Θ. Μαλκίδης
Ένα Ολοκαύτωμα κατ' εξακολούθηση: Το Ναζιστικό έγκλημα στην Ερμακιά Εορδαίας
Πέντε (!) φορές την άνοιξη του 1944 οι Ναζί και οι συνεργάτες τους εισέβαλαν στην Ερμακιά Εορδαίας για να δολοφονήσουν, να πυρπολήσουν, να συνεχίσουν τη διαστροφή της Γενοκτονίας που ξεκίνησε ο δάσκαλός τους Κεμάλ λίγα χρόνια πριν στη Θράκη, στον Πόντο, στην Καππαδοκία, στην Ιωνία.
Γνωστή και ως Φραγκότσι η Ερμακιά βρίσκεται στους πρόποδες του Βερμίου, ενώ το 1530 εμφανιζόμενη με το όνομα Ράντζι διέθετε 40 χριστιανικές οικογένειες.
Ο συνταγματάρχης Καρλ Σύμερς διοικητής του 7ου συντάγματος τεθωρακισμένων γρεναδιέρων των SS ευθύνεται για τα ολοκαυτώματα Ερμακιάς και Πύργων Εορδαίας, Κλεισούρας Καστοριάς και Διστόμου Βοιωτίας όπου έχασαν τη ζωή τους πάνω από 1.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά.
Η Ερμακιά αποτέλεσε στόχο των Γερμανών την άνοιξη του 1944, στόχος που υλοποιήθηκε σε πολλές φάσεις και για πολλές μέρες (6, 8, 10, 28 Μαρτίου και 22 Απριλίου 1944).
Την 6η Μαρτίου οι Γερμανοί Ναζί και οι συνεργάτες τους εισέβαλαν για πρώτη φορά από την Πτολεμαΐδα πυρπολώντας μόνον οικίες, τη δεύτερη φορά συνέχισαν το έργο τους φονεύοντας όμως αυτή τη φορά δέκα κατοίκους. Την τρίτη φορά, 10η Μαρτίου, δέχτηκαν πυρά από ενόπλους, ενώ όλοι οι κάτοικοι διέφυγαν εκτός του Ευάγγελου Μάντζιου που σκοτώθηκε.
Την 28η Μαρτίου οι Ναζί εισήλθαν στην Ερμακιά από τρεις πλευρές, την Πτολεμαΐδα, το Κλείτος και την Ακρινή, πυρπολώντας όσες οικίες είχαν μείνει και δολοφονώντας πενήντα κάτοικους. Την 22η Απριλίου 1944, στην τελευταία επιχείρηση των Ναζί και των συνεργατών τους στο χωριό βρέθηκαν μόνο δύο γυναίκες οι οποίες δολοφονήθηκαν και αυτές. Οι 250 οικογένειες της Ερμακιάς που διασώθηκαν κατέφυγαν σε γειτονικούς οικισμούς, ενώ ορισμένοι πέρασαν τα σύνορα κι έφθασαν μέχρι το Μοναστήρι.
Κατά τη διάρκεια του συνεχούς Ολοκαυτώματος της Ερμακιάς δολοφονήθηκαν κατά τη διαφυγή, κάηκαν εντός των οικιών, εκτελέστηκαν, υπέκυψαν σε βασανιστήρια ή πέθαναν από το κρύο άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Συνολικά, σύμφωνα με τον Θανάση. Καλλιανιώτη, έχασαν τη ζωή τους 2 παιδιά, 13 γυναίκες και 48 άνδρες, 4 εκ των οποίων εκτελέστηκαν τον επόμενο μήνα στο στρατόπεδο Κοζάνης, συνολικά 63 θύματα, ενώ εκτός ενός ένοπλου, όλοι οι υπόλοιποι ήταν άμαχοι.
Ένα ακόμη Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα της Ναζιστικής- φασιστικής κατοχής και των συνεργατών τους, που όπως και το προηγούμενο πάνω στο οποίο βασίστηκε, τη Γενοκτονία των Ελλήνων στον Πόντο, στη Μικρά Ασία, τη Θράκη, δεν τιμωρήθηκε.
Η ευθύνη σήμερα είναι όλων μας. Διακριτή και αυτονόητη και σχετίζεται κυρίως με τους προγόνους μας που έχασαν τη ζωή τους.....
Μνημείο εκτελεσθέντων Ερμακιωτών
Πλάι στο κτίριο της Κοινότητας και ακριβώς πάνω στον κεντρικό δρόμο του χωριού είναι τοποθετημένο ένα λιτό μνημείο προς τιμήν των θυμάτων εκείνης της σφαγής. Πρόκειται για μια ορθογώνια στήλη ύψους περίπου ενός μέτρου και πενήντα εκατοστών, κατασκευασμένη από τσιμέντο και επενδυμένη με γρανίτη. Στην πρόσοψη του υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται με αλφαβητική σειρά τα ονοματεπώνυμα των θυμάτων:
ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ
ΒΟΓΙΑΡΗΣ ΤΡΥΦΩΝ
ΒΟΙΤΣΙΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
ΓΑΙΤΑΤΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΓΙΑΝΚΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΓΙΑΝΚΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΓΙΑΝΤΣΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΓΙΑΝΤΣΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
ΓΟΥΣΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΓΚΕΚΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ
ΔΑΛΛΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ
ΔΑΛΛΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΙΧΑΗΛ
ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛ.
ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΣΜΑΣ
ΚΑΡΑΠΕΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΚΑΡΑΠΕΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΚΑΡΑΠΕΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΑΡΑΤΑΣΗ ΆΝΝΑ
ΚΑΡΑΤΆΣΗ ΌΛΓΑ
ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ
ΚΑΡΑΤΑΣΗΣ ΘΩΜΑΣ
ΚΟΥΝΤΗ ΑΛΙΚΗ
ΚΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΚΩΤΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ
ΚΩΤΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΚΩΤΗΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ
ΚΩΤΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΜΑΝΤΖΙΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΜΑΝΤΖΙΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑ
ΜΗΓΓΟΥ ΒΑΙΤΣΑ
ΜΗΓΚΟΥ ΌΛΓΑ
ΜΙΓΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΜΙΓΓΟΥ ΑΛΙΚΗ
ΜΙΓΓΟΥ ΒΕΛΙΚΑ
ΜΠΗΚΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛ.
ΜΠΗΚΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
ΝΙΚΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΣ
ΠΑΛΗΓΙΑΝΝΗ ΜΑΡΙΑ
ΠΕΓΙΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ
ΠΕΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ
ΠΕΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ
ΠΙΤΤΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
ΣΑΚΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ
ΣΦΑΡΤΙΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΣΦΑΡΤΙΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΤΣΙΩΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΤΣΙΩΡΑΣ ΘΩΜΑΣ
ΤΖΟΥΒΑΡΑ ΧΡΥΣΗ
ΤΟΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΤΟΥΝΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
ΤΟΥΣΙΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΤΣΑΒΔΑΡΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
ΤΣΕΓΓΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ
ΤΣΟΤΣΙΚΑΣ ΑΧΙΛΛΕΑΣ
ΤΣΟΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΤΣΟΤΣΟΣ ΚΟΣΜΑΣ
Στην κορυφή του μνημείου είναι τοποθετημένη έξεργη μεταλλική πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:
Στην αιώνια μνήμη
των εκτελεσθέντων Ερμακιωτών
από τους Γερμανούς την Άνοιξη του 1944
Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου πραγματοποιήθηκαν στης 3 Απριλίου του 2016.
