To Ναζιστικό ολοκαύτωμα του Κοσμά Κυνουρίας : 29-30 Ιανουαρίου 1944

Οι μαρτυρίες αναφέρουν ότι το ολοκαύτωμα του χωριού ήταν προδιαγεγραμμένο

Ο Κοσμάς την εποχή εκείνη  αποτελούσε το δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ της Λακωνίας και της Αρκαδίας και λόγω της ιδιαίτερης ιδιομορφίας των περιοχών (ορεινές και δύσβατες),. Έτσι, λοιπόν, σε μια από τις μεγαλύτερες επιδρομές των ναζί που είχε διπλή κατεύθυνση και προς τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα συνέβη το ολοκαύτωμα.

  Το σκληρό πρόσωπο των γερμανικών στρατευμάτων φάνηκε κατά την τριήμερη  παραμονή τους στο χωριό, ενώ οι κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους, οι κατακτητές λεηλάτησαν τα πάντα και πυρπόλησαν το Δημοτικό Σχολείο. 

Οι Γερμανοί κατευθυνόμενοι προς το χωριό Πελετά απομακρύνθηκαν από τον Κοσμά και έτσι δημιουργήθηκε εσφαλμένα η αντίληψη ότι το χωριό διέφυγε του κινδύνου οριστικώς, οι κάτοικοι πήραν την απόφαση μετά την τριήμερη παραμονή σε σπηλιές να γυρίσουν σπίτια τους. 

 

Τότε οι Γερμανοί κατακτητές μαζί με τους συνεργάτες τους από τα Τάγματα Ασφαλείας της Λακωνίας αποφάσισαν να τιμωρήσουν τους Κοσμίτες.

Ο Κοσμάς πυρπολήθηκε και καταστράφηκε ολοκληρωτικά.  Στις 29-30 Ιανουαρίου 1944 ο Κοσμάς πυρπολήθηκε. Απ' τα 505 σπίτια του χωριού κάηκαν τα 498.

Σήμερα ο Κοσμάς έχει μετουσιωθεί σε ένα σύμβολο ελευθερίας και ανεξαρτησίας των Ελλήνων πάνω στον Πάρνωνα. Αποτελεί μία δύναμη που ενεργεί μέσα απ' την ιστορία όπως τα Καλάβρυτα της Αχαΐας και το Δίστομο της Βοιωτίας.

 

Λαογραφικό μουσείο - Πινακοθήκη Κοσμά