξάνθης. Και ήρθε φέτος η δικαίωση. Αν το παιδί αυτό είχε πάει σε μειονοτικό σχολείο, ούτε 13.000 μόρια δεν θα έγραφε.
Επειδή φοβάμαι ότι αρχίζω να γίνομαι κουραστικός και μας πιέζει και ο χρόνος —πρέπει να υπάρξουν κι άλλες ομιλίες— θα κλείσω με το εξής θέμα. Φίλες και φίλοι, έχω μιλήσει παντού σχεδόν ανά την Ελλάδα για τα θέματα των Πομάκων και της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Πάντα σχεδόν δέχομαι μια ερώτηση. Μου λένε: εμείς πώς μπορούμε να βοηθήσουμε; Η απάντηση είναι δύσκολη. Θα μπορούσε να δώσει κανείς πολλές απαντήσεις. Εγώ όμως μόνο ένα πράγμα θα ζητήσω από σας και, πιστέψτε με, θα είναι υπερπολύτιμη η βοήθεια αυτή. Αύριο μεθαύριο που θα πάτε στα μέρη σας ή όπου αλλού σκοπεύετε να πάτε, θέλω, στο βαθμό που είναι εφικτό βέβαια, όλα όσα ακούσατε από μένα σήμερα εδώ μέσα να τα μεταφέρετε στον τόπο σας, στους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφεστε. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν σήμερα Έλληνες που να με ρωτάνε ποιος είναι ο εθνικός ύμνος των Πομάκων κι εγώ να είμαι επί μία ώρα στο βήμα και να εξηγώ ότι οι Πομάκοι είναι Έλληνες, οι Πομάκοι της Ελλάδος. Αυτή λοιπόν τη βοήθεια και μόνο ζητάω από σας και σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την υπομονή και χαίρομαι που μου δόθηκε σήμερα η ευκαιρία —και αύριο βέβαια θα ‘μαστε εδώ— να ενώσω τη δική μου ελληνική ψυχή με τη δική σας.
Ευχαριστώ πολύ.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε το βίντεο της ομιλίας στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://www.youtube.com/watch?v=qCoXTni-xDQ
* Ευχαριστούμε θερμά την Μαρίνα–Χλόη Αναγνωστοπούλου για την απομαγνητοφώνηση της ομιλίας.
