Ζερβᾶκος Φιλόθεος, Ἀρχιμανδρίτης (+)
Ὁ ἀείμνηστος Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος τὴν 13ην Ἰουλίου τοῦ 1965 ἐπὶ τῷ θανάτῳ τοῦ Φωτίου Κόντογλου ἔγραψε μεταξὺ τῶν ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς:
Ὁ Φώτης ἦτον δι᾿ ἐμέ, τὸν πνευματικόν του πατέρα, μία πνευματικὴ βακτηρία εἰς τὸν ἀγῶνα κατὰ τῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων ἐχθρῶν τῆς ἀμωμήτου ἡμῶν πίστεως καὶ τῶν πατρικῶν παραδόσεων. Διὰ τοῦτο καὶ μοῦ ἐστοίχισεν ἰδιαιτέρως ὁ θάνατός του.
Ἀπωλέσαμεν ἓν πνευματικὸν κεφάλαιον. Ἐστερήθημεν ἑνὸς στρατιώτου τοῦ Χριστοῦ με ζῆλον Ἠλιού. Ἧτο πύρινος εἰς τὴν καρδίαν, φλογερὸς εἰς τὴν πένναν, ἀπαράμιλλος εἰς τὸν χρωστῆρα. Ἡ ἀναχώρησίς του ἐκ τῶν προσκαίρων εἰς τὰ ἀεὶ διαμένοντα ἀφῆκε μέγα κενόν, δυσαναπλήρωτον εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καὶ τὴν Ἑλλάδαν. Ἠγάπα καὶ ἠγωνίσθη ἕως θανάτου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος. Προσετέθη καὶ ἐνεγράφη ὡς πολίτης τῆς ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἀλλ᾿ ἡ ἐπίγειος πατρίς του, ἡ πονεμένη καὶ μαρτυρικὴ Ἑλλάς, ἐστερήθη ἑνὸς τέκνου της, ἑνὸς πολίτου, ὅστις ἐπεθύμει καὶ ἐδίψα να ἴδῃ τὴν πατρίδα του μεγάλην καὶ ἔνδοξον, ὅπως τὴν ἀνέδειξαν καὶ μᾶς τὴν παρέδωκαν οἱ μεγάλοι αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου καὶ οἱ ἔνδοξοι ἥρωες τοῦ ῾21· τὴν Ἑλληνικὴν πατρίδα, τὴν ὁποίαν πολλοὶ ἐκ τῶν σημερινῶν μισελλήνων ζητοῦν να τὴν παραδώσουν εἰς ἀθέους βαρβάρους ἐχθρούς.
Ὁ μακαριστὸς Φώτης, ἐκοπίασεν, ἵδρωσεν, ἠγρύπνησεν, ἠργάσθη ἀκαπονήτως καὶ σθεναρῶς εἰς τὸν μυστικὸν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου καὶ ἐπολλαπλασίασε τὸ δοθὲν αὐτῷ τάλαντον ἢ μᾶλλον τὰ δοθέντα τάλαντα· ὡς ἐκ τούτου, δίκαιον ἦτο ν᾿ ἀναπαυθῇ ἐκ τῶν κόπων του. Προφανῶς θὰ ἤκουσε καὶ θὰ ἀκούσῃ κατὰ τὴν τελικὴν κρίσιν τὴν γλυκυτάτην προσφώνησιν καὶ πρόσκλησιν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ· «εὖ δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ, ἐπὶ ὀλίγων ἐφάνης πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω. Εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου». Ἀσφαλῶς, ἐπειδὴ τὸν ἀγῶνα τὸν καλὸν ἠγωνίσθη, τὸν δρόμον τετέλεκε καὶ τὴν πίστιν τετήρηκε, θὰ λάβῃ τὸν τῆς δικαιοσύνης στέφανον παρὰ τοῦ βλέποντος τὰς τῶν ἀνθρώπων καρδίας καὶ νέμοντος στέφος ἄφθαρτον. Ἔσπειρεν ἐν δάκρυσιν ἐπὶ τῆς γῆς, θερίζει ἤδη ἐν ἀγαλλιάσει στάχυας ἀειζωοτροφίας ἐν οὐρανοῖς. Εἴθε καὶ ἡμᾶς να εὕρῃ μιμητάς του εἰς τὸν ζῆλον του καὶ τὴν καλὴν ὁμολογίαν. Ἡ μνήμη του ἂς εἶναι αἰωνία.
