Θ. Μαλκίδης
«Ανατολική Θράκη απωλέσθη ατυχώς δι’ Ελλάδα....». H συνθήκη της Λωζάννης, ο Κεμάλ και ο Ερντογάν
Από την ομιλία στον πολιτιστικό σύλλογο Απαλού Αλεξανδρούπολης
Οι τραγικές εξελίξεις στο Μικρασιατικό μέτωπο, η αλλαγή των προσανατολισμών και της πολιτικής έναντι του Κεμάλ από τις Μεγάλες Δυνάμεις, είχαν σαν αποτέλεσμα να υπογραφεί η συνθήκη ανακωχής των Μουδανιών, με την οποία ο ελληνικός στρατός διατάχθηκε να εκκενώσει όχι μόνο την Ιωνία, όπου εκεί πλέον γραφόταν ο τραγικός επίλογος της παρουσίας αιώνων, αλλά και την Ανατολική Θράκη, εκεί όπου υπήρχαν μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις του και εύρωστο ελληνικό στοιχείο.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανέφερε σε σχετικό του τηλεγράφημα προς την επαναστατική κυβέρνηση τα εξής: «Ανακοινώσατε, παρακαλώ τηλεγράφημα εις πληρεξουσίους Θράκης. Ανατολική Θράκη απωλέσθη ατυχώς δι’ Ελλάδα και επανέρχεται εις άμεσον κυριαρχίαν Τουρκίας. Επί πλέον υποχρεούμεθα να εκκενώσωμεν από τούδε Θράκην. Ολόκληρος προσπάθειά μου στρέφεται πως χάνοντες Θράκην να σώσωμεν εν μέτρω δυνατώ Θράκας.Όσον τραγικόν και αν είνε, ανάγκη Θράκες να εγκαταλείψωσιν την γην, ην τόσων αιώνων κατοικούσιν αυτοί και πρόγονοί των, δεν υπάρχει άλλο μέσον σωτηρίας δι’ αυτούς».
Στις 30 Σεπτεμβρίου του 1922 ο αναπληρωτής του γενικού διοικητή Θράκης Κ. Γεραγάς ανέλαβε κ να συντονίσει το έργο του ξεριζωμού του Ελληνισμού της Ανατολικής Θράκης, που αφορούσε πάνω από 200.000 Έλληνες, ενώ το στρατηγείο της στρατιάς Θράκης έφυγε από τη Ραιδεστό και εγκαταστάθηκε στην Αλεξανδρούπολη την 9/10/1922.
Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου του 1922 είχαν εκκενωθεί ιστορικά Θρακικά κέντρα, η Σηλυβρία, η Ηράκλεια, η Ραιδεστός, τα Γανόχωρα, οι Σαράντα Εκκλησιές, η Αδριανούπολη. Ένα μήνα αργότερα, το Νοέμβριο του 1922, έφευγαν και οι 25.000 Έλληνες της Καλλίπολης, ενώ το ελληνικό στοιχείο της Τσατάλτζας και ένα μεγάλο ποσοστό του νομού της Κωνσταντινούπολης αναχώρησε το 1924, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την ελληνοτουρκική συνθήκη ανταλλαγής των πληθυσμών.
Ο συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ ανταποκριτής τότε στην περιοχή γράφει τα εξής: «Σε μια συνεχή, εξαντλητική πορεία, οι Χριστιανοί της Ανατολικής Θράκης έχουν κατακλύσει τους δρόμους που οδηγούν στη Μακεδονία…..Μόνο από την Ανατολική Θράκη πρέπει να απομακρυνθούν 250.000 χριστιανοί πρόσφυγες…. Η μεγαλύτερη ομάδα διαβαίνει του ποταμό Έβρο (Μαρίτσα) από την Αδριανούπολη και είναι μήκους 20 μιλίων. Είκοσι μίλια αραμπάδες, που τους σέρνουν αγελάδες και βόδια με λασπωμένα πόδια, ενώ δίπλα τους βαδίζουν εξαντλημένοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά….Εγκατέλειψαν όλοι τα σπίτια τους, τα χωριά και τα χωράφια τους και προστέθηκαν στο ποτάμι των προσφύγων μόλις έμαθαν ότι έρχονται οι Τούρκοι ….Πρόκειται για πορεία προς το άγνωστο σιωπηλών ανθρώπων….».
Η απώλεια της ανατολικής Θράκης, επισφραγίστηκε με τη συνθήκη της Λωζάννης (Ιούλιος 1923), έχοντας συμπεριλάβει ήδη από την 30η Ιανουαρίου 1923 την Ελληνοτουρκική σύμβαση και το πρωτόκολλο «περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών».
Στη Λωζάννη η Τουρκία του Κεμάλ ζήτησε με το θράσος που διέκρινε και τη διακρίνει και μετά τη Γενοκτονία που διέπραξε, τμήμα της δεξιάς πλευράς του Έβρου και δημοψήφισμα για τη (Δυτική) Θράκη, τα νησιά του Αιγαίου, όπως σήμερα ζήτησε κάτι ανάλογο και ο Ερντογάν , ενώ επικρότησε και η τότε αλλά και τωρινή σύμμαχος Γερμανία. Μαθητές και Δάσκαλοι πάνε μαζί!
Γνωρίζουμε βεβαίως τη συνέχεια και τη συνέπεια της εφαρμογής της Συνθήκης από την Τουρκία, μία Συνθήκη των πετρελαίων και των συμφερόντων που απλώς υπογράφηκε στη Λωζάννη. Ίμβρος, Κωνσταντινούπολη, Θράκη, Τένεδος, νησιά Αιγαίου, το μαρτυρούν. Απλώς έπρεπε να μας το υπενθυμίσει και ο επίγονος του φασίστα Κεμάλ, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν!
Τέλος, θα ήταν βεβαίως σημαντικό και χωρίς καμία δόση υπερβολής- ποιος μπορεί άλλωστε να το αμφισβητήσει- να αναφέρουμε ότι η Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου, παραμένουν σήμερα στο ίδιο πεδίο εγκατάλειψης. Όπως συνέβη το 1922. Τότε το ένιωσαν οι πρόγονοί μου, εγκαταλείποντας την Αδριανούπολη και την Ορεστιάδα, τώρα το νιώθουμε και εμείς, ελπίζοντας και ευχόμενοι βεβαίως να μην έχουμε την ίδια τύχη με αυτούς....
